Ko woni “OTAN” (NATO) ?

0
1819

Ko woni “OTAN” ? OTAN (Organisation du traité de l’Atlantique Nord, e ɗemngal Farayse, NATO e ɗemngal Engele) ina wiyee kadi Alliance Atlantique. Ko fedde politik e militeer sosaande ñalnde 4 abriil 1949, renndinnde leyɗe ciifnooɗe nanondiral Briksel (Belsik, Farayse, Lukaambuur, Pays Bas, e Angalteer) yantude e Dental Amerik e Kanadaa kam e leyɗe 5 Orop hirnaange bismaaɗe yo njeye heen (Danmark, Itaali, Islande, Norwees, Portigaal).

Fayndaare adannde OTAN wonnoo ko reende kisal Orop, so wonande ɗee leyɗe heɗɗaawo e Dental Sowiyet (URSS) caggal ñifgol jeyli hare adunankoore ɗiɗmere. Kono fedde nde ina wuuri haa hannde, hay so tawii URSS fusii gila ko ɓooyi. Leyɗe Orop joy njeyaaka e OTAN, ɗeen ngoni : Otriis, Finlande, Irlande, Suyed e Suwis, sibu mum en jaggirde koye mum en jaambureeje to bannge militeeryaagal. Joɗnde OTAN woni, gila 1966 ko Biriksel ; ardorde konu mum (SHAPE) woni ko nokku na wiyee MONS to Belsik. Dental jerondingal e OTAN ina woodnoo to bannge Dental Sowiyet en, tawi payndaale mum ko reende senngo mum e “bone” leyɗe hirnaange ; ngaal dental wiyetenoo ko Pacte de Varsovie (Kaɓɓondiral Warsowi. Warsowi woni laamorgo leydi poloñ). Kaɓɓondiral Warsowi ko nanondiral militeer ciifangal ñalnde 14 mee 1955 hakkunde leyɗe ‘Ɓoodde Kominist’ (Bloc communiste) : ko nanondiral cehilaagal e gollondiral e paabondiral. Ngal sosraa ko jaabtaade OTAN. Dental ngal fusaa ko ñalnde 1 sulyee 1991.  Caggal nde Dental Sowiyet fusi, huunde e leyɗe Orop hirnaange jeyanooɗe e Kaɓɓondiral Warsowi njanti e OTAN.

Bookara Aamadu Bah