Hare mawnde ina hannde hakkunde Amerik e Siin leyɗe ɓurɗe doolnude to bannge faggudu e winndere ndee. Amerik ina yooɓtorii Siin waasde nuunɗude to bannge njulaagu, takki ɗum ñukkindaade e honde atampirisaaji kesamkesaagu, ngam daɗtaade ɗum en ɗoo e duuɓi. Trump huniima « artirde Siin e palaas mum ». Ngam semmbinde faggudu Amerik, Trump fellitii fawde kubbal e dow marsandiis Siin naatoowo leydi mum. Kono ɗeen kubbe ina teppa antampirisaaji e soodooɓe ameriknaaɓe e koye mum en, soodooɓe no feewi geɗe « made in China » woni « peewnaaɗe Siin».
Jaraa haala, ɗee kuule ina tampini Siin, kam fof e yoftoraade kubbe dow marsandiisaaji Amerik. Kono Siin bettii nde usti njaru kaalis mum hono Yuan, ngam ustude njaru marsandiis mum e semmbinnde njeeygu geɗe mum caggal leydi, e ittude batte ɓeydugol kubbe Trump. Huunde faaynude winndere ndee kala, sibu naatgol kaalis e hare hee, alaa ɗo batte mum tinetaake e winndere hee.
Ko idii fof ina moƴƴi ganndaa, wonde hannde, ko Amerik e Siin ɓuri leyɗe fof heewde doole to bannge faggudu. Kono, gila 2014, ina hiisaa ko faggudu Siin woni ɓurndu doolnude. Gila nii 2009, Siin ɓuri fof heewde ko yeeyata caggal leydi.
Eɗen nganndi kadi, Donald Trump, gila nii wonaani hooreejo Dental Dowlaaji Amerik (DDA), seeraani e joopaade leydi Siin, no kaaɓanɗo yiyde geɗe peewnaaɗe Siin ina naata leydi mum nii. Eɗen ciftora, e kampaañ makko 2016, o takkii Pekin (laamorgo Siin) « yaɓɓude Dental Dowlaaji Amerik » e wonde « leydi ɓurndi waawde wujjude e daartol winndere ndee ». Caɗeele Trump ko Siin ina haɗi ɗum waɗde ko wiynoo, so « rokkitde Amerik Doole mum » (« Make America great again »).
Ɗaldude naange, iPhone-uuji, soja (leñol ñebbe), teewu tugal, ɓiɓɓe tekke, comci, kolli, biifi, lallitorɗe… alaa fof ko Siin yeeyataa nder Dental Dowlaaji Amerik. Ujunnaaje ujunaaje konteneer nana tan njaha ina ngarta hakkunde leyɗe ɗiɗi ɗee. Kono Trump seeraani e wullude wonde « njulaagu nguu waawraani », « njulaagu men e Siin ko perte ». Mate kay ! Wonaa ko aan wiynoo, e lewru marse 2018, wonde : « Golwole njulaagu ina moƴƴi gañaade, tee ko huunde newiinde » ? Haa hannde dee Dental Dowlaaji Amerik suwaa tawo gaño ndee wolde !
E hitaande 2018 ndee, Siin yeeyii nder Dental Dowlaaji Amerik fotde 558 miliyaar dolaar kaake (ko ɓuri heewde heen ko kaɓirɗe elektoronik). E nder oon mudda, Amerik alaa ko yeeyi nder Siin so wonaa 178 miliyaar dolaar (ko ɓuri heewde heen ko soja (ñebbe maɓɓe), diwooje e otooji. Ɗum noon njeeygu nguu ina ɓuronidri 380 miliyaar dolaar. Ngalɗoo ɓurondiral wiyetee « balaas njulaagu » walla « peesirgal njulaagu ». Ko ooɗoo balaas Trump haranii waawrinde. Feere makko ko ɓeydude kubbal (lempoo) pawetenoongal e marsandiis Siin naatnata Dental Dowlaaji Amerik.
« Wolde njulaagu » ɗum noon ɗeɓi waade tan ko no wolde goonga goonga nii, kono ɗoo, « kure ɗee ko kaalis ». Gooto e maɓɓe fof ina fawa kubbe e marsandiis goɗɗo oo. Nii woni e lewru marse 2018, Trump ɓeydi kubbal duwaan fotde 25% dow njamndi (asiyee) e koymet, sibu ko Siin fof ɓuri waawde yeeyde Amerik ɗee jamɗe. Caggal ɗuum o ɓeydi 1 300 marsandiisuuji goɗɗi Siin naatnata Dental Dowlaaji Amerik. Siin yoftii, ɓeydi kubbal 128 marsandiis Amerik yeeyata nder Siin. Gila ndeen ko ko jokki dartaaki, ñalnde kala eɗen nana gooto e maɓɓe ɓeydii kubbal duwaan dow marsandiis goɗɗo oo. Ɗuum reɓi haa yettii geɗe karallaagal kesal, Huawei e Google ndaɗaani heen… Ñalnde 1 settaambar 2019, Amerik ɓeydi fotde 10% won ɗeen geɗe daɗndooɗe e ɓeyde kubbal, Siin jaabtorii wontaa sood coñanteeri ndema Amerik : baasal moolanaangal wonande Amerik, sibu hakkunde 19 sulyee e 2 ut 2019, Siin soodii e Amerik 130 000 ton sojaa (ñebbe), 120 000 ton paggiri, 60 000 ton gemhe, 40 000 ton teewu mbabba tugal, 25 000 ton bukki…
Hol nafoore fawde kubbal e marsandiis leydi ngoɗni ?
Kala marsandiis naatoowo leydi njananndi ina fawee kubbal duwaan, fawaade no dottiraa e nanondire njulaagu hakkunde leyɗe ɗiɗi julondirooje ɗee. Kono ko coodoowo oo yoɓata ɗiin hakkeeji duwaan, wonaa jeeyoowo oo. So tawii ko a Ameriknaajo peewnoowo simbisaaji, aɗa hatojini e bagiiji Siin, aɗa waawi soodde oon bagi ko ɓuri tiiɗde, sibu Trump ɓeydii kubbal ngal (ko ɓurtata e coggu hee koo naatata ko e booñ laamu Amerik), walla ƴeewaa jeeyoowo bagi goɗɗo, ɓuri yiɗeede noon ko mo njiidu-ɗaa leydi. Faandaare ndee ko haɗde Ameriknaaɓe soodde marsandiis Siin (sibu kubbal ngal ɓeydii coggu makko haa o ɓurtiima bagi Amerik tiiɗde…). E miijo Trump boom, maa sosiyateeji Siin njaɓ wallitde e njoɓdi kubbal ngal woto ɗi mbaasde kiliyaneeɓe majji nder Amerik.
Kono ɗuum fof yonataa e waawnude balaas njulaagu oo, sibu won geɗe goɗɗe naattata heen, ko wayi no santaas weccudi. Yeru, ñalnde 5 ut, ngam ruppaade ɓeyde kubbal Amerik goɗɗe, Siin woppii kaalis mum tellii (haa yettii 7 yuwan = dolaar gooto ; tolno ɓurɗo lesɗude gila 2008) ; nii woni, hay so kubbal ɓeydiima, bagi Siin oo ɓuri mo Amerik oo haa hannde weeɓde…
Muttaar
