Woni ɗoo ko miijo Dr Muhammadu Faalil Sih rokkunoo nder yeewtere waɗnoonde e dental WhatsApp biyeteengal “Goomu Fulo e Wiɗto” toppitiingal firde kelme kam waɗde wiɗtooji. Ndeen yeewtere noon toɗɗinoo ko anndude keɓtinirgal pulaagu, walla mbiyen “hol no pullo heɓtinirtee”. Woodi miijooji kaali heen jettooɗe… Jokku taro hello 5
Musiɗɓe, on calminaama calminaali nehtiiɗi… Ceerno Abuu Njoom jaaraama e ƴettude ɗum yaajeende fotnde nih, weddii heen miijooji paayodinɗi.
To bannge am, yettoode kam, ko en mawnin-ɓe ɗum tan haa ɓurti. Ngool mawningol noon ina jogoo sababuuji ɗi en limtataa, sabu faaɗireede. Kono so en ngartii e jaati, ma en taw ndaɗɗudi yettoode e hoore mum wonaa ko dartii no feewi.
Ko adii fof, to men ko yettoode baaba ƴettatee. Etee to baɗte tafo neɗɗo oo, ko yumma oo e baaba oo poti heen. Mo woni kala e maɓɓe won ko addi e tuufeeje guurɗiweeje mahɗe ɗum, rentinaa woni ɓiɗɗo.
Jooni noon, hay so en njiɗii yo yettoode dallin pulaagu neɗɗo walla capataagu mum, en njogoto saɗeende mawnde. Ngati so en mbiyii “ Soh ko pullo ” en mbiyii “ Bah wonaa ”, oon sahaa mo taaniraaɓe mum tato ngoni Bah, taanum gooto, hono baaba mum baaba mum woni Soh, oon kam, ina hasii tawa ko ɓuri heewde e tuufeeje mahɗe ɗum ko Bah-bahɓe ndokki ɗum, kono maa o ñaawe o wonaa pullo. Ndokkir-mi oo yeru ko hollitde wonde miijo “ ko yettoode dallinta jeyeede e leñol ” ina ŋakki no feewi.
Hannde won ɓiɓɓe fulɓe rewɓe resaaɓe baŋ-yoo-baŋ, etee jibinannde maɓɓe ina yettee hay Dupont, ɓeen ko e ɓesngu fulɓe njeyaa.
Ko refti heen, ɓaade ko e renndo ganndal ngon-ɗen, miɗo sikki jaggirtaake bon-needaagal so mi wiyii wonde Baaba mo hoolkisaaka ko tuumaaɗo tan, hade goɗɗo dañeede.
Oon sahaa noon, ƴettude fofof fawa e yettoode mum, ko e cuus-ndeeraagu mawngu jeyaa ! Haa jooni, wonaa hay dara, ko hollirde tan alhaali dallinirgol yettoode oo, hay so ko o feere, nde wonaa feewnitiinde.
Woni to njiɗ-mi arde ko to Abuu Njoom joofii too. Yo en paw daarti men e wiɗto, ko ndeen ceerndaten ko faati e daarti e ko abbitii e daari ɓoli.
Heen huunde fof noon ina jogii nafoore mum heeriinde, kono noon hoto ɗi njaawondire !
Heddii noon, ko kala ko haalaa e daartol, yo rokke daliilu mum laaɓɗo so oon ina jogaa. So o jogaaka, yo feññine kam haa laaɓa, wonde ko miijo tan woni ɗoon, oon sahaa rokkee ko addani neɗɗo oo tuumde ngoon miijo. Kono hoto yimɓe njaggu e miijooji ɗi ngalaa tawo daliilu laaɓɗo, tan caɗɗiloo heen no ko joganaa daliilu nih. Ɗum ko waawi wonde fof, wonaa no ganndal, e mbaadi mum hesiri addiri.
Ko heddii, ko goonga enen fof ko e Islaam limtete-ɗen, kono paamen nganndineeje [hono sciences] ngalaa Geno, ngalaa diine, njuulataa, koorataa, njahataa kaaba, mbaɗataa asuru. Ngati coklaani jooɗtoraade ɗum fof ne woodi ngam gollaade. Sabu so nganndineeje mbiyii ina njooɗtoroo ɗum, maa jojjan ɗum en dallinde ɗum, etee ɗum ko saɗeende nde hay gooto meeɗaa ñawndude, kadi ɗe coklaani jooɗtoraade ɗum ngam waɗde golle majje. Ɗum noon, so eɗen ngoni e waɗde dalillaaji nganndiineeji, hoto ɓilen ɗoon Geno, hoto ɓilen ɗoon diine. Nde tawnoo njooɗtorto-ɗen ko dallinde e mbaadi nganndiiniweri, etee en ngalaa daliilu nganndiiniwo paatuɗo e Geno walla e ɗee geɗe fof. So en paamii, kala nde ɗis-ɗen e daliilu men ko en mbaawaa dallinde, wontata ko en ndallinaani hay batte. Etee ɗum soklaani nih ko ina ɓittee heen, ngati hay batte ɓeeydataa e kisindi hee. Waɗde, ɓuri ko so tawii eɗen kaala Sciences, kaaɗen e ko sciences dallini e ko sciences jooɗtorii. So en naattinii heen goɗɗum, pamminen heɗiiɓe ɓee wonde en njaltii sciences, en naattii e goɗɗum.
Oɗon ɗacca hakke.
Muhammadu Faalil Sih
