Ko ine tolnoo e capanɗe njeeɗiɗo neɗɗo, rewɓe e worɓe, ngoongɗinii mo, ɓe njahdii e makko ngam o wattindi ko yaltude nokku mo o wonnoo oo, o soorii gure leƴƴi maɓɓe omo wiya “eehey mon leñol am ndewee Alla ngoppon sanamuuji”. So leñol ngol nanii ɗum tan, ɓe njalta e galleeji maɓɓe ɓe ngona e werlaade mo kaaƴe e paɗe ha o waɗta mogginaade. Woni heen ɗaccata ko haa o leloo ngara ngona e bippude koyɗe makko. Ɗeeɗoo geɗe kaantare fof ɗe o waɗetee, so o seertii heen o ƴettata ko ndiyam o sulmoo yeeso makko, o juula darɗe ɗiɗi, caggal ɗuum o ñaaganoo ɓe moƴƴere. Ko feewti e maɓɓe, o heewi wiyde ko “yaa aan Alla, mbiɗo ñaagii nde njaafoto-ɗaa leñol am ngol, waɗi noon ko ɓe mbaɗata koo ɓe nganndaa.” So ɗum ɓennii omo jokki waaju makko ko aldaa e nimsa, ko ina tolnoo e duuɓi teemedde tati.
Maayde laamɗo Dirmisil
Dirmisil maayi ko e hitaande sakkitiinde duuɓi teemedde tati ɗe Annabi Nuuhu waajii ɓe. Caggal ɗuum, ɓiyiiko lomtii mo ina wiyee Tuubin, nde o lomtii baaba makko ndee, yimɓe ɓee cikkatnoo ko ndañii jam, ndekete ko kanko ɓuri baabiraaɗo oo bewde e bonde golle.
Hol ngonka Annabi Nuuhu e nder laamu Tuubin ?
Kanko Tuubin, no o wayi bewde e hulɓinaade nii fof, ellee ko ndeen Annabi Nuuhu (JKM) ɓeydii suusde reedu e waawde waajaade, haɗaani noon, hay e nder laamu Tuubiin, kala nde ɓe nani Nuuhu (JKM) ina waajoo, e kala birtiiɗo mo omo waajoo, ƴetta peɗeeli juuɗe mum sukka e gudde noppi mum ngam hoto nande ko o haalata koo, hono no Alla siforii ɗum e Ɓuraana nii. Kaaƴe ɗee kay, nani njoowaa tan e nder galleeji ngam haɓde e Nuuhu (JKM). Ko noon ɓe ngoniri e makko haa yettii hitaande makko teemedde jeeɗaɓiire ko o nelaa e Dirmisil e ɓiyum laamɗo Tuubiin.
Caggal ɗuum Tuubin sankii, lomtii mo ko ɓiyiiko ina wiyee Ɗukurdus, oon ne ina moolonoo baaba mum Alla to bannge bewre e kaaɗi e bonde golle. Kono tan mo jam e kisal ngoni he mum oo, ina jokki waajuuji mum dartinaani, kañum ne ɓeydi semmbe mum e muñal mum nde tawnoo ko e Alla wondi. Kono tan yimɓe ɓee nattaani werlaade mo kaaƴe e fiyde mo cabbi.
Hol ko haɗi Annabi Nuuhu gaañaade e ɗee piile ?
Nuuhu ko gorko mo Alla hokki semmbe e dow worɓe, wonaa mo woni kala suusi yettaade mo, rewɓe e worɓe fof. Ɗum ko noon foti wonde, ngam neɗɗo so Alla hokkii ɗum wuurde duuɓi teemedde jeeɗiɗi haa ujunere, oon hay mo yiyaani ɗum ina anndi ko celluɗo. Hay aduna mo ngon-ɗen hannde oo, so neɗɗo dañii duuɓi teemedere ina anndaa sakkii ɗum ko cellal, alaa ko haali joom duuɓi teemedde joy haa ujunere.
Mette Nuuhu feewde e leñol mum
Denndaangal duuɓi ɗi Annabi Nuuhu dañi ɗii, tuggi nde o jibinaa haa o nelaa, ɓernde makko meeɗi muusde seeɗa ko e nder laamu Tuubiin nguu. Ko ndeen woni nde Alla wahiyii mo, walla mbiyen lonngini mo, wiyi mo hankadi yontii mbiɗo anndi semmbe maa e dow worɓe e rewɓe, e dow ɗumɗoon alaa keddiiɗo e dow leydi walla gonɗo e nder reedu yummum hannde mo ina nana ko noddataa koo. Ko ndeen o wiyi, e no Alla wiyiri e Ɓuraana mum tedduɗo oo “joomi am, hoto ko keddu-ɗaa e dow leydi e ubbooɓe dewe Alla ɗee, (ubbooɓe dewe Alla, woni heefereeɓe) waɗi noon ko so tawii a woppii ɓe he dow leydi, alaa ko ɓeydatoo e maɓɓe so wonaa majjinde jiyaaɓe maa, ɓe njibintaa hay huunde so wonaa ooñiiɓe ubbooɓe. simoore Nuuhu, kaawise : 26—27
Caggal ngooɗoo eewnaango rewrude e kaawisaaji Alla gadiiɗi janngteede ɗii, Alla toowɗo Oo udditi damuɗe asamanuuji ɗii ngam hormaade noddaandu makko, e oon saanga Alla yeynanii Malaykaaji, hakkunde leydi e asamaan, ko he dow ɗuum Alla lonngini mo yo o feewnu laana, kaawise, Nuuhu (JKM) oo, wiyi “ hol ko woni laana ? ” Alla wiyi “ ɗuum ko suudu leɗɗe tawa dogata ko he dow ndiyam. ” Alla yamiri mo yo o lor leɗɗe e dow leydi, tawa ko lekki ɓoli, firti ko lekki ki alaa giye. Nde o wiyaa yo o lor lekki kii tawa ndeen asamaan ina haɗaa yaltinde hay waadere, leydi kañum ne ko noon, ngam kañum ne yamiraama hay huunde hoto fuɗ e dow mum. E oon saanga kadi hay rewɓe njibintaa, muumunteewon e kulle ladde fof ina kaɗaa ndeen jibinde, ndiwri e gertooɗe kala ɓoccintaa.
E oon mudda won wiyɓe ko leeɓte njippinoo e yimɓe, ngam heewde ɗum en bakkatuuji. Fawaade heen kadi nde tawnoo yimɓe ndeen, balɗe mum en ina njuutatnoo, ko ɗum tagi jibingol wayataa no wayi jooni nih. Ɓiɗɗo debbo jibinirde duuɓi sappo e goo walla duuɓi sappo e ɗiɗi, ko ɗum tagi nelaaɗo Alla (JKM) o wiyi “nguurndam yimɓe leñol-am ko hakkunde capanɗe jeegom haa capanɗe jeeɗiɗi hitaande, so ɓurii ɗoon yo joomum anndu juutnanaama.” Ngam so wayaani noon winndere nde yaawat ɓittude.
Hol ko addani Annabi Nuuhu yaltude oon nokku ?
Caggal ko jangtaa ɗoo ko ɓenni, ko waɗi Annabi Nuuhu yamiraa yo yaltu oon nokku o tiindoo to leydi Kuufa, o eggina toon lekki ki o yamiraa yo o lor kii ? Ɗum ɗoon noon waɗanii mo caɗeele sanne. Ngam o anndaa hol no o addirta kiiɗoo lekki mawki, ki alaa giye. E nder oon ɗoon ngaanumma, Alla lonngini mo gorko gooto ina wiyee Aawaja ɓiy Unuku ina addana mo lekki kii, ko ɗoon o fuɗɗii foofde.
Naniraama ganndo gooto ina wiyee Kisaayi o wiyi “hono Unuku ɓiy Aawaja laatiima ko gooto e ɓiɓɓe Aadama, ko jom gite luuru laaraaje, ko o neɗɗo bonɗo ŋari sanne ” So ɗum ɓennii hono Saharata ko debbo ƴoƴɗo, ceeɓɗo no feewi, ko kanko jibini Aawaja caggal nde o jibini ɗum ndee, o jooɗtiima ko ina tolnoo e duuɓi teemedere o saŋkii. Nde Aawaja ɓiyiiko yahi haa mawni woni neɗɗal timmungal, timmuɗo tagoore no feewi. Ngam hawraama e ooɗo aduna fof ko kanko ɓuri heewde doole ngam wiyaama njuuteendi darnde makko ko teemedde jeegom diraa e diraaji ndeen, jooni ɗum hawrata ko e diraa e feccere neɗɗo ɓurɗo timmude e men hannde.
Njaajeendi makko kadi, foti kono njuuteendi makko ndi nih, ngam wiyaama nde ɗuufaan ari ndee roŋkii ɓennude daande makko, firti ko waawaani moɗde darnde ndee saka o yooloo, caggal ɗumɗoon kadi, won wiyɓe omo waawi jooɗaade dow haayre o foocca junngo makko nder mayo, o nannga toon liingu mawngu, kadi so omo yiɗi juɗde liingu nguu, o fooccat junngo ngoo dow he yitere naange ha ngu ɓennda, o ñaama ngu. Wiyaama kadi so tawii o sekanii yimɓe wuro, o fiyondirtaa e mum en, o ummoto tan o soofa e wuro ngoo, kamɓe fof ɓe njoolo.
Wutte Aawaja. Aawaja meeɗii finde subaka o noddi yimɓe wuro maɓɓe o wiyi ɗum en mbiɗo yiɗi kettanon mi wutte bagi bukki, yimɓe wuro ngoo njooɗii njeewtidi no wutte o feewnirte haa ɓe nanondiri eɓe mbaawi hettande mo wutte, kono kettugol ngol mudda mum ko hitaande timmunde nde fuɗɗoo gasde. kanko ne o wiyi njobdi wutte oo ko maa timma hitaande nde o yoɓa. Wutte oo, caggal ɗuum hettaama, o ɓoornaama wutte oo, caggal nde o ɓoornaa wutte oo, o yalti wuro ngoo ngam yiiloyaade ko o yoɓiri mo. O woni toon ko juuti o dañataa ko o yoɓiri, o artataa ngam o suusaa ñamaande, etee yimɓe ɓee njiɗii heɓde jawdi mum en kono cuusaa abbaade mo. Kono Annabi Nuuhu ina yaakorii ko kanko tan waawi addande ɗum lekki ki anniyii waɗirde laana, ka yamiraa yo feewnu kaa…
Ine jokki …
Jibriil Muusaa Joop
