Pulaar ene wiya « teeldoynooɓe mbaɗdataa tawti nodda ». Kono kadi Pulaar ɓeydii heen « alaa no wayataa so wonaa no waɗiraaka ». No heewi wiyeede nii « ene sahee fawee, ene fawee sahee ». Miiktiyankooɓe ɓee ɓeydi heen « so defɗo fawii sahii, heewi nawande ko neene mum, wonaa esum ». Nde tawnoo ko sahaa fawaa ene fuŋŋinii, suuɗaaka. kono ko fawaa sahaa, cakkudi ndii yiyetaaka. Ko faayodini heen koo fof woni ko les. So famɗu, so heew, alaa gannduɗo no foti saka haawtoo. Haawnaaki, kala miijtiiɗo no feewi e kaa ɗoo haala, maa waaw jaabaade naamnal, walla naamɗe jogorɗe arde yeeso ɗee. Hannde noon, enen fulɓe, ene saɗi haala kaalateeka, tawa en miijaaki heen dawrugol. Leydi ndi njeyaa mi ndii wiyatee ko Durmam Daƴƴel Salndu Gelooki.
Laamuuji keewɗi ndewii ɗoo, ndewtii ɗoo, alaa e golle mumen ɗo min luurondiraani, nde tawnoo heewɓe e amen, alaa heen ɗo njytii koye mumen. Hannde noon, won gardiiɗo leydi ndii. Won ko waɗi. Walla won ko woni e waɗde, ko heewi e amen ndonkii faamde ko o woni e dow mum. Won e amen paami, ko o beeɗɗo min junngo, ngam min tina, hankadi, ko e leydi hee min njeyaa. Kono kadi, won e amen, haa jooni ko saliiɓe, sabu sikkude ko fuunti ngam o feewnitoo. Ngam teeŋtinde ngal luural gonngal hakkunde amen, mi rokka ɗoo yeruuji seeɗa :
• Hay gooto, hannde, e aduna oo, humpaaka caɗeele ɗe ɓesngu Durmam wuurnoo e kiltaale ɓennuɗe ɗee. Caɗeele bayɗe no cokle, taccingol, riiweede e golle haa yettii piyle e warngooji. Waɗi sahaa, woodi ummiiɓe e yo dental jaafondiral yuɓɓine, tawa mawɗo leydi Durmam ndii ene tawee, kañum e huunde e nanndidiiɓe mum ummiiɓe e leyɗeele goɗɗe. Kono tan, huunde e amen wiyi ko « loppet, alaa heen ». Ɗum wonti kisa reedu leliindu.
• Yeru ɗiɗmo oo, fayti ko e keɓtingol ɗemɗe ngenndiije e laawɗingol mumen. Jeewtidal waɗaama. Kuulal winndaama. Kono tan min ndonkii hawrude e loowdi maggal. Hay mbaydi hare min potnoo haɓeede, waɗi ko luural hakkunde amen. Won heen mbiyi ko « kuutoro-ɗen kaaldigal e jeewtidal », woɗɓe mbiyi « alaa, won ɗo caɗeele tolnotoo, safrata ɗumen tan ko ngarmi-ngaraa ». Ellee ɗii mijooji ɗiɗi ene mbaawi teeŋtinireede konngi Pulaar ɗiɗi. Heen konngol wiyi ko « neɗɗo ene waawi ittude junngo mum e junngo gaño mum tawa bikkitaaki ». Konngol goɗngol ngol wiyi ko « so jam ronkaama, yo bone dañe mbele jam yalta heen ». Kono kadi Pulaar wiytii ɗoon « bone piccat laaci, tee ko jam ɓuri Hammadi e Sammba, sabu ko maa jam waɗi nde jamaa juulaa ». Nde kaan haala ɓenni, rewi heen ko ka cosgol Duɗal Ɗemɗe Ngenndiije. Yamiroore tabitinde ngool cosgol yaltii, kono tan min ndonkii kadi jogodaade heen miiji wooto e darnnde wootere. Huunde e amen wiyi ko « won ko dañaa, nanngen, pooɗano-ɗen goɗɗum ». Huunde e amen wiyi « alaa, won fuunti soomii heen ».
• Yeru tataɓo oo ko, ko waɗii sahaa, ene woodnoo fedde yimiyankooɓe, kono ko yimooɓe e ɗemngal ngal laamu amen suɓii yo won laawɗinaangal. Jooni, min mbiyaama fedde hesere sosaama, tawi wonata heen ko yimiyankooɓe ganni, Sooninkoore, Wolofaare, Safaroore e Pulaar. Huunde e amen nootitiima heen, kono tan won ɓe njaɓaani ɗum. Ko ɗum waɗi naataani.
Yeru nayaɓo oo fayti ko e kooli baɗeteeɗi e gure ganniyankooje, ɗe kew-kewe keewɗe kewi e mumen e sahaaji ɓennuɗi. Ɗiin kooli keewnoo waɗeede tan ko e Gure Ganni rewankooje ɗee. Hikka noon, wuro worgankeewo ɓeydaama heen. Ɗoon ne dee kadi, ko min fecciiɓe. Won e amen njaɓɓiima miijo ngoo, tee mbeltiima e golle ɗee. Won e amen ndiiwtaani miijo ngoo, kono mbeltaaki e no ngo tabitiniraa nii. Won e amen kadi, njaɓɓaaki miijo ngoo, ko ɗum waɗi ngaraani tawtoreede.
Yeruuji luure amen goɗɗi ene ngoodi, haa teeŋti e so mi naatiino e lowre dawrugol, kono mi haaɗna ɗoo tan, mi adda naamne ɗee. Won e naamne, ko koye amen min naamnitii. Kono tan, sabu koongu e mawnikinaare, min ndonkii dañde jaabawol laaɓtungol :
• Heen naamnal woni « holi ko waɗi, kala ko ari, min luurdat heen, tee alaa e amen yarlittooɓe ngabboo e ɓeya ?». Tee ko haawnii, ko kala ɗo taw-ɗaa ɗiɗo e amen ene njeewta, nanataa ko ene mbiya « alaa e sago cafren luure men ɗee, mbele hankadi dental men tabita, sabu ko en daɗaaɓe ».
• Naamnal ɗiɗmal ngal noon fayi ko e kala miijiyanke. Keɗotooɗo faama ko haalanaaka. Ndaaroowo laaɓee ko hollaaka. Kuutortooɗo hakkille mo yondinaaki e ko wejaa walla ko saaktaa. Ngaal naamnal woni « mbele ko goonga, ɗee baɗe fof pirti ko mawɗo leydi amen keso oo ko beeɗɗo min junngo ngam yiɗde kawral leƴƴi Durmam Daƴƴel ? ».
Alla ene waawi ko ɓuri ɗum yo waɗ. Mbele gooto fof yiytoo hoyre mum e ko waɗatee nder e boowal, yeeso e caggal fof. Aamiin
Malal Sammba GISE
