Hitaande 2025 waɗata duuɓi 25 ko Ñalawma winndereejo ɗemngal nehniwal (neeniwal) ine mawninee. Ndee maanditaare waɗi nayaɓal teeminannde ko aduna oo daranii hisnude keewal ɗemɗe e semmbinde kuutoragol ɗemɗe nehniije. Waɗde ko fartaŋŋe mawɗo ɓetde ko gollaa, e hesɗitinde piɓle, e teeŋtinde darnde kisnugol ɗemɗe nder daɗndugol ndonaandi pinal e moƴƴingol njeñtudi nehdi e jangde kam e mahgol renndooji jamyami ɓurooji duumaade.
Nguu kewu winndereewu njuɓɓinteengu to joɗnde UNESCO dow tiitoonde « Ɗemɗe ine njogii darnde : mawningol belaa Ñalawma ɗemngal nehniwal », maa ardin keñoragol ɓamtaare ko faati e keewal ɗemɗe ngam mahngo aduna mo yeebaaki hay gooto, ɓurɗo duumaade.
Bayyinaango pelle pinal
21 colte, ñalngu winndereewu Ɗemngal nehniwal
« 2025, duuɓi 25 darnde ngam hisnude ɗemɗe nehniije kam e keewal mum en »
No winndere ndee fof nii, pelle pinal ngenndiije, hono FƁPM, AMPLCS e APROLAWO, ine mawnina Ñalngu Winndereewu Ɗemngal Nehniwal ngam ƴellitde kuutoragol ɗemɗe nehniije nder duɗe laamu, e semmbinde keewal ɗemɗe e pine, e tiiɗtinde ngootaagu ngenndi.
Ndee hitaande, mawningol ñalngu nguu ardini ko « keñoragol jaawnugol ɓamtaare faatunde e keewal ɗemɗe ngam mahnde aduna ɓurɗo udditaade e duumaade, ɗoo e hitaande 2030 ». He Muritani, ngu ari ko e ngonka maantinirka :
- Hitaande adannde keblugol naattingol ɗemɗe men ngenndiije ɗee kala nder duɗe laamu. Addani pelle ɗee weltaade e ngal pellital ko sabu mum yenaneede wonde kuutoragol ɗemngal nehniwal ine newna jangde, wallita faamamuya miijanɗe gorwore, usta goppugol jangde. Angal tiiɗtina neɗɗaagu pinal, wallita keƴgol he renndo, newnana sukaaɓe ɓee jangde ɗemɗe goɗɗe. Nder leydi mbayndi no Muritani nii heewde ɗemɗe, jangde ɗemɗe keewɗe tuugiinde e ɗemngal nehniwal ina gaddoo nuunɗal ɓurngal mawnude kam e keƴnugol moƴƴol janngooɓe nder tippudi nehdi e jangde.
- Kuutoragol ɗemɗe ngenndiije pulaar, sooninke e wolof nder kumpital laamu leydi ndii, rewrude he tammborde limnere Saaktirde Kabaruuji Muritani (AMI). Kono tan ngal pellital moƴƴal ine foti tiiɗtinireede keblugol jaaynooɓe haa keɓindoo ɗemɗe ngenndiije ɗee kam e karallaagal jaaynirgol limnere, yantude e gootiɗingol kelmeendi. Yanti heen kadi, ngam semmbinde ɗemɗe ɗee nder jaaynirɗe ɗee, ine himmi laamu nguu gaddoo keewal ɗemɗe, hisna ko jeewte majje taƴanaa koo, fotnda ɗe nder tuugnorgal caaktugol ngol.
Hannde fof njeñtudi wiiñooji ganndiwal jangde paatuɗi e ekkagol ɓuri hoolnude e semmbinde pelle ɗee, sibu majji dallinde wonde kuutoragol ɗemngal nehniwal ine teeŋti ngam moƴƴingol ekko, hono no kumpitiri-ɗen ɗum enen e koye men nii. Kañji fof ɗi njoofiri ko he tonngol gootol, so wiyde sukaaɓe ɓuri waawde janngude ko he ɗemɗe mum en nehniije.
Pelle pinal ngenndiije ɗee :
- Sabu mum en yenaneede jojjugol rewde tippudi nehdi e jaŋde tuugiindi he ɗemɗe keewɗe, nde tawnoo « julyultondiral e muuyaaɗe demokaraasi ine mbaɗɗini e sukaaɓe ɓee marde, gaa gaa ɗemɗe mum en nehniije ko idii fof, ɗemɗe winndereeje e diiwaaniije ɗee, mbele aɓe mbaawa jeyeede e renndo ɓurngo yaajde, ɓe njeytoree kadi no haanirta nii he aduna mo ɓe nguuri hannde oo ».
- E tuugnaade kadi e juumtugol hoolkiso ngo duɗal ɗemɗe ngenndiije gadanal ngal waɗnoo, faatungo e janngirgol pulaar e sooninke e wolof, hono no ɓeto Breda-Unesco e Jaagordu Jangde leydi men e hoore mum, ceedtorii ɗum haa mbasiyii jaajtingol mum nder denndaangal duɗe laamu ɗee.
Fawaade e ɗee geɗe ɗiɗi, pelle pinal ɗee ine nodda Dowla Muritani :
- Nde huuɓtodinta ko yaaccii janngirgol ɗemɗe ngenndiije he dow nafoore yimɓe fof, wona jangde yuumtunde, nuunɗunde, nde joñaani hay gooto.
- Nde laawɗinta ɗemɗe ngenndiije pulaar, sooninke e wolof, pellital teeŋtungal, jojjungal ngam moƴƴingol jangde nder ɗemɗe ngenndiije.
Nuwaasoot, ñalnde 21 colte 2025
Jokkorde pelle pinal




