Jaaynde « Le Calame » habrii wonde laamu Muritani haɗtii yimɓe taccirde maayo mawngo ɗo mbeliraa. So oɗon ciftora winndannde men yollanoonde ɗoo ñalnde 10 marse 2010, tiitoriinde « Muritani : holi nduu henndu wuttooru ? » en kaaliino wonde laamu Muritani dottii tufɗe ɗo yimɓe poti taccirde feewde Senegaal walla leyɗe goɗɗe. Kaabaaru jooni oo hollitii wonde heewɓe ceedtiima ɗum, haa arti noon to diiwaan Gorgol, saraaji Kayhayɗi, haa arti noon e Sillaa.
Ɓe kollitii ɗum fuɗɗii siyneede ko ñalnde aljumaa 6/4/12, tee yamiroore ndee ummorii ko « dow ». E wiyde yimɓe ɓee, ko ɗum woni ko jooɗaniiɗo laamu e nokku hee wiye ɓe. Ɗumɗoo noon, wonande gure daande maayo, ko leepte mawɗe, sibu gure worgo e rewo maayo fof ko puneeje, walla mbiyen ko wuro wooto ngonnoo… Sibu, ngam taccude maayo, maa yimɓe taartoyoo heen sahaaji ko ɓuri kilooji sappo, jahol e gartol, ngam remoyde gese mum en, tolniiɗe cot gure mum en. Ngal kuulal wayi ko no dummbude gure daande maayo ɗee nii, tee maa saɗtin no feewi nguurndam yimɓe, leepta ɗum en no feewi. So ɗum tawtii caɗeele gondanooɗe, tampere hoɗɓe daande ɓeydiima no feewi.
Hol ko kewi haa ngal kuulal mbayngal no kuugal ina tabitinee jooni ? Mbele ko caɗeele kewɗe to Mali ɗee walla ? Ɗuum ina waawi faamnaade to bannge fuɗnaange leydi ndii, kono faamnaaki bannge worgo.
Kono kabaaru goɗɗo kadi heɓaama, ummoraade Nuwaadibu, wonde gila alkamiisa 5/4/12, laamu Muritani woni ko e yiylaade tumarankooɓe wonɓe e wuro hee. So ɗoon tan haaɗnoo, mbiyen ɗuum ko « normaal ». Kono addi faayre, ko laawgu nguu ina mawni no feewi, sibu ɓe naatata ko haa e nder galleeji ina njiyloo tumarankooɓe : ɗuum noon ɗeɓata wayde ko no raddo tumarankooɓe nii. Wiyaama wonde ko ɓaleeɓe ɓee tan ngankittee, awooɓe, masoŋeeɓe, pentirooɓe, mekaniseeji, ekn… tee, kala mo alaa kaayitaaji ko nawteteeɗo leydi mum. Ɗum waɗi heen sahaaji aɓe nanngora heen Muritaninaaɓe ɓe njogitanooki kaayitaaji mum en.
Tawaaɓe ngalaa kaayitaaji « séjour », woni jamirooji ɗum en wonde e leydi hee, nana ndenndinaa e boowal gooto e ekkolaaji wuro ngoo. Hol ko laawi laamu Muritani kadi bannge rewo leydi ndii ? To Nuwaadibu, ko tumarankooɓe woɗeeɓe ɓuri heewde toon, ko tagi ɓeen mbicittaake ? Walla Abdel Asiis yiɗi ko dañde woytoraandu ? E rumtinde hakkillaaji yimɓe ɓee, caɗeele teeŋtuɗe leydi ndii wuuri hannde ɗee ? Ina gasa. Sibu hannde laamu makko ko ñoolaangu no feewi, banngeeji kala : to bannge renndo e faggudu, ko caɗeele nguurndam, ko jiiɓru renndo, sibu alaa ñalawma ɓennata tawa gerew waɗaani, walla seppo waɗaani. Hecci hanki tan, sukaaɓe seppooɓe ngonnoo ko e wiyde yo «seneraal ‘ariwaas’ degaas». To bannge politik, luulndo ko ñaññungo, wiyi ko yo o yah ! Tee, e nder ɗuum, hay partiiji keedanɗi laamu ɗii, ko jattiniiɗi, caliiɗi dillande mo… To bannge kisal, ko ngu njiñiingu e wolde nde hay gooto anndaa nde joofata …
Ko ko wiyetee koo tan, teeɗanaade laamu saɗaani, saɗi ko jogaade ɗum. En keɓii heen yeru, to Mali, ɗo koninkeewon kon cuusaa haɓeede polli laamu ɗo yaakoranooka, ɗo fotaano, e nde haanaani, mboomi leydi mum en e balɗe seeɗa. Waɗde ngoppinaama, sibu alaa fof ko njoganii ɗum…
Mammadu Mali, Kamarel, (yo yurmeende Alla won e makko) wiyatnoo : « wiyde ina waawi bonaani, wiyde waawaa bonaani, boni ko wiyde ina waawi tawi waawaa ». Koninkooɓe Muritani bonnii leydi.
Muttaar
