Ko ñalnde 27 abriil biyeteeɗo Biraam wul Daa wul Abeyd duppunoo huunde e defte tuugorɗe laawol Maalik, ngol yoga e juulɓe Muritani e leyɗe hirnaange Afrik e Magreb tuugii ngol. Daliilu ngool duppugol defte, e wiyde makko, ko ɗeen defte ina cemmbini njiyaagu. O wiyi, e nder yeewtere nde yuɓɓini caggal ɗuum wonde « defte Kaliil e Ibnu Aseer, e Risaala e Lakdari e goɗɗe, ko defte dagnuɗe njiyaagu. »
« Kala janngooɓe ɗeen defte walla huutortooɓe ɗum en, ina cemmbina njiyaagu ». Caggal ɗuum o ñiŋi huunde e annduɓe diine leydi ndii, o takki ɗum en wonde yimɓe halfooɓe.
Nde ɗum tinaa, wayi ko no musiiba mawɗo kewi e leydi hee nii : ina famɗi fedde politik walla ceerno walla koohoowo mo ñiŋaani ko o waɗi koo. Hujjaaji maɓɓe noon ina ceerti. Won heen njooɓtorii Biraam ko seyfitde defte tuugorɗe juulɓe heewɓe, hay so tawii noon ina keɓtini wonde wonaa huunde harmunde o waɗi ɗoo, sibu wonaa defte Ɓuraana o duppi, tee duppugol defte wonaa e makko tan fuɗɗii. Won heen, horsinnooɓe ɓe mo, walla welanooɓe hare o heɓetee ndee, jeyi mettere mum en, ko o rokkii laamu njiltonoongu heɓde mo ko ɓooyi, hujja no yettorii mo. Won heen noon, mbaɗi ko seppooji, gila e nder wuro Nuwaasoot haa e gure goɗɗe nder leydi ndii, ina ɗaɓɓa nde o ñaawetee, o fawee kuugal ŋeerngal. Won yahɓe haa ɗaɓɓi yo o ware. Ko waawnoo wonde heen fof, fedde IRA nde o ardii ndee, janngo mum tan, yaafnii ɓesngu juulɓe, holliti nimsa mum e ɗee golle. Kono ɗuum haɗaani laamu nguu nanngude mo kanko e huunde e yahdiiɓe makko, soki ɓe. Alla anndi no ɓe njogori ñaawirde mo e hol kuugal ɓe pawata e makko. Ko laaɓi tan, hannde oo, daande ko wootere «Biraam rokkii gaño sago». Waɗi noon, Biraam ina haljinnoo, ina aannunoo laamu nguu haa ɗoon waawi haaɗde : gila e palee-palee o waɗdata e jiyɗinooɓe yimɓe, haa e darnde makko seedtinde haɓaade tooñanngeeji. So sanɗaaji ndillii, Biraam nootiima ; so « Touche pas à ma nationalité » ummiima, Biraam ko dariiɗo ; so luulndo noddii, Biraam ko keɓiiɗo, so haala warngooji e ñaawgol warkoyeeɓe haalaama, ɗum tawrataa Biraam ɗoyngol. E lewru noowammbar 2011, o yuɓɓini ko lappol feewde Inaal, ngam juuroyaade gaññeeje 28 kooninke ɓaleejo waranooɓe ñalnde 28 noowammbar 1990. Omo heblatnoo kadi njillu feewde Sorimalee ngam juuraade wiiduru ɗo ɓalli maayɓe ubbidanoo e hitaande 1990.
Heewɓe noon ina ndonki faamde ɗee dille fof sabu « tan » ɗee golle, haa arti noon e gulaali won ɓeen seernaaɓe, ɓe nganndu-ɗaa alaa ko meeɗii haalde e boneeji baɗeteeɗi ñalnde kala e leydi hee. Yeru mum, ko haala Maymuuna Alfaa Sih, gooto e rewɓe ɓe worɓe mum en mbardanoo amdu e hitaande 1990-1991. O wiyi : « Biraam waraani hay gooto, waraani hoore, duppi tan ko defte ! Warnooɓe yimɓe, mbari juulɓe ɓe mbiyaani mbaɗaani, nani ɗoo njaha e haajuuji mum en, hay gooto wiyaani ɗum en qaala. E kitaale 89-91 ko ɓuri ɗum bonde waɗaama ɗoo, tee alaa kumpaaɗo, kono hay gooto e wullooɓe hannde ɓee dillaano. Ma a taw kam nguurndam neɗɗo ɓuri deftere.» So Alla, e oon sahaa, nde boneeji kuftodini leydi ndii, gila e warngooji oo talaata 25 abriil 1989, nde rewɓe, sukaaɓe e worɓe mbaretee, tawi kadi ko e lewru koorka, annduɓe ɓee muum, hay gooto dillaani so wonaa almaami Buddahaa wul Buseyri (yo yurmeende Alla won e makko, kanko e maayɓe juulɓe). Caggal ɗuum, nde teemedde njoyo e ko fawi soldaat ɓaleejo mbaraa e nder kasooji konu (Aajilaan, Inaal, Nebeyka …) hay gooto e wiyeteeɓe annduɓe tuugortooɓe diine ɗaɓɓaani nde sariya tabitintee e warkoyeeɓe ɓee. Ellee diine oo wonaa ñaawoore wootere jogii !
Ko goonga Biraam waɗii ko fotaano waɗde, kono ɗuum ina famɗi so ƴeewdaama e warngo juulɓe ɓe alaa ko mbaɗi ! Kono wiyretee nii tan « ñalnde darnga maa wood ko haalaa ko wonaa nguyka gertooɗe! »
Muttaar
