Oogirɗe Aksuus, lollirɗe « Gelbe Mogreen » keedi ko kilooji 5 hirnaange worgo wuro ngoo. Eɗe mbaɗi kaaƴe keewɗe, ina heen kaŋŋe e kiri. Ɗe njiytaa ko hedde 1940.
E hitaande 1945 koloñaal Farayse sosi fedde wiyeteende MICUMA ngam fuɗɗaade aggito kiri. Caggal ɗuum, e hitaande 1968, SOMIMA (fedde tuubakooɓe kadi) lomi yolnde. Ko kayre mahi isin oo e laawol hakkunde Nuwaasoot e Aksuus, kam mahi 440 koɗorde gollotooɓe ɗee. Aksuunaaɓe fof ina kawri wonde ndeeɗoo fedde wallitiino ƴellitaare nokku oo, hade mum uddeede caggal kuudetaa 1978. Ina ñohee wonde ko koninkooɓe ndusi yoga e kaake ɗe SOMIMA woppunoo toon, gila e kilimateseeruuji haa e mbertateeri …
Lomi yolnde e hitaande 1981, ko SAMIN. Kono o ɓooyaani ɗoon, tee yimɓe nokku oo alaa ko tini o golliima ɗoon. Caggal ɗuum, golle ndartii tem e Gelbe Mogreen, wuro Aksuus ngoo hakki, sabu yooro yantii heen…
Nde yahi haa ɓooyi, fedde wiyeteende MORAK siifondiri e laamu Muritani e hitaande 1997. Ndeen fedde wonii ɗoon haa e hitaande 2002. Wadi Rowda lomtii nde ɗoon e hitaande 2003, soodti denndaangal ko heddinoo e mahaaɗe SOMIMA. Caggal ɗuum nde woni e yiylaade lomto, nde yani e sosiyatee kanadaanaajo, hono «First Quantum Minerals Ltd » (FQML). Piɓondiral ngal siifaa e hitaande 2004 : FQML jeyi 80% (joyaɓe nay), Wadi Rawda jeyi 19%, laamu Muritani jeyi 1% (teemedereɓal) ; ɗuum hade fof wontude jeyi FQML e hitaande 2010.
E hitaande 2006, MCM (catal FQML) fuɗɗii golle, ina woppanaa duuɓi joy yoɓataa lempoo, yoɓataa njoldi. Nde Muhammed Abdel Asiis ari e laamu e hitaande 2009, geɗal Muritani wonti 3,5%. Ko hikka MCM fotnoo fuɗɗaade waɗtude yoɓde denndaanga lempooji e njoldiiji, geɗal Muritani kadi fotnoo yettaade 8%.
MCM wiyi ina yeñtina 35 281 ton kiri e hedde tonuuji ɗiɗi kaŋŋe (62 938 meŋkelde. Meŋkelde ko 28 garaam) . MCM ina gollina 1 541 neɗɗo, kono rewrata ko e pelle taasoronaa (ko wayi no SMBTD ƴettoore gollotooɓe, e MCE jogiinde otooji dusooji e MSS toppitiinde kisal e ndeenka). Njoɓdi gollotooɓe ɓee kala ina tolnoo e 240 miliyoŋ lewru kala.
Fulo : Bookara A. Bah
Ƴoogirde : http://fr.saharamedias.net
