Attaar : “Pottital” e ɓesngu

Hono no o heewnoo waɗde hitaande kala, hooreejo leydi ndii, Muhammed Abdel Asiis, waɗii yeewtere mawnde, yaltinaande e tele e rajo, ngam mawninde ñalnde fiilanoo hooreejo leydi, so 6 ut 2009. Eɗen ciftina tan o heɓtunoo laamu kadi ko ñalnde 6 ut 2008. E nder ndeen yeewtere, o heɓii hollitde ko o gollii gila ndeen, jaaynooɓe kadi njettinii mo naamne mum en, o jaabtii ɗe, woodi kadi rokkaaɓe konngol kaali miijooji mum en.

Hono no o heewnoo waɗde hitaande kala, hooreejo leydi ndii, Muhammed Abdel Asiis, waɗii yeewtere mawnde, yaltinaande e tele e rajo, ngam mawninde ñalnde fiilanoo hooreejo leydi, so 6 ut 2009. Eɗen ciftina tan o heɓtunoo laamu kadi ko ñalnde 6 ut 2008. E nder ndeen yeewtere, o heɓii hollitde ko o gollii gila ndeen, jaaynooɓe kadi njettinii mo naamne mum en, o jaabtii ɗe, woodi kadi rokkaaɓe konngol kaali miijooji mum en.

Ngalɗoo pottital noon hebli ɗum tigi rigi ko parti laamu nguu, hono UPR. Ko ɗum tagi, denndaangal jagge laamu nguu (hilifaaɓe, Hoolaaɓe kuuɓe, ardiiɓe …), walla denndaangal yiɗɓe mawɗo oo seedoo « ngarii », alaa heen luutaaɗo kewu oo. Ko ɗum nii tagi, so a ƴeewii yimɓe tawtoraaɓe ɓee ina njooɗii, cikkataa ko Nuwaasoot ngon-ɗaa, a waawaa goongɗinde ko Attaar hooreejo leydi ndii suɓii haaldoyde e yimɓe leydi ndii. Kadi, hay gooto anndaa so tawii ko yeewtere jaaynde, walla so mitiŋ walla so tawii ko dental foɓɓungo…

Mi anndaa so on njeeɓii ɗum e tele Muritani, kono hiirde ndee fuɗɗorii ko jiiɓru mawndu. Persidaa men, garɗo « haaldude e ɓesngu », addori ko ordinateer. O woni e yiilde doombel ngel, limooje ina pilta, nate ina njirloo. Ko ɓuri raɓɓiɗde koo, o wiyi « njoɗɗini-mi ɗoo, ko woote ɗe ngalaa guli. 70% walla ko ɓuri ɗuum e nder tuugnorgal am siynaama, e wiyde juɓɓule adunankooje. Jamminooje faggudu men fof ina ɗelka : yo won ƴellitaare faggudu men, yo won kaalis men, yo won PIB ». « Eɗen moofti 52 miliyaar, en ngalaa ñamaande ». « 107 miliyaar njaltinaama ngam haɓde e baasal. Nanondiral awo mbaɗdu-ɗen e Orop ngal maa jibinan en 113 miliyoŋ oroo. » E wiyde hooreejo leydi ndii, « leydi ndii ɓeydiima heewde kuuraa : Nuwaasoot, joginoo ko 25 megaawat, hannde ina yenñtina 76 megaawat ; Nuwaadibu joginoo ko megaawatuuji 10, hannde ina jogii heen 32. »

E wiyde makko « ɓeydagol coodguuli ngol ko huunde huuɓtodinnde winndere ndee » ; « bonni jaŋde leydi ndii ko waasde ɗum yahdude e soklaaji men to bannge golle… Jaŋde faggudu e sariya (fannuuji coñce) alaa nafoore. »

Ɗum huunde e lonngere adannde ndee. Lonngere ɗiɗmere ndee joopii ko pooɗee nduuree hakkunde makko e luulndo politik ngoo.  O wiyi : « Ko feere wootere woodi ngam yettaade laamu, ko woote tan ». « Muritani ko leydi demokaraasi ; ko demokaraasi keɓru-mi laamu ; Hay gooto mi rokkataa jappeere am ndee ; winndude e ɓale walla e leppi alaa mo ittata e laamu ; wullooɓe yo mi woppu laamu ɓee kala, ko kam en ngondunoo e laamu liɓaangu e 2005 nguu ; so woote njuɓɓinaama, hay fus ɓe keɓataa. » O wiyi « hay gooto fiyaaka ɗoo, hay gooto leptaaka ɗoo, yimɓe ina mbellitaa waɗde ko mbelaa, ko luulndo ngoo haalata koo woodaani… ».

Lonngere tataɓere ndee, ko haala Mali e bonanndeeji baɗnooɗi e leydi ndii kam e njiyaagu e hefeere libinaajo biyeteeɗo Senuusi. Abdel Asiis wiyi : « ko kewi Mali koo, ko huunde sooynanoonde, sibu Mali alaano konu. Caɗeele Muritani wondi ɗee tan njonii ɗum, ndi waawaa toppitaade caɗeele woɗɓe. Ñawndugol caɗeele Mali ina ɗaɓɓi dowla tiiɗɗo, mo Malinaaɓe kala keɓtini. Kala feere Afrik ƴetti ngam wallitde Mali heɓtude 65% ɗi waasi e leydi mum ɗii, maa Muritani jeye heen ». O wiyi kadi « bonanndeeji baɗnooɗi e leydi ndii kala cafraama rewrude e njuulu Kayhayɗi e ndaamordi ndokkaandi e dokkugol golle. Hafeere foksineeruuji diiwanooɗi ɗii noon, woni ko e ƴeeweede ». Wonande njiyaagu, o wiyi « ko ɗum huunde haɗaande, kono ko batte mum tan keddii, ɗeen ngoni baasal e majjere ». « Senusi noon ina jogodii e ñaawoore luural ; so ñaawoore seertii e makko, ma o tottite ɓe o foti tottiteede ɓee ».

• Jaabtawol luulndo e jaayɗe, e pelle renndo

Ñalnde altine 6 tan, jokkorde luulndo (COD), kam e ko ɓuri heewde e jaayɗe kollitii ko waɗaa Attaar koo, “wayi ko no fijo nii”. Won wiyɓe ina jaaki ɗum en mbele Abdel Asiis haaldatnoo ko e ɓesngu (woni ko ɓuri heewde e yimɓe ɓee) walla tawii o haaldatnoo ko e juɓɓule adunakooje e yimɓe ɓe njeyaaka e leydi ndii. Waɗi ɓe wiyde noon, ko nguun ɓesngu faamataa limooje ɗe o rokki ɗee, gila e ɓeto kuuraa ngo o haali ngoo, haa e kaalis mo o wiyi oo, sibu, e oon sahaa gooto, coodguuli ko ko ɓeydotoo ñalnde kala, tee kuuraa e Nuwaasoot ko ko fuɗɗitii kuppiraaji mum.

Ɓe mbiyi so tawii ko e ɓesngu o haaldatnoo, o fotnoo haalde ko haala maaro e nebam e nguurndam jawdi ekn…

E yeewtere jokkorde luulndo ngoo yuɓɓinnoo ngoo ne, Ahmed wul Siidi Baaba wiyi «  alaa ko Asiis wondi so wonaa yawaade ɓesngu Muritani, tee limooje ɗe o rokki ɗee fof ko fenaande, sibu ɓesngu nguu wuuri hannde ko e caɗeele mawɗe. To bannge bonnugol jawdi ne, Muritani hiisetee ko e leyɗe ɓurɗe heewde njeenaari ».

Muhammed wul Mawluud, hooreejo UFP hollitii wonde « wiyde ina yedda ko woodi, ko wuuraa, hay huunde firtaani. Ñanngeede Asiis e haala mum kaa boom ina ngoongɗini wonde caɗeele e iiñcuru politik mawndu ina woodi e leydi hee. Ina wayi no kadi, yooro hikka ngoo, wirtii laamu nguu, sibu alaa fof ko ngu waɗi ko maantini ngam wallitde yimɓe ɓee e jom en jawdi ɓee no kisniri e no ndanndiri jawɗeele mum en. Yanti heen, jeyeede ɓe e addanɓe Maali caɗeele, ina foti haɗde en ɗoyngol hannde ».

O wiyi kadi « so Abdel Asiis wiyii ina fawta ñawndugol caɗeele ɗee fof e juɓɓingol woote, ɗuum ko huunde faayniinde, sibu hay gooto hoolaaki mo to oon bannge ». Wul Bederdiin kam ne holliti ko kewu Attaar wonaa jokkondiral e ɓesngu, ko jokkondiral Asiis e yimɓe mum, sibu luulndo ngoo e jaayɗe ɗee noddaaka heen. O wiyi noon, so Abel Asiis wiyii wonde “tabitinii tuugnorgal mum hakke 70%, hoto yimɓe njeddu ɗum, sibu wonnoo tuugnorgal makko tan ko faggaade jawdi kanko tan gooto, rewrude e porlugol ngaluuji leydi ndii. Ɗum ɗoon noon, o tabitinii ɗuum tigi ».

So o wiyii kadi wonde ɓeydagol coodguuli ko huunde huftodinnde, ina wayi no ko o jejjitɗo, walla jejjikiniiɗo ɗuum ina jeyanoo e hujjaaji ɗi ɓe ndallinirnoo pollugol laamu Sidioca. Wiyde mo noon « laamu heɓrotoo tan ko woote » ma a taw ko “raɓɓiɗde miijo, sibu o heɓri laamu ko jamfa (kuudetaa) wonaa woote ».

So « wellitaare kadi ko ina woodi e leydi hee », gollotooɓe (ubriyeeji Aksuus e Nuwaadibu e Tasiast ekn kam e TPMN e IRA e COD nganndaa. “Kaa haala boom ina soofi e hunuko makko, sibu maayde Lamin Manngaan ko heccere tawo ».

E wiyde Fedde TPMN, « Lamin Manngaan waraama laawol goɗngol » sibu haala Abdel Asiis kaa alaa ko firti so wonaa « Lamin Manngaan dañi ko ko haandi », ko ɗum tagi ko jooni ɓe paamii « hol ko haɗi harkoyeeɓe ɓee faweede kuugal ». E wiyde fedde ndee, haala makko kaa « wonaa haala kellifaaɗo, haa teeŋti noon e mawɗo leydi », sibu ka wayi ko no « wellitde doole kisal leydi ndii waɗde ko mbelaa e ɓiɗɓe leydi ndii, haa teeŋti noon kadi so tawii ko ɓe ɓaleeɓe ».

Ko noon kadi COREMI, fedde renndinnde baayeeji e soofaaji loranooɗi e rewɓe hesniiɓe seppiri ñalnde 14 ut 2012 ngam hollitde mette e haala Abdel Asiis ɗo wiyata « hafeere bonanndeeji ñawndaama e tuugaade e peeje COVIRE sakkitnoo ». E wiyde Mammadu EL Huseyn Kan, hooreejo COVIRE keso oo, hafeere bonanndeeji « waawaa sellude tawi goonga anndaaka, ɗo nuunɗal waɗaaka, ɗo ñaawoore laaɓtunde waɗaaka ». Fedde nde ɗaɓɓii nde seneraal « Jah Aadama woɗɗintee oo doosiyee », nde « sariya yaafuya 1993 mumtatee, leeptooɓe ñaawee ».

Ko e ngoon yeeso kadi Fedde IRA yuɓɓini diiño damal kalifu ñaawoore ngam hollitde ko hooreejo leydi oo haali koo, so wiyde wonde njiyaagu ko huunde nde « won ɓeen kuutortoo ngam woodde to bannge politik » walla « E Muritani, woni jiyaaɗo tan ko jiɗɗo ɗum wonde ». E wiyde IRAA « takkude heedanooɓe jiyaaɓe huutoraade ɗum en, ina hollita wonde Abdel Asiis ko cemmbinoowo njiyaagu daɓɓiɗɗo miijo ».

Bookara Aamadu Bah