Taaree mon ñallooɓe ñaamaani njaraani, pooftaani, kiira liggaade, mbaala ɗaanaaki e nder ɗii jammaaji jahɗi haa ngamotini, jammaaji cuurkooji ɓuuɓol, ñalawmaaji cuurkooji nguleeki, saabiiɓe buklet baklet mawɗo e nder lewru mee 1968; tuuma nde liggotooɓe MIFERMA (SNIM) pelliti filñitaade, nde paami koloñaal Farayse e kuutorgel mum Moktaar wul Daddah (laamɗo gadano leydi Muritani) ndaranii tan ko siiɓaade warñeende ɓiɗɓe ngenndi, e dow ko naftaani hay gabbel leydi Muritani.
Laawol laana njoorndi ɗuggitiima toon e oogirde suwoyraat, angol ari ara, haa ngol tuggii e hawngo pakkeeji (bateau), ko ina tolnoo e 650 km e dow keeceeje ɓee liggotooɓe haa jamma tawi njoftaani.
Kono fuunti duumotaako haa abada, liggotooɓe Miferma (snim) ndurni miijo, paami goonga ko gooto, ko pecce ɗiɗi tan ngoodi e aduna hee kala, tee ɗe njotondiraaani hay baɗte e nguru ɓalndu. Ndee feccere ko waasɓe, yeeyooɓe doole mum en coodgu maayngu, sabu alaa no waɗee, codgu ngu waawaa hay difaade nguurndam mum en. Ndeya ko siiɓotooɓe ƴiiƴam baadoolo en, feccere alɗuɓe, alɗanɓe arani.
Ko e oon wono (sahaa) ɓaleeɓe e safalɓe kaɓɓondiri, guri ɓalli njejjitaa, ngati gaño denndaaɗo yiytaama. Ɓe paami ko araaraay kaɓoowo e ɓee foti weeyneede. ɓe ngiƴƴii e dow pellital caasngal, ɓe pelliti haɓanaade hujjaaji maɓɓe. Ko ɗoo Farayse aani, haaɓi, wiyi yo Moktaar wul Daddah hooreejo leydi yo dartin ɓe, etee yo o ɓamtin liggotooɓe ɓee ko yaawi, so wonaa ɗuum, ɓe mbaara juuɗe maɓɓe. Ko e oon wono (sahaa) Moktaar nuldi dadiiɓe mum, njettii cokki kure e conndi e liggotooɓe Miferma (Snim) ceenal wojji ƴiiƴam ɓiɗɓe ngenndi. Capanɗe jeenay (90) liggotooɗo caamii e oon ñalawma. Ko ɗuum woni jaabowol oo colgoddo, taƴgoddo e baylugol nguurndam liggotooɓe Miferma (snim), baylugol nguurndam ɓiɗɓe leydi.
Ndaw ko muusi, ndaw ko haaɓnii, ndaw ko fotaani, ndaw ko…..
29 Mai 1968 gonɗi yumiraaɓe ngonti deebeele, ungaaaali e bojji ɓee rewɓe woppaaɓe ɗo alaa, ɓernde boni e ɓee sukaaɓe woppaaɓe baayeeji. Oo ñalawma 29 Mai 1968, ɓesngu men kala sunii, ɓerɗe ngenndiyankooɓe kala ndillii, naamndii Moktaar wul Daddaah oo bone ko woni ? O jaabii ko naatataa hakkille sabu o wiyi : « Soldateeɓe ɓee mbiyanoo ko yo pellu e koyɗe, hawri liggotooɓe ɓee tukkiima ina kocca kaaƴe, kure ɗee njani e koye mum en. »
Banndiraaɓe, hol fof ko addi pellee, saka pellee e koyɗe ? ndaw fenannde. Moktaar wul Daddaah hoyreejo leydi e oon tuma heɓii jaaɓi haaɗtirde jaasre, nde felliti sortude pittaali miskineeɓe, pittaali ɓiɗɓe leydi, ɓe naamndaaki so wonaa nguurndam moƴƴam.
29 Mai 1968 ñalngu warngo liggotooɓe Miferma (snim) suwoyraat ina roondii maanaa keewɗo.
Liggotooɓe suwoyraat ngadii rokkude yeru ngootaagu leƴƴi leydi Muritani. Kamɓe perani en laawol ndimaagu e goonga, ngati ko e nder ndee niɓɓere bonnde fooyre pinal yaynii, ɓerɗe cukkanooɗe, coknooɗe fof coktii.
Hare liggotooɓe suwoyraat woni yumma dillere ngenndire demokaraasiire e nder leydi Muritani. Ko ñalnde 05 juin 1968, Siidi wul Mohammed Sumeyda ummii Ndakaaru laamorgo leydi Senegaal, yuɓɓini seppo doolnungo, suurti warngo liggotooɓe Miferma (snim). Haa hannde ɗaam nguurndam moƴƴam ina lutti ɗaɓɓeede, etee ardiiɓe Snim ina poti faamde wonnde ngardiigu naamndii ko nuunɗal kam e potal e nder kala gollal goonga e fenaande, heedi heeda walla leñam-leñaagu potaa takkondirde. Fulɓe noon mbiyi : so junngo ina daande ɗeɗɗere yawtaani.
E toongol daɓɓol, banndiraaɓe Muritaninaaɓe ko ndee hare addani kala liggotooɗo hannde e snim yoɓeede ko addunoo filñitaare mawnde e nder wuro Suwoyraat. Ko ɗuum saabii mawningol oo ñalawma 29 Mai 1968, gontuɗo tiimtorgal, ciftorgal sahodinɓe Suwoyraat ko huunde waɗɗiinde.
On maayaani, etee min ngoyaani on, sabu yarlitaare mon wonanii min yeru. On peranii min laawol ngol maayataa, sabu on cuusiino naamndaade nguurndam moƴƴam.
Heewii noon ɗo neɗɗo aawi lekki, waasi sakkaade e ɓuuɓri mum. Heddii ko yoo liggotooɓe Snim, pellit ɗaɓɓitde mbele oo ñalawma ina wonta ñalawma fooftere kala liggotooɗo Snim, ñalawma mawningol sahodinɓe Miferma (Snim) Suwoyraat.
Yo Allah yurmo yaafoo on, toon ɓurana on aduna mon, aljanna wona jaaƴnde, nulaaɗo wona njaatige, onon e kala maayɗo juulɗo.
On tuɗɗiima leydi, kono leydi tuɗɗii on leppi teddungal.
Haamiidu Bah,
Kalfinaaɗo jaŋde catal FƁPM Suwoyraat
