Tuggi 25 haa 28 lewru Noowambar, en ndañii waɗde njillu to Ndakaaru, laamorgo Senegal, ngam tawtoreede njillu gostondiral humpitooji e mbaawkaaji ngu fedde wiyateende SOS-URGENCE yuɓɓinno. Fayndaare ndee ko janngude e humpito ngo Kominaaji walla meeriiji Senegaal njogii to bannge Ɓeto kaalis komin fewjidaango walla kadi mbiyen Kiisagol ngalu Komin pewjidaagol. Ngam ɓuren faamde, eɗen nganndi hitaande fof, Meeri ene wiya, hikka ngalu komin men tolnii ko e sabba nanngam ?
Heewɓe noon so nanii ɗuum cikkata ko sabba nanngam oo ene woodaa e nder bakane nana jooɗii ɗo biro Meer ɗoo. Ɓe nganndaa, ɗuum koko winndaa e kaayitaaji tan. Nguun ngalu ngu mbiyaten e Farayse Budget, ko eyɓaango njaru geɗe potɗe hatojineede hikka. Ene heen ɗuɗe, cafrirɗe, nokkuuji keblirɗi rewɓe wonɓe e koppe, walla nii jumaaji, genaale, jehreeji ekn ?
So tawii geɗe ɗee fof limtidaama, ƴeewee ko geɗel heen fof fotata jarde, tonngee. So timmidii, ko keewal nguun ngalu wiyatee Ngalu Komin hikka. Heddoo noon yiilaade to nguun ngalu dañatee ngam ɗee geɗe limtaaɗe ngoodee.
Won heen ko ɗaɓɓirtee laamu, won heen ko ittetee e pelle ɗe ngonaa laamuyankooje, kono won heen kadi ko renndo ngoo foti addude. Ko ɗoon noon waɗi caɗeele. Jeeyoowo jehre oo, ñalawma kala won ko naamnetee yoo yoɓ, ɗuum wiyatee ko juuti. Joom bitik oo ko noon, haa arta nii e jogiiɗo gollorde ñootirde comci, feewnirde leese e baafe, walla tafooɓe, mahooɓe, ekn…
Eɗen keewi noon nande jeeyoowo ene bismoo, so sooyniima garanoowo juuti. Waɗi noon, ko o anndaa ko saabii omo naamnee oon juuti. O anndaa ko wallitde Komin oo haa waawa waɗande renndo ngoo ko sokli koo. Saabii o anndaa noon ko o famminaaka gila adan ko ɗum yahata. Waɗde so en mbiyii kiisagol ngalu komin tawtinaangol walla Ɓeto kaalis tawtinaango, ko so tawii ngalu nguu ene hiisee, hoolaaɓe renndo goo fof tawee, gooto fof haala ko ɓuri hatojinde, haala kadi ballal waawi aadude.
So en ndokkii yeru, mbiyen gure nay ene ngoodi. Ngoo wiyatee ko Baari, ngoya ko Woɗos, tataɓo ngoo ko Boobo, nayaɓe ngoo ko Durmo. Wuro heen fof, hoɗɓe e mum njooɗoto kaala ngoƴaaji mumen. Mawɓe, sukaaɓe, rewɓe, remooɓe, awooɓe, aynaaɓe haa e fitiram golleeɓe. Caggal ɗuum, ɓe milloo ko ɗum jarata. Ɓe kaala noon ballal ɓe mbaawi addude heen. Ene wona teemere fof buuɗi sappo walla buuɗi joyi.
So ɗuum waɗaama, gure ɗee pottita, ndenndina ko millii koo, toɗɗoo hoolaaɓe mumen njaha Meeri, njooɗodoo e toɗɗaaɓe Meeri ɓee. Ɓeen nannga ko ɓe ngaddi koo, ɓeyda ɗum e ko millinoo koo. Nii woni, wiyee ngalu Komin oo hikki tolnii ko e sabba nanngam, te yimɓe renndo ngoo ene ngadda heen ballal mumen haa sabba nanngam. Ɓe ngaddira ɗum noon juuti walla ko fitiram golleeɓe njeñtinta koo. E ngaan sahnga noon, so yahii haa hitaande woɗɗi, wuro fof nebbisoo so tawii ko naamninoo waɗaneede koo waɗaama walla suwaa. So waɗaama, ɓe ƴeewa so ene hawri e no foti waɗireede nii, so waɗaaka ɓe ƴeewa ko saabii ɗum.
E tonngol tan, ko nii hiiso ngalu Meeri tawtinaango lelnirte. Maa en ngartu heen pacciren haa ɓura laaɓe, so hawrii e hoddiro Joomiraaɗo
Malal Sammba GISE
