Eɗen njokka nguuurndam baaba Aadama (JKM) fawaade e winndiyankooɓe adiiɓe.
Hawaa kañum ne addanaa ngelooba ummiiba to aljanna ina fawii e dow mum iililal kaŋŋe luulu, o waɗɗii e dow heen, Jibril jippii, jaggi labangal puccu Aadama, maleyka Miikaayiil ina sawndii Aadama ina heedi ɗum bannge ñaamo, Asraafiil ina heedi ɓe bannge nano, o yiilni Aadama en e nder asamaanuuji jeeɗiɗi ɗii kala, ɗo ɓe mbirtii maleykaaji kala Aadama wona e salminde ɗi, haa ɓe ngari e damal aljanna, ɓe ndarii ɗoon waktu kuurɗo. Ko ndeen geno toowɗo Oo lonngini aadama, wiyi ɗumɗoo ko aljannaaji ɗiɗi : ɗoo ko galle teddungal mon, naatee no weliri on. E ko geno wiyi ɓe, no haaldi e nder Ɓuraana mum tedduɗo “ñaame heen no haaniri e kala no njiɗir-ɗon, kono hoto ɓadto-ɗee kiiɗoo lekki laato-ɗon kon tooñɓe” simoore nagge, kaawise :35. Ɓe kollaa maleykaaji, refti heen ɓe naatnaa to nder aljannaaji. Maleykaaji ɗii mbiyi “eehey maa Aadama, jippo ɗoo aan e Hawwaa.” Ɓe njippii, ɓe njooɗii e dow leeso, refti heen ɓe ngaddanaa enɗi ɗiɗi reseŋ, lelnaa e jeese maɓɓe, leeso ngoo noon njuuteendi mum ina yahranee ñalawma kuurɗo e jamma mum. Ɓe ñaami, ɓe njari e nder mbelelmma aljanna. Laatiima Aadama so yiɗii renndude e Hawwaa, ɓe naattata ko he fabiyoŋ kaŋŋe luulu, fabiyoŋ oo tellinee e maɓɓe ngam suturo maɓɓe ina ñilka no majje nih. Laatiima Hawwaa so ina yaha e nder tataaji aljannaaji ɗii, he nder ɗee kurmuɗe, ɗum firti so tawii ko huunde ɓalejum ko maa hurma, so tawii ko ko wojji ko maa hurma, so ndaneeri ko noon. Hono ibnu Sinii wiyi “Aadama adii ñaamde e ɓesnooje aljanna ko jaaɓe.” Hono ibnu Abbaas wiyi, o adii ñaamde ko reseŋ, kono ɓe mbaɗtindii ñaamde ko gemhaa (Blé). Caggal ɗuum, o yartii sanngara aljannaaji, oon sanngara noon wiyaama ko sanngara aljanna, e oon sanngara so o yarii ɗum ina ɓeydana mo weltaare mawnde sanne. E kala jarɗo sanngara aduna yarataa sanngara aljannaaji ñalnde darga. Haa jooni dee ko konngol ibnu abbaas, o wiyi “haɗi aadama e Hawwaa fuɗɗoraade ñaamde gawri, ko ngam heewde caɗeele, ngam nde neɗɗo heɓata heen ko ñaami ko maa heɓa tampere no feewi”. Ndeen tampere fuɗɗotoo ko gila e lewre e jabbere haa heɓi coñal, caggal ɗuum, unee haa conndi heɓee heen, waɗee mburu walla ko waawi waɗeede fof. Ko waɗi wiyeede nde heɓatee joommum wonata ko he lollere mawnde. Ko ɗuum e nanallaaji goongɗinɓe ɓee ngadii ñaamde e nder winndere ko reseŋ. Hono ibnu Nisaaburi wiyi “ko o adii ñaamde e keeñe, ko heeñere liingu, ete ko nguun liingu roondii leydi ndii”. Ɗuum ko haa yimɓe aljannaaji ngannda ko halki leƴƴi winndere ndee kala. O wiyi laatiima Aadama ina wanngoo, o tinaani tan, haa o ari e nokku, ndeke lekki mbaaki no gemhaa nii ina ɗoon, geɗe keewɗe ina njoñii lekki kii. Ngam aadi ɓooyɗo mo ɗe mbaɗdunoo hakkunde majje e Geno, ngam reentaade ñaamde e lekki kii, Aadama tawi ki ɗoon. Ina laatii kiin ɗoon lekki ko kañim ɓuri mawnude e leɗɗe aljannaaji. Etee ina fuɗi e dow makki butaali gawri, abbere heen fof foti ko no hoore ngelooba nih, tee ina weli haa wayi no njuumiri, ina ranwi ina wiyi tal, ellee kosam. Nde ibliis kuɗaaɗo oo tini Aadama e Hawwaa naatii aljanna tan, e kadi omo anndi Aadama ko ko haɗaa ñaamde e lekki kii, o diirani damal aljannaaji o darii toon, o darii ɗoon ko ina tolnoo e teemedde tati hitaande. Teemedde tati hitaande noon hiisetee ko waktu gooto e nder ñalawmaaji darnga.
Heddi hankadi ibliis ina fanndoo, ina ƴeewa holi jogorɗo arde ɗoon, holi damal ngal oon jogori naatirde. Winndiyanke oo wiyi, ɗoon e ɗoon haa sonndu yooɗndu ari ina ñaantii e ndu wiyee Ɗaawuus, fulɓe ngalanaa ndu innde, etee ina yaakoraa ko kayru woni mawɗo ndiwri kala ñalnde darnga, ko geno noon ɓuri anndude ɗuum, yo O yaafo en. Ndeen ibliis yiyii sonndu nduu tan, o fayi e mayru, o wiyi “eehey maa sonndu barkinndu, aan kam, to gummi-ɗaa ?” Ndu jaabii, ndu wiyi : ngummii-mi ko to lowe Aadama (sardiŋŋaaji Aadama, Ibliis wi’I mo: won wasiya mo ) njogani-maa-mi, mbiɗo yiɗi naatnaa-mi toon e nder aljannaaji ɗii, miin e maa. Sonndu nduu wiyi mo “ko haɗ maa naatnude hoore maa ?” O wiyi “njiɗ-mi tan ko naatde e dow cuuɗiindi”. Ɗaawuusa wiyi mo “laawol alanaa ma ɗo am ɗoo, kono maa mi addane mo ina naatnu maa e cuuɗiindi”. Ɗaawuusa yahi to ngooroondi, nde yettii ngooroondi, ndi wiyi ɗum “yah to damal aljannaaji too, maa a taw toon gooto e maleykaaji tedduɗi ɗii, maa wood ko yooɓnu maa”. Nde ngooroondi ndii nani ɗum tan, yaaccii, fayi to damal aljannaaji too. Nde ngooroondi yettii Ibliis, Ibliis wiyi ndi “aɗa waawi naatnude mi nder, e dow cuuɗiindi, won ko njooɓnat-maa-mi ?” Ngooroondi ndii wiyi “hol feere nde njogani-maa-mi ngam naatnude ma?” Ibliis wiyi “ɗum kay ina weeɓi, uddit hunuko maa”. Ngooroondi ŋaaɓi hunuko mayri tan, Ibliis sorkii nder hunuko ngooroondi, o wiyi ngooroondi ndii “nawam to lekki Aadama e Hawwaa ngoni kii, so en njettiima ngukkitaa mi ɗoon.”
Ngooroondi yahdi e Ibliis haa yettii lekki ki Aadama ngoni kii, ngooroondi wukkiti ɗoon Ibliis. Nde Ibliis wukkitaa yalti tan, o wonti naalanke ŋanaa, o feewni liite makko e bawɗi makko, omo fiya omo wutta, omo ama, omo ama. Ɗum weli Aadama, kadi ɗum haawi ɗum en, ngam eɓe nganndi ɗo ɓe ngoni ɗoo, neɗɗo alaa ɗoon so wonaa maleyka mo geno neli, ndeke ɓe njaggiri Ibliis ko gooto e maleykaaji geno tedduɗo ɗii. Ɓe mbaɗti ɓadtaade Ibliis eɓe keɗtoo gaaci e bawɗi mum. Ñalnde kala Ibliis ina ɓoda ngam ɓadtaade lekki ki ɓe kaɗaa ñaamde kii. O rewi waɗde ko o waɗatnoo haa yettii lekki kii. Ibliis joofii lekki kii wiyi : “aan Aadama, ko haɗ maa ñaamde kii lekki ?” Aadama wiyi : “minen ko min haɗaaɓe ñaamdee e makki.” Ko ndeen Ibliis wiyi, hono no geno jangtorii ɗum e nder Ɓuraana mum nih, “Geno haɗiraani on ñaamde kiiɗoo lekki so wonaa hoto on laato malekaaji ɗiɗi, laato-ɗon ko on duumiiɓe” simoore iiraafi, kaawise: 20” Iiraaf noon firti e arab ko geejol ngori walla safe puccu. Caggal ɗuum, Ibliis wiyi ɓe : “ kiiɗɗo lekki, kala ñaamɗo ɗum wonataa cukalel, wonataa nayeejo ”. Ko ndeen Ibliis meeɗi woondirde geno, wiyi : “ mi woondiri Geno toowɗo Oo, so on ñaamii heen, hay huunde ɗum lorlataa on. ” Aadama sikki haadi o woondirii Geno, o miijii ibliis woondirtaa Geno e dow fenaade, o yaakorii hankadi ko ɗum wasiya tan. Hawwaa noon faanditinoo e ñaamde lekki kii ko ngam yiɗde duumaade e nder aljannaji ɗii, ko ɗum tagi ko kanko adii ƴettude e lekki kii o ñaami ɗum. Aadama ina ƴeewa, nde Aadama ƴeewi ha o ñaami yiyi oon ine hisi, kañum ne itti heen abbere ñaami. Abbere nde o ñaami ndee, nde naatnoo reedu makko tan, tenngaade makko laamu ndee weɗii, ummii e hoore makko, kala ko o tottiranoo ngam laamu nguu ɗum ummii e makko.
Hol ko tagi nde Hawwaa ñaami gabbe lekki kii, koltu mum laamu nguu ɓooraaki ? Waɗi noon ko so Aadama yiyiino geɗe Hawwaa fof ina caami, ndeen Aadama ñaamataa, etee ko kañum ƴeewatee. Yoga e annduɓe mbiyi addani Aadama ñaamde abbere lekki kii ko o yejjit, ko ɗuum tagi Geno Toowɗo Oo wiyde e nder Ɓuraana “ ko goonga mi fiɓondiriino e Aadama ko adii, o yejjiti ” simoore ɗaaha, kaawise: 115. Nde Aadama ñaami abbere lekki kii ndee, Geno lonngini Jibriil (JKM), yo jaggu ginol Aadama e Hawwaa o yaltina ɓe Aljanna. Ko nii woni jibriil yaltini ɓe Aljanna, o waɗti noddirde ɓe woofɓe. Hono no winndiyanke oo wiyiri ɗum woni ko laatii Aadama e Hawwaa ngonti holɓe hay tekkere ɓe ngalaa, ɓe naatti e nder aljannaaji ɗii eɓe ƴeewa suuroraade beremrefi e kuɗi leɗɗe ɗee, hay ɗuum ne kadi waɗtindi ko dogde ɓe, ɓe mbiyi : “ lekki ki ɓe suuroraade kii wiyetee ko tiin, ko kiin wonti suturo maɓɓe ngam ko cate kiin lekki ɓe cuurorii. Wiyaama kadi ko lekki ina wiyee uwda kii noon ina huutoree ngam yaltinde heen jeynge, firti, e ki waɗiree pofal. Ɓe mbiyi, ko kiin ɓe cuurorii, fawtii heen kadi eki uuri ngam eki waɗiree cuuraawi, ɗuum noon eɗen mbaawi innirde ki munnaas. Lekki ki geno teddini sanne. Won wiyɓe kadi ko lekki puuɗdi, ko ɗum addani rewɓe yiɗde ñaantoraade puuɗdi. Hono kaaba El Ahbaari wiyi nde Aadama waɗtindii e kolndam, Geno Toowɗo Oo lonngini mo feewde e mum, wiyi mo “ yaltu haa mi ɓeydoo ƴeewde ma ”. Aadama wiyi : “ eehey maa joomi am, mi hattanaani ɗuum, ngam kersa am e gacce am feewdee maa ”. Ko ndeen Jibriil nanngi e juŋngo Aadama ina woni kolɗo ina heddii hoore mehre, o yahdi e mum to haayre mawnde ina to leydi Enndo ine wiyee Raayhuun, o jippini mo ɗoon saanga kikiiɗe, ina hawri ñalnde aljumaa. Etee Hawwaa kañum ne kala ko wonnoo e mum ko wayi no cuɗaari e mbaadi, ɗum ɓoraa he mum haa laaɓi cer. Ko ndeen kadi o fuɗɗii ellaade, walla mbiyen ɗum ruŋaade, yiyde ƴiiƴam, o natti anndude asko, ko ndeen yimɓe mbaɗti wiyɓe ɓiɓɓe aadama, ko ɗum waɗi alaa e ɓiyɓe maɓɓe fof, jooftinteeɗo e Hawwaa. Waɗi noon ko kanko renndini Aadama e Ibliis ngam adaade ñaamde lekki kaɗaaki ñaameede kii.
Hawaa noon kañum jippinoyaa ko Jidda, e konngol Geno toowɗo Oo, (o wiyI : njippo-ɗee yoga e mon e yoga keddiiɗo ko añondirɓe, etee leydi wonanii on ñiiɓirde e dakmitorde haa abada) simoore iiraaf, kaawise: 24”
Jibriil Muusaa Joop
Ine jokki e tonngoode faande
