Luutndagol debbo
So debbo luurdii e jom galle mum, o luundiima yamiroore mum, yo gorko oo waajo mo. So o jaɓii moƴƴii, so ɗuum alaa, yo gorko oo taƴo leeso makko fotde dumunna mo muuyi, omo waawi waasde haaldude e makko ko ɓurataa balɗe tati, ngam konngol nulaaɗo (JKM): “ dagantaako juulɗo taƴaade juulɗo banndum ko ɓuri jammaaji tati”. So o ɗooftiima, sellii. So ɗum alaa “ o fiya mo ko aldaa e barminde ”. So o jaɓii, selli ; so o saliima, o suɓo e koreeji maɓɓe hellifaaɓe ɗiɗo njokkondira e gooto e maɓɓe kala, ngam moƴƴinde hakkunde maɓɓe.
So ronkaama yo ɓe peewondir, ɓe ceerndee ceergal baayin, ngaal woni ngal ruttataake haa humtee, ngam konngol Alla Toowɗo Oo, wiyi : “ ɓeen ɓe kul-ɗon cuutagol mumen, mbaajo-ɗee ɓe. So ɗuum nafaani, taƴo-ɗee ɓe e lelnde mon. So ɓe ɗooftiima noon, hoto tooñee ɓe. Alla ko Mawɗo Toowɗo. So on kulii luural hakkunde maɓɓe, nulee hellifaaɓe ɗiɗo e koreeji maɓɓe. So ɓe njaɓii moƴƴitinde hakkunde maɓɓe, Alla ko ganndo kumpitiiɗo.” Simoore rewɓe, {maande 34-34}
Nehdi leeso
Leeso ina jogii nehdi kaanndi reeneede e nehtoreede. Ndiin woni :
1. gaajondirde e sidondirde e debbo ngam umminde ndewaagu mum, ko adii nde ɓe leldotoo ; o waasa ndaarde tergal ndewaagu mum, ngam hoto o nefde ɗum.
2. nde o wiyata, “ E innde Alla, Aan Alla woɗɗitin min seytaani, ngoɗɗitinaa seytaani ngeɗu ngu ndokkataa min”. Nde puɗɗo-ɗaa yettaade.
Oo duwaawu ina moƴƴi sanne, ngam gorko so fuɗɗoriima oon duwaawu, o lelodiima e joom suudu makko, so Alla hokkii ɓe heen ngeɗu, seyɗaan alaa e mum geɗal haa cay.
3. Yaataw noon debbo oo ina laaɓi e ƴiiƴam, ngam ina haɗaa yaaɓande joom suudu mum tawa ina wondi e ƴiiƴam fiilayru walla ƴiiƴam ɓesngu, hay so ɗam feddii, ko adii nde o loototoo, ngam konngol Alla toowɗo oo wiyi : “curo-ɗee e rewɓe fiiliiɓe, woto ɓadto-ɗee ɓe haa ƴiiƴam ɗam fedda, ɓe lootoo. ” (Simoore nagge, maande: 222)
4. Ina haɗaa e gorko yaaɓande ɗum debbo ko wonaa yeeso, tee nelaaɗo Alla ina saɗtini ɗum, ngam o wiyi : “kala mo yaaɓi caggal debbo mum, Alla ƴeewataa ɗum ñalnde darnga”.
5. hoto o yaltin njogoram, (hoto o luuftu) ko adii nde debbo o jippinta ngam reentanaade ɗum lor.
6. hoto o jippin ndiyam ngoraagu ɗam (maniyyu) so wonaa tawa ko e yamiroore debbo oo, walla lor caɗtuɗo, ngam konngol nelaaɗo wiyiino : “ɗuum ko warngo hare suuɗiingo”.
7. ina yiɗaa nde gorko oo salligintoo sallige tokooso, so o yiɗii ruttaade e debbo mum walla ñaamde, maa ɗaanaade, ko adii nde loototoo.
8. ina daganoo mo sokkondirde e siidondirde e debbo piiliiɗo walla ɓesɗo ko wonaa hakkunde wuddu e koppi. ngam konngol nulaaɗo Alla (JKM) wiyiino: “mbaɗdee huunde fof ko wonaa yaaɓande”…
… Ine jokki…
Jibril Muusaa Joop
