Umaar Huseyni Buubu jibinaa ko hedde hitaande 1930 to Ganki Dumbooji (kilometruuji jeeɗiɗi hakkunde mum e Kayhayɗi, he nder komiin Jowol, hakkunde Giray e Arifunnda). Baaba makko wiyetee ko Huseyni Buubu Soh, yumma makko wiyetee ko Mali Takko Bah. Ko ɗoon o mawni. O fuɗɗorii ko ngaynaaka, caggal ɗuum o naati jaŋde e duɗal Alfallaah ngal Ceerno Alhajji Maamuudu Bah e nder wuro Jowol e hitaande 1941.
O ɗannodiima e ceerno makko to Dakaar e Kawlak. E hitaande 1945 o yahii Kaay o jeyaama e rogere adannde Duɗal gadanal e Afrik jannginngal ɗemngal arab, ɗum woni duɗal Alfallaah. E hitaande 1953 kanko e Siree Demmba Lefel jeyaaɗo to Kaawel, Umar Bayal Hammadi Bukka to Palel, Alhajji Abdul Ngayde, Muusaa Bah lollirɗo Yerel, Hasan Demmba Soh, Mammadu Ebnu Duwaa Baaba, Saydu Giray Sih, Abuubakri Kaaliidu Bah e woɗɓe, ɓe njahri koyɗe haa to duɗal Jaaɓi haaɗtirde Alashar to Misra. Nde o arti e leydi ndii o jannginii Rinnjaw, Tokomaaji, Kunndel e Kayhayɗi. Ko o Jaalal mawngal e fedde Alfallaah, ko kanko ardinoo kala ko feewti e Daawa.
E wiyde ɓiyiiko biyetooɗo Idriisa Umaar Soh « Baaba am hokkii min talki tati : talkuru diine, talkuru neɗɗankaagal e talkuru golle ». Ko o tinndinta sukaaɓe makko, ko ɗum o waajotoo yimɓe woɗɓe. Ceerno Umaar Huseyni ko gorko ganndaaɗo he Muritani, Senegaal e Mali, haa teeŋti e diiwaan Fuuta oo. Ina saɗi wuro ngo o yettaaki omo waajoo, omo siftina, omo tinndina, omo jeertina ko feewti e diine Lislaam, nafoore jaŋde, gannde kese, ƴellitaare, haɓde e baasal. Ko o neɗɗo goongdinɗo nafoore jaŋde ɗemɗe ngenndiije, omo heewi wiyde aadee yo wakkillo e Alla. O meeɗii ardaade Catal Fedde Ɓamtaare Pulaar to Kayhayɗi. Galle makko woniino duɗal pulaar mawngal. Kala to juulɓe ndeenti (baamuule, pummungal, jumaaji e jamaaji) omo heewi ummaade o daroo ko juuti omo waajoo, won sahaaji haa gite ɗee ngadda gonɗi. Omo heewi yeewtude e fannuuji keewɗi : Diine Lislaam, dewal Alla, nafoore lekki, ndiyam e laaɓal.
Ñalawma wiirwirnde makko, teskaama keewal yimɓe. Ko heewi haalaama e makko : wonde mo gorko juulɗo balluɗo juulɓe yo ɓeydo faamde diine Lislaam. Ko o gorko moƴƴo, tedduɗo, jiɗɗo banndum en. Ko o gorko jamyamo, gorko mo sekataa, teskaaka to o laawii, walla ɗo o dukdaa, hay so neɗɗo wiyii mo huunde, o jaabotaako. Gila omo wuuri o haalii o wiyi kala baɗnooɗo mo huunde, o yaafiima ɗum, hay sinno ko jawdi meeɗnoo fettude mo, o yaafiima. Renndo ngoo hattii mo ko tuma nde o rafaa, kattanɗe ngustii.
Pulaar wiyi waɗi waɗi addi haali haali, neɗɗo ko golle e balle, golle ngidoo haala waɗtindoo. Mawɗo Umaar Huseyni fellii jihaadi, hokkii binndanɗe keewɗe ñamri, gollanii renndo ko heewi, ko Alla waawi yoɓde mo, yo O yoɓ mo moƴƴere. Yo Alla yuurmo yaafoo mo, haarna mo Aljanna, kanko e maayɓe juulɓe fof.
Usmaan Ñaan
