Muritani e Dental Orop ndartiniino ñalnde alarba 12 mars, yeewtere ngonnoo e mum, faytunde e awo wonande daawal 2008-2012 : ɓe ndoŋkii nanondirde. Pottital ngal waɗnoo ko ɗo e Nuwaasoot. Ñalnde ndeen, e tonngoode 50, e winndannde «ko tikkere gundo waɗata ñewre?»
en kollitiino wonde laaɗe Españool en gawatnooɗe liɗɗi biyeteeɗi “sefaalopod“ kaytii gila 28 desammbar 2008. En kollitiino duuɓi ɓennuɗi ɗi, ɓe ngawratnoo ko no ɓe mbeldaa e ko ɓe mbelaa, gila e liɗɗi mawɗi haa e morño-morñooje.
E nder nanondiral ɓooyngal ngal, ko ina tolnoo e 200 laaɗe awo (batooje) Oropnaaje, tawi ko ɓuri heewde heen ko Espaañ jeyi, ina njamiranoo awde e diƴƴe Muritani eddaaji liɗɗi keewɗi. Kamɓe ne ɓe totta Muritani 108 miliyoŋ Oroo, (fotde 40 miliyaar Ugiyya). Huunde e luural hannde ngal yowitii ko e tiwaande awo (dumunna fooftere, mbele liɗɗi ina mbilta) kam e keeweendi batooje awo ɗe. Laamu Muritani ina farlini hitaande kala tiwaande (dartingol awo) e lebbi settaambar e oktoobar, mbele liɗɗi ina ndaña wiltude, jooni Muritani yiɗi ko tiwaande nde ɓeydee, waɗtee lebbi nay, e daawe ɗiɗi (settammbar-oktoobar e abriil-mee). Oropnaaɓe ɓe ko salinooɓe ɗum. Orop na yiɗi kadi huutoraade laaɗe mawɗe no feewi; Muritani noon jaɓaani ɗum kadi, sibu ɗum boomat liɗɗi men fof.
Ɗo yahanoo artaa fof Muritani e UE nanondirii ñalnde alkamiisa 13 mars. Caggal nde lappol Oropnaaɓe hooti, janngo mum tan ɓe nodditi Muritaninaaɓe, ɓe mbiyi ɗum en ɓe njaɓii sarɗiiji mum en. Muritani yamiri yo Ammbasadeer mum to Bruƴelles siifondir e maɓɓe nanondiral ngal. Dumunna nanondiral ngal ko duuɓi 4 (2008-2012). Ngalɗoo nanondiral noon heɓaa ko caggal termotermo muusɗo, kam e coppule keewɗe. Ɗum woni ko jaagorgal Muritani Awo, hono Asan Sumaare haali e tele Muritani ñalnde alkamiisa 13 mars kikiiɗe : “min nandondirii e geɗe kisnooje nafooje Muritani e UE”. O wiyi wonde ko laaɗe Orop njamiranoo awde ko maa usto noo feewi, laaɗe ɗe e koye mum en kadi maa usto. Ustagol ko nanngetenoo ko, e kuuɓal, maa won 41% (seeɗa ŋakki feccere). 42 laana, e laaɗe 135 oropnaaje gawatnooɗe e diƴƴe men ɗe ustaama, ko 93 laana tan yamiraa awde e diƴƴe men.
To bannge ngalu, ma ɓe mbersu Muritani hedde 76 miliyoŋ Oroo hitaande kala, so ɓe ngawii, so ɓe ngawaani; ɗum jiidaa e ko laaɗe ɗe njoɓata so tawii ngarii awde (kañje 93 ɗe fof so ɗe ngawdii, maa ɗum yettoyo e 15 miliyoŋ oroo). Fof maa tolno 91 miliyoŋ oroo (fotde 34 miliyaar ugiyya hitaande kala). Ɗum jiidaa e ko kisnaten e ngalu men diƴƴe, sibu UE jaɓii tiwaaɗe ɗiɗi ɗe (poofte awo ɗiɗi ɗe), tiwaande heen fof lebbi ɗiɗi. Woni ɓe ngawata e hitaande tan ko lebbi 8. Ɗum ne so hiisaama ko ngalu keewngu wonande leydi ndi.
Bookara A. Bah
