No ɗemɗe keewɗe nii, Pulaar ne jeyaa ko ɗemngal guurngal he nder laylayti renndo. Nguurndam ɗam ina waawi jogaade sifaaji keewɗi :
1. Sabu yimɓe ɓee waasde ɗumen wonde jannguɓe ɗemngal ngal kañum en fof ;
2. Sabu baasgol fotde tolno e humpito.
3. Ko nokkuuji e nehaaɗe ceertu-ɗe tawndirde e nder dingiral gootal.
No ɗuum wayi fof Pulaar ina yetti Allah no feewi, sabu ina teskaa hannde yonta oo ina reerɗi e binndol ɗemngal ngal. Ko noon ne naamne jowitiiɗe e coñce haa taarikaaji leñol ngol, ɗuum ina wuurti no feewi e nder laylayti ɗii.
Gagga mawɗo jogaaɗo heen tan, ko nde wonnoo jannguɓe lugginiɗiniiɓe e ɗemngal ngal keewaani e nder dingire hee, sahaa kala naamne lugge toɗɗiiɗe ɗemɗiyankaagal ngarat ndonka jaabawol. Walla nii heen sahaa jaabawol heɓee tawi nootaaki he maanaa cañu helmere ndee to ɗemɗiyankaagal.
Yeru:
Ko allah tan danndi mi.
Heen mbiya allah wonaa tan, e dow miijaade tan oo ko pamɗingol allah.
Oo tan, ko oo teeŋtinirgel no yoga e kelme e alkule teeŋtinirɗe.
So tawii ko ko famɗi haaletee, o teeŋtina pamɗugol.
So tawii ko ko mawni, o teeŋtina mawnugol.
Caɗeele dewɗe heen ko caɗeele paltagol kelme e kuutorɗe jiggaaɗe.
Yeru kelme:
– Jarabi
– Ndewnel
– Takannde dow e takannde les ekn…
Kuutorɗe:
– Wutte
– Coorumbal
– E yoga e ko tawatee e jimɗi awluɓe e cefi subalɓe.
Ko heewi e kelme nani wiyee hannde ko jiggaaɗe, haa so ɓooyii wayata ko no, ko enen tan ngoni jiggotooɓe kelme nii.
Tawi kala leƴƴi kodduɗi, njiidi pinal walla taariik. Ɗiin leƴƴi ina mbaawi raaɓondirde geɗe keewɗe ko wonaa tan ɗemngal kaalateengal.
Eɗi ndaaɓondira he ɗemngal, ɓoornateeri, ñaamdu haa e pijirlooji.
Kala heen noon ko juuti, ɓooyi, ina waawi dolee haa yimɓe koroo anndude leñol jeynongol ɗum.
Kono ngam fellitde ñaawde heen huunde ko fulɓe njeyi walla njeyaa, yo a taw joomum ko karallo e oon fannu.
Sabu kala ko neɗɗo haali nanaa, ina waawi jaɓee. So jaɓaama hawrii e wonaa ko woodi, ina waawi wonande ɗemngal ngal e pinal ngal ustaare nde weeɓaani feewnitde.
Daawuuda Sammba Ndonngo
