Duuɓi ujjunnaaje ko neɗɗo e ñuuñu koɗdi. Kono koddigal ngal ko ko Pulaar wiyata “ rogere kaangaaɗo, ɗiggataa yuppetaake ”. Ñuuñu ko tagoore jogiinde hakke wuurde e hisde. Jogii kadi hakke raddude. Ngam timminde ɗiin hakkeeji, alaa e sago njiilawu waɗa. He nder nguun njiilawu ko ɗoon ñuuñu felɓondirta e neɗɗo. Neɗɗo oo jooɗoo e maggu walla leloo e maggu, ngu fiɗa ɗum. Ɗoon tan neɗɗo oo gidda ɓama joofordu mum nirka ñuuñu haa wonta ndiyam. E yiyannde ñuuñu, ɗuum ko ɓurndoolaagu tan ngu neɗɗo jogii ina huutoroo. Kono e yiyannde neɗɗo oo, ko ñuuñu ɗaccii laawol mum. Sabu, so ñuuñu ina yiɗi wuurde e dow kisal, radda ko wuurdi tawa nirkaaka ɓittaaka, ngu foti ko woɗɗaade yimɓe. Walla hay so neɗɗo jooɗiima e ñuuñu, ñuuñu faama ɗuum wonaa e teyaaɗe.
Luural mawnii haa diwii juuɗe sehilaaɓe e hoɗdiiɓe. Ɓaadi defte diine e sariyaaji ina ngoodi, ɓe pellitii yaade ñaawoore.
Ñaawoore
Ñaawoowo oo : Aan kam neɗɗo, holi ko saabii aɗa wara ñuuñu ?
Neɗɗo : Miin saabii mboɗo wara ñuuñu ko geɗe nay (4) : – Go’o, mi wertat mbalndi am haa ɗaata, mi leloo. Haa ɗo ɗoyngol ɓurata welde ɗoo, ñuuñu mooytoo fiɗa mi. – Ɗiɗi, mi ɓoornoo wutte am, tawa ñuuñu ina soomii heen. Ñuuñu fiɗa mi heen sahaa haa wonta ko maa mi yalta yimɓe mi joñoyoo. Mi ɓuura wutte walla tuuba. – Tati : balɗe ɗiɗi tati, kala nde mem-mi ɗaalal ngal, wayata ko no jooni jooni piɗaa-mi nii. – Nay : ñuuñu horiima faamde mi so mi jooɗiima e mum, tawata ko mi tinaani.
Ñaawoowo oo hucciti kadi e ñuuñu. Aan ne ñuuñu holi ko saabii aɗa fiɗa neɗɗo ?.
Ñuuñu : saabii mboɗo fiɗa neɗɗo ko geɗel gootel, paamningel, ngel ndonku-mi yo neɗɗo faam. E sikke maa aan neɗɗo piɗirat-mi ko woynude, gaañde e warde. Alaa dey ! Piɗirat-mi tan ko ngam tintinde ko mi jooɗaaɗo walla ko mi lelaaɗo. Finnde mum : ko gila e Elhajji Aamadu Tijjaani Baal haa e Sammba Ruuda, Alaa meeɗɗo taggeede wiyaa ko ñuuñu wari ɗum. Kadi Aan neɗɗo, holi ko saabii rawaandu wofa ngummo-ɗaa ƴeewto-ɗaa damal ma ? Bey e baali ndilla jamma ƴeewaa so wuyɓe ngaraani ? Gertooɗe njogga jamma, hakkille maa heeda e jamaaji ? Ɗiin joggaali, kuunaali, meenaali e gofaali ɗi paam-ɗaa aɗa foti heen faamorde piɗgol am ngol. Aan neɗɗo ko aan dey wiyi “ tooñaa wari hoore, ko tooñanoo koo yoolii ma !” Miin kay so mi fiɗii ma haa ɗo a waawaa yaafaade, ŋurɓit gitel am walla koyngel am tan ɗaccaa mi, mi yaha. Kono cuɓoto-ɗaa tan ko nirkude mi.
Ñaawoowo najii, sabu ko neɗɗo haalata koo, ko hakke mum, sabu neɗɗo ko jeyaa fof, jeyi mbalndi mum, comcol mum e ɓanndu mum.
Kono ko ñuuñu haalata koo, ko goonga mo yeddotaako. Alaa fiɗannde fotnde yoɓireede warngo.
So ruttaade e asli, neɗɗo ina hoɗa ɗo ñuuñu hoɗi, hono no ñuuñu hoɗirta ɗo neɗɗo hoɗi. Kadi ñuuñu wuuri ko ngabbon e ceŋle, ɓadondiral nguurndam ɗam ina heɓi ɗo ceeraagu waawaa woodde. Wadde ko beldal e kawral tan moƴƴinta ngondiigu.
Daawuuda Sammba Ndonngo
