Ko naamnal wonnoo, mbele ñaawde Abdul Ajiiju (A.J.), laaminooɗo Muritani e sappinannde ɓennunde ndee ina aaɓnoo walla aaɓnotaako ? Ñalnde 4 bowte (deesammburu) 2023 ñaawirde toppitiinde mbuñaari taƴii sariya lollirɗo « ñaawoore sappinaande », walla paamren ɗum sariya dottanaaɗo A.J. laaminooɗo leydi ndii e oon dumunna. Ñaawirde ndee taƴanii mo : « duuɓi joy lelnde e nder kaso, kala jawdi ndi o joginoo ngardundi no rewaani laawol ina teettee, kala hakkeeji ɗi o joginoo to bannge ɓiileydaagu ngittaama e tee amo fawaa alamaan 50 miliyoŋ ugiya keso oo » ; yimɓe njoyo ɓe o tuumdanoo tawi heen ɗiɗo ko ardinooɓe jaagorɗe ngonnoo, laɓɓinaama ɗaccitaa.
Ko naamnal wonnoo, mbele ñaawde Abdul Ajiiju (A.J.), laaminooɗo Muritani e sappinannde ɓennunde ndee ina aaɓnoo walla aaɓnotaako ? Ñalnde 4 bowte (deesammburu) 2023 ñaawirde toppitiinde mbuñaari taƴii sariya lollirɗo « ñaawoore sappinaande », walla paamren ɗum sariya dottanaaɗo A.J. laaminooɗo leydi ndii e oon dumunna. Ñaawirde ndee taƴanii mo : « duuɓi joy lelnde e nder kaso, kala jawdi ndi o joginoo ngardundi no rewaani laawol ina teettee, kala hakkeeji ɗi o joginoo to bannge ɓiileydaagu ngittaama e tee amo fawaa alamaan 50 miliyoŋ ugiya keso oo » ; yimɓe njoyo ɓe o tuumdanoo tawi heen ɗiɗo ko ardinooɓe jaagorɗe ngonnoo, laɓɓinaama ɗaccitaa.
So eɗen ciftora haala kaa ardunoo ko e ɗaɓɓaande sarɗirdu e baggingol won ɓeen sarɗooɓe partiiji luulndo (UFP e RFD) e dipiteeji INSAV (dipiteeji gonduɗi e laamu) kono sarɗooɓe luulndo heddiiɓe ɓee luulndaaki ɗum, nde losko waɗetee e jiilgol dowla Muritani e sappinannde ɓennunde ndee, ndeen feere laamu kesu nguu salaaki ɗum, e tee eɗen cikki saabii ɗum ko laamɗo jaltunooɗo oo, ruttaade ɗum ina meero heɓtude laamu ɓoccitiingu ɗum, caggal nde o joñtoyii to leydi Turki tawi amo mobbori jawdi keewndi, so laamu yiyii ɗum ne, haalaani, e oon sahaa ma a taw yaakaare mum wonnoo ko, tawde o fawtiima ɗum en tan, Alla jaaraama. Kono caggal lebbi tati nde o arti o daranii ko arditaade lannda UPR (lannda laamiiɗo) o tawi ɗum gasataa, o raŋani ɗaɓɓude dipiteeji kaan lannda yo keerano mo, kono alaa heen fof ko gasani mo, yo o taw nii wonaa ndeen darnde addani laamu nguu yiɗde ubbitde bonanndeeji makko mbele amo deeƴa. Hay so e oon sahaa o hiiɗaama nde o hanndaa e nder nokku gooto (ekkol polis), caggal ɗuum farlinaa e makko nde o waasata yaltude wuro ngoo tawii sanndarmori ina ƴeewtoo mo sahaa kala, caggal ɗuum ngonka makko newnaama tawde wonii sariya suwaa tuumde mo tawo, haa ndeen wellitaare rokki mo fartaŋŋe ɗannaade feewde Farayse. Nde o yettii toon, o heddii amo geewoo to bannge politigi (o yuɓɓini pottitte e jaaynooɓe, o jotondiri e won ɗeen pelle politigi uujnooɗe njalti leydi sabu politigi, e won e yimɓe makko jooɗaniiɓe mo toon. Nde o arti e leydi hee tawi yimɓe heewɓe puɗɗinooma sikkitaade wonde losko parlama ngoo wontii reedu-leliindu, laamu ko ko woppi haala kaa, haa o nodditaa to sariya wonde amo hebori ñaaweede, nde lajal ngal yonti kanko e ɓe o tuumdanoo, ɓe ndummbaa e kasoo.
Ñaawoore ndee udditii gila 25 lewru siilo (saawiyee) 2023 caggal losko juutngo (ko ina abboo e duuɓi ɗiɗi pawɗi), ñaawoore ndee e hoore mum ɓalliima hitaande.
Ina anndaa nii ñaawde ko foti no gardinooɗo leydi (ko aadoraaka) tawa kadi tuumaa ko waɗboniyaagal faggudu wonataa huunde newiinde. Ñaawoore ndee teptepini ko juuti sabu hillooɓe (awokaaji) nangtaade e miijo wonde « ñaawirde ñaawoore A.J. nde alaa hattan ñaawde mo sabu kuulal 93 e nder doosgal leydi », hillooɓe dowla oo kolliti kañum en ko ñaawirde ndee ina taƴi « hattan tigi sabu bonannde nde o tuuma ndee ko e ndee ñaawirde tigi o foti ñaaweede ». E miijo maɓɓe fawaade e ko kuulal 93 haali ko ɓe cifii koo, kono jokki heen « so tawii o tuumaa ko jamfa mawka ko Ñaawirdu Toowndu (Haute Cour de Justice) foti ñaawde mo », jamfa mawka foti faamreede ko ittude taƴre e wertaango leydi, yeeya ɗum walla jebbilanoo konuuji arani en. Hillooɓe dowla oo mbiyi « alaa wonaa ɗuum o tuumaa »; o tuumaa ko « dirtingol jawdi laamu » kadi « jawdi ɓurtundi ndi o lemmini hannde ndii, o rokkaani daliilu to ndi ummorii mo », ɗiin sifaaji tuumuya noon ko Ñaawirɗe sariya denndaaɗo (tribunal de droit commun) ñaawata ɗum.
Saqqa ɗimmo mo ñaawoore makko hawri fawaade hujja wonde ñaawirde ndee alaa hattan ñaawde mo holliti wonde salaade mo jaabaade naamne ñaawoowo ko juuti, caggal ɗuum o hollitaa ɗum wonaa e nafoore makko. Hay so tawii o jiggoyinooma hillooɓe mawɓe lolluɓe caggal leydi (senegaal e libaa), ñaawoowo filtini hujja mo ɓe njiɗnoo ɓaraade oo, rokki hillooɓe dowla oo goonga. Nde A .J. felliti haalde o wiyi, e ɗemngal gooto e hillooɓe makko « jawdi keewndi ndi o jogii ndii, o heɓri ɗum ko gooto e laamɓe aarabeeɓe » hay so tawi nii o ɓooyii haalde wonde kanko ko o galo sabu hay « njoɓdi makko ndi laamu barjitantoo mo ndii, ko ardii leydi ndii koo, o meeɗaa memde ɗum » ma a taw won ɗo hippinoo bannge goɗɗo. hillooɓe dowla, yiyaaɓe heen ɓee mbiyi ko « weli ko wayi nii » jooni yo oon annde, noddee seedtoo yeeso ñaawirde ndee, ɓe njooɗtorii nii ko kaa haala ɓeydotoo ko ɓilde mo.
Ɗo rewanoo artaa fof, Goomu A.J. (hillooɓe mum), ina gasa tawa faamii ko hare maɓɓe to bannge sariya, ɓe ngallii heen, heddanii ɓe ko jarribaade bannge goɗɗo, ko wayi no hare politigi : ɗum addii cosgol dillere nde ɓe inniri FNC (Maalde Ngenndiire ngam Mbayliigu) anniyiinde nii umminde fiyannde so Dowla oo jokkii e yiɗde “taƴande A.J. kuuge” jiidaani e kaalanɗe ñaaɗɗe e nder laylayti renndo. Kono ɗum haɗaani ñaawirde ndee taƴde sariya kaa e fawde mo kuuge ɗe cifi-ɗen dow ɗee, heddii ko heewɓe ina njawi kuuge pawaaɗe e makko ɗee fawaade e tolno bonannde ndee, e tolno kuuge ɗe Tuumoowo Dowla (porokiror) ɗaɓɓunoo ɗee (duuɓi 20 kasoo).
Hillooɓe A.J. mbiyi maa ɗaɓɓu « appel » yo o ñaawoore ndee firte, kono hillooɓe dowla kañum en ne mbiyi maa ɗabbu nde ñaawoore ndee firtetee sabu kuuge ɗee ina « njawnii », kono ɓe njokki wonde « ko ɓurnoo tiiɗde ɓe koo, ɓe keɓii ɗum, tawde hujjaaji maɓɓe kala njaɓaama, A.J. fawaama kuuge », ko heddii ko ko hattan ñaawoowo oo.
Ñaawoore A.J. gardinooɗo leydi Muritani waɗii, ko aadoraaka e nder aduna oo, teeŋti noon e nder duunde Afrik ; eɗen ɗaminii tan maa ɗum won yeru wonande ardotooɓe leyɗeele kala wonde « wonaa ko weli ɗum en kala nde laamii ndee dagotoo ».
Maamuudu H. Joob.
