Mi meeɗii, mboɗo yeeɓa filma gooto tawi ko e Farayse haaletenoo, nan-mi heen konngol keewngol doole. Ngool konngol woni « maayde momtii kala juumre ». Firti ko e aduna, kala ko neɗɗo waawnoo waɗde goɗɗo, so o maayii, ɗum saayii. Tawde guutaninooɗo oon fof waawaa hankadi yoɓtaade, moƴƴi ko o yaafoo mo. So ɗum alaa, guutaniiɗo oo wuurdataa ko e mette ɗe o alaa ko ene momtana mo ɗumen. So tawii mawɓe e annduɓe to bannge diine mbiyii en « so neɗɗo maayii, ceedto ɗee e mum ko moƴƴi mbele malaykaaji mbinnda », wonaa tan mbele so won bakkaat o fagginoo omo yaafee. Ko goonga ɗuum ene heen, kono kadi ko mbele kaalɗo e makko ko moƴƴi oo, Alla weltanoo ɗum, baraaji winndana ɗum. Te en kumpaaka, « weluya Alla ɓuri weluya yimɓe ». So aduna oo fof welaaka ma, tee Alla ene wela maa, a daɗii. Kono mo Alla weltanaaki, hay so tagoore ndee fof weltaniima ɗum ne juutataa.
Ciftoren, « so neɗɗo haalii e neɗɗo hono mum huunde caggal mum, ko ñohɗo ». Te en kumpaaka wonde, « ñohɗo ko paggittooɗo bakkatuuji ñohaaɗo oo ». Ɗuum noon, ko so tawii ko guurɗo ñohaa. Kiba so tawii ñohaaɗo oo, woni biyaaɗo biyaate bonɗe oo, ko maayɗo, gontuɗo muumel Alla ngel waawaa jaabaade saka jaabanoo hoyre mum ? Mi sikkaani, mi yenena, enen tagoore Alla fof, e ñalnde kala ko en faggiiɓe bakkatuuji. So tokoosi so pamari. So en tinii so en tinaani. Waɗde kay, fotnoo woƴde en ko no ɗiin bakkatuuji njaafiraa, wonaa ɓeydude ɗi. Sikke alaa kay, ndeke, e nguurndam, neɗɗo seerataa e tooñde neɗɗo banndum. Ko ɗum waɗi yimɓe ene njaafondira so juuldeeji narii, walla so won heen ɗannotooɗo, walla nii so won heen kajjoyoowo. Mboɗo yenenaa ne kay, sinno maayde tinteteno, kala tinɗo ko rokkanoo e nguurndam gasii, soorotono wuro, sooroo cahe, yaha ko ɓuri gure jeeɗiɗi e fayngo hoɗeede, ngam yaafnaade e yarlinaade, gila e hoɗdiiɓe, haa heɓi koreeji, e kala meeɗnooɗo jotondireede e renndeede nguurnam.
Waɗde en paamii, « so neɗɗo maayii, foti tan ko yaafeede ». Sabu alaa e men mo yiɗaa yaafeede so ko heɓtii oon koo heɓtiima ɗum. Ko goonga, won e baɗe mbeeɓaani muñde, mbeeɓaani yejjitde. Waɗde mbeeɓaani yaafaade. Sabu ko baɗe kaantoriɗɗe, no meeɗnooɗe waɗde e leydi Durmam Daƴƴel Salndu Gelooki ɗee. Won fiyaaɓe, sokaaɓe leeɓtaa, waraaɓe, taccinaaɓe maaje, riiwaaɓe e liggeyaaji mumen, egginaaɓe e galleeji mumen. Won heen kadi ko ɓe leyɗeele ndonnoo e jinnaaɓe keɓtaa e juuɗe mumen. Ɗum fof e wayde noon, tawde hanki artataa, te won ko ene waasee heɓtotaako, ene ɓuratnoo moƴƴude, tawde ko en juulɓe, njaafondiren. Ko goonga, weli yaafaade ko aldaa e nimsa, ko biyɗo « yaafo mi, walla njaafo-ɗee kam ».
Kono Alla ko Jiyoowo ko hollaaka, Nanoowo ko haalanaaka. Firti ko Omo anndi fof, Omo yiya fof. Sinno ko sago, ko meeɗnoo kewde leydi Ruwanndaa e e leydi Afirik Sud (ndi Nelson Manndelaa) koo waɗee e nder Durmam Daƴƴel. Woni waɗnooɓe e waɗanooɓe njooɗodoo, njeewtida, coccondira. Waɗnooɓe ceedtoo mbaɗiino. Nduɗtoo njaafnoo. Waɗanooɓe njaɓa njaafoo. Kamɓe fof ɓe njaɓira Alla, ɓe paama « ko rewaandu willata laasi koo wiyata ko yoo ko ɓenni bennu ».
Jimoowo gooto ene wiyee Yuusu Nduur wiyi: « kala mo seeraani e miijaade boneeji ɗi meeɗnoo waɗeede e ɗi taaniraaɓe mum meeɗnoo waɗeede, ɓernde mum heewat mette, te alaa ko miijotoo so wonaa yoɓtaade ». Waɗde woɗɓe njokkat golle, kanum heddii e caɓɓitaali. Sabu waasde jogaade feere woɗnde.
Yoo Alla rokku en nande e faamde. O lawƴana en ɓerɗe ɗee, mbele mbaawen faamde, ɗowtaade e tabitinde jonngol mawɗo oo haalnoo ngol, woni: « nji-ɗen mo woni fof, moƴƴinen gondigal. Hay so eɗen ceerti guri ɓalli, ngonkaaji, doole e miijooji ne, ngoongɗinen, e gondigal nguurndam, gooto fof won ɗo waawi heedande goɗɗo oo »
Malal Sammba Gise
