Porfeseer Luc Montagnier, keɓooɗo hikka njeenaari mbiyeteendi « Prix Nobel » ko fayti e safaara wiyi ina yaakorii wonde feso safroowo Sida ina waawi dañeede ɗo e « duuɓi nay haa joy ».
«welaani haalde, kono ina gasa wona ɗoo e duuɓi nay maa joy ». Nde o naamndaa mbele o heñaaki ? O jaabii « ko e ɗeen golle ngon-ɗen ko ina wona jooni duuɓi sappo ». O wiyi noon wonde « feso safroowo » ɓuri newaade e « feso faddotoongo ». O heptinii noon wonde Sida ko ñawu caɗtungu faamde, tee haa hannde annduɓe ngoni ko etaade faamde ko saabii "paddorde ɓalndu neɗɗo ina colɓitoroo nii …" .
Porfeseer Luc Montagnier, keɓooɗo hikka njeenaari mbiyeteendi « Prix Nobel » ko fayti e safaara wiyi ina yaakorii wonde feso safroowo Sida ina waawi dañeede ɗo e « duuɓi nay haa joy ».
«welaani haalde, kono ina gasa wona ɗoo e duuɓi nay maa joy ». Nde o naamndaa mbele o heñaaki ? O jaabii « ko e ɗeen golle ngon-ɗen ko ina wona jooni duuɓi sappo ». O wiyi noon wonde « feso safroowo » ɓuri newaade e « feso faddotoongo ». O heptinii noon wonde Sida ko ñawu caɗtungu faamde, tee haa hannde annduɓe ngoni ko etaade faamde ko saabii "paddorde ɓalndu neɗɗo ina colɓitoroo nii …" .
E miijo makko, hay so tawii yimɓe mbaawaani haɗde ñawu ngu, peeje keewɗe ina ngoodi ngam ustude raaɓo-raaɓo maggu : findinde yimɓe ɓe e faamninde ɗum en no tewortoo ñawu ngu.
BIyeteeɗo Françoise Barré-Sinoussi, mo Luc Montagnier heɓdunoo njeenaari kaal-ɗe dow ndi, wiyi wonde «hay gooto anndaa nde feso faddotoongo ñawu ngu waawata heɓaade».
«Eɗen poti heptinde wonde en nganndaa nde ɗum wonoyta, pot-ɗen tan ko jokkude golle». O teeŋtinii no feewi kimmugol njilawu ngam faamde no «mboros Sida o wonirta nder ɓalndu e no wiltirta heen », sibu ko ɗum saabii ñawɓe ɗum ɓe ko alaa e sago nduumoo e safaara goodaaɗo o kaaɗdi nguurngam mum en.
«Ko ɗum ñawu cabbinoowu e nokkuuji cebooji (muqueueses) ; ko ɗum tagi, so en njiɗii feewnude feso, alaa sago paamen no moƴƴi hol no terɗe cebooje kaɓtortoo ñawu».
Ɓeeɗoo annduɓe Faraysenaaɓe keɓii, no mbiyruno-ɗen, njeenaari e lewru oktoobar ɓennundu ndu, sabu ko kamɓe njiyti mboros Sida (VIH). Ve kevata njeenaari ndi ko e juuɗe laamɗo Suède, to wuro ina wiyee Stockholm. Njeenaari ndi ina waɗi Seedantaagal (Diplôme) kam e medaay (Karaŋ) e wondude miliyoŋaaji 10 kaalis Suède (fotde 300 miliyoŋ ugiyya).
Kaalis oo noon ɓe keɓata heen tan ko feccere ; feccere heddiinde nde, nawata ɗum ko ganndo Almaañnaajo biyeteeɗo Harald zur Hausen, keɓɗo hono njeenaari maɓɓe ndi sabu wiɗtooji mum jowitiiɗi e mboros caabotooɗo ñawu mbiyeteengu Kanseer (Cancer) mbalndi jibinirgol debbo (Utérus).
Sokna Barré Sinoussi ina yahra e duuɓi 61, Porfeseer Luc Montagnier 76 hitaande. Golle maɓɓe ngaddani annduɓe faamde ñawu Sida ngu e dañande ɗum safaara goodaaɗo hannde o ».
Eɗen ciftina tan wonde ñawu Sida ngu feeñi ko e hitaande 1981. E oon sahaa, luural mawgal joliino jowitiingal e anndude « hol gidiiɗo yiytude ngu » : mbele ko Luc Montagnier (Farayse) walla ko Robert Galo (Amerik) ? Ina wayino ngaal luural kam diwtaama hannde sibu yimɓe fof ina kawri wonde « ɗum yiytaa ko Paris », hay so tawii noon, annduɓe ɓe ina keptini golle paayodinɗe ɗe Galo gollii.
M. zur Hausen, jahroowo e duuɓi 72, kam wonnoo gardiiɗo ko fayti e njiylawu kanseer (Cancer) to Almaañ.
(kɗl :Bookara Aamadu Bah)
