E maayirɗe hitaande 2011 wonnoo ngoƴa fulɓe aynooɓe ko toɓaani ilaani, durngo jawdi alaa, nguura yimɓe weeɓaani ; ɗo dogee waɗii, ɗo fayaa ina woɗɗi, sibu ko maa keeri leyɗe taccee, hono Mali maa Senegaal. E maayirɗe hitaande 2012, ko ngoƴa ñawbuuli jawdi, na’i e ndammiri soklini fulɓe e hoɗdiiɓe mum en fof.
Tuggude nde ndunngu toɓi faade ciltirɗi mum, jawdi eggunoondi, njahnoondi haa Mali, keewndi heen ina artidi e rafi haa teeŋti noon ɗoo e Magaama haa komin Faraa Liitaama, haa arti noon ɗoo e Jeybaaba Wuro Dooro.
Musiɗɗo Seyni Demmba Jah, cakkitiiɗo artude e eggunooɓe fof, na’i mum ina ngartidi e rafi bonɗo, bonnoowo, bonnuɗo ɗoo. Rafi oo ko nii siforii : nagge seɗoto tan haa nge gasa ; ɓalndu mum tedda, kine ɗee ina njora, coɓe ɗee leppa, nge borgita jaañe tiiɗɗe, nge hortoo ummaade, nge leloo balɗe ɗiɗi haa tati, nge maaya. So nge hirsaama, batte rafi njiyetaake e kaake reedu magge. Nde o arti, o addi doktoor pinngani mo na’i ɗii ñalnde 11/11/12 ; nde ɗi pinngaa, rafi oo ɓeydii huuñɗude. Nde balɗe pawtii heen, o yahi o haalani Haakem Magaama, oon neli doktoreeɓe woɗnde yo ngar ƴetta ƴiiƴam na’i ɗii, ɓe ƴeewa so ɗi ñawɗi. Nde ɓeen mbaɗi ɗuum, ngarti e makko, mbiyi mo na’i ɗii ina mbaɗi kolce alaa e sago ɗe mbaree. Sabu ko ɗe ñawɗe ñawu jofe. Seyni Jah wiyi ɓe waawaa warde ɗi, sibu ko ɗi dewniiɗi gooleeje kecce.
Ñalnde 24/12/12, haakem Magaama e birgaal sanndarmori e doktoor e sanndarmeeɓe 3 e meer (woni yimɓe 7) ngari, mbiyi maa na’i ɗii mbaree alaa e sago. Ɓe naati na’i ɗii, ɓe pelli heen kolce tati ɓesɗe, ɓe njuppi e majji petroŋ, ɓe nduppi ɗe hedde waktu 12ɓo ñalawma. Joom na’i oo woni e woyde, rewɓe mum e sukaaɓe mum coowi bojji, sanndarmeeɓe pokkiti njahi.
Ngoon wulaango yaaji. Ko ɗuum jibini garaangal kalifu ndema e ngaynaaka. Ñalnde 1/01/13, waktu 5ɓo kikiiɗe ɓe njettii, wondude e sete mawɗo hono guwerneer Kayhayɗi e Haakem Magaama e birgaal mum e meer Beyi Lugge e meer Faraaliitaama. Ɓe njaɓɓaa, ɓe mbismaa, tawi gure komin ɗee fof ndentii, fulɓe e safalɓe, mbaɗi haalannde nanondiraande e dow toɓɓe 4. Caggal bismaade e jaarde laamɗo leydi oo sabu balle mum nguura, yimɓe e jawdi fof e ndee hitaande sooño hitaande yawtunde ndee. Toɓɓe nay ɗee ko nii ciforii :
1. Fellude jawdi ñawndi e yeeso joom mum en yo harte. So jawdi sellaani, yo safre, so i na waree yo hirse, tawa wonaa piyanɗe tuccet tuccet, no kulle nii !
2. Amin njiɗi so ruumo feso (kampaañ) ina waɗee, yo ndammiri waɗte heen;
3. Amin njiɗi walleede e kalluuji kullorɗi cumuuji :
4. Amin njiɗi asaneede beeli jaggooji ndiyam tuma nde toɓo dartii, ɗo jawdi yari.
Caggal nde ɗeeɗoo toɓɓe njettinaa, kalifu oo jaabii wiyi : « hono Barahiim … ko yowitii e rafi jawdi ina daranaa sabu ɓe neldii seteeji safrooɓe nder leydi ndii fof, kadi maa ɗuum jokku haa rafiiji ɗii egga, ko waɗaa e warngo na’i ɗii ko haa moƴƴa, wonaa goɗɗum, kadi, e ndiin mbaadi, wontaa waɗtu ». Ɗaɓɓaaɗe goɗɗe ɗee o wiyi o nanii, maa o waɗtu heen hakkille so Alla jaɓii.
Ñalnde talaata 1 saawiyee 2013
Coftuɗo Bah to Jeybaaba wur Dooro
