Daartol annabi Nuuhu (aleyhi salaam)

0
2491

 

E innde Alla jom yurmeende aduna e wattannde. Kanko Nuuhu ko o ɓiy Laamaka,  ɓiyum Muta-wasila,  ɓiy Annabi Idiriisa mo jam e kisal ngoni e mum (MJKM). Ko kanko Nuuhu woni mo Alla adii nelde feewde e yimɓe e nder winndere ndee.

Alla neli mo feewde e winndere ko ngam yimɓe nattii anndude Alla,  ina woodi kadi yimɓe mbaɗtii ñaawreede majjere ngam alaa ko nganndi so wonaa rewde sanamuuji.

Ko ɗum waɗi Alla jangtiima daartol makko e nder ɓuraana tedduɗo oo, e ko laatinoo e yimɓe makko e ko jippinoo e yeddunooɓe mo, e mette ɗe ndañnoo, ko wayi no ilam ɗuufaan e hol no o daɗndiri ɓee o wonndunooɓe e jom laana en ɓee. Tawa jiidaa e ko jangtaa e nder deftere Alla ndee, ko wayi no cimooje garooje ɗoo ɗee : simoore Iilaafi , simoore Yuunus,  simoore Huud,  simoore Muuminuun,  simoore Anbiyaay, simoore yimooɓe, simoore Njambala, simoore Saafaati, simoore Aktaribati. Alla jippinii heen kadi simoore timmunde,  ndeen woni simoore Nuuhu. Denndaangal ɗeeɗoo cimooje jangtaaɗe Alla jangtiima heen golwole Annabi Nuuhu (MJKM).

Ƴeewen no Alla toowɗo o wiyiri to simoore Iilaafi, Alla wiyi : “minen min nelii Nuuhu fayde e leñol mum, o wiyi eehey mon leñol am !  ndewee Alla,  hol ko haɗi on rewde Alla etee on ngalaa deweteeɗo ko wonaa kanko ? Miin mbiɗo hulani on leeɓte muusɗe (59)”. Gooto e hoohooɓe leñol makko ɓe wiyi, minen min njiyraani ma so wonaa ko e majjere feeñnde ngonɗa (60). O wiyi  : “eehe mon leñol am,  miin,  mi wonaani e majjere, ko mi nelaaɗo jom winndere (61),  ngon-mi ko e yettinde on nele joom am, mbiɗo laaɓana on reedu ngam mbiɗo anndi ummoraade e Alla ko on nganndaa (62), walla haawi on,  ko nde ari e mon kulol Alla ummoraade e joom mon, e rewrude e gorko ummiiɗo e mon,  ina jeertina on ngam yo on kul Alla mbele oɗon njurmee (63), ɓe penni mo min ndaɗndi mo e ɓe o wonndunoo e nder laana, min njooli ɓeen yeddunooɓe kaawisaaji amen ngam ɓeen laatiima yimɓe leñol yawtuɓe keeri (64). (Simoore Iiraaf,  kaawise 59-64).

Caggal ɗum ƴeewen hol ko Alla haali e Nuuhu to simoore Yuunus. O wiyi : dursito fiyaaku Nuuhu, tuma nde o wiyi leñol makko : eehey mon leñol am, so tawii laatiima e dow mon mawniikinaare ngam ko ciftinat-mi on kaawisaaji Alla koo, miin noon ko e Alla paw-mi geɗ-am,  ndenndinee fiyakuuji mon e renndidiiɓe mon, refti heen ko laatotaako e fiyakuuji mon e dow mette ñaawron ɗum e dow am, tawa on ƴeewaani mi  (71). So on ndewii kam, mi naamndaaki on njoɓdi,  waɗi noon njoɓdi am paw-mi ɗum ko e Alla, ko ɗum njamiraa-mi yo mi laato wonndude e jebbiliiɓe (72). Ɓe penni mo min ndaɗndi mo e wonndunooɓe e makko e nder laana, min mbaɗi ɓe lomtotooɓe, min njooli ɓeen yeddunooɓe kaawisaaji amen, ƴeew hol no laatorii jeertinooɓe adinooɓe ɓee.  Simoore Yuunus, kaawise 71-73

Hol ko addani Nuuhu wiyeede Nuuhu ?  Hono biyeteeɗo Kisaayi wiyi : “Innde makko adannde o wiyatee ko Abdul Gaffaar Awiskuru. Addani mo wiyeede Nuuhu,  ko o meeɗii hawrude e rawaandu ina waɗi gite nay. O wiyi : kooni ko nduu rawaandu boni no wayi. Ɗum firti ko rawaandu nduu yoɗaani. Rawaandu nduu wiyi mo : aan Abdul gaffaar aɗa aybina ko ɗakkaa,  so tawii ngaybintaa ko ko ɗakkii walla ko ɗakkaa, oon ɗoon fiyaaku, so tawii ko miin waɗatnoo ɗum,  ndeen mi suɓotaako wonde rawaandu, waɗi noon baɗɗo ɗum oo, waɗata ko ko welaa.” Ina wayi no rawaandu nduu anndinii mo ko Alla waɗi ɗum no wayii nih.

Ndeen o nanii ko rawaandu ndu haali tan,  o huli,  o hersi heen e ko aybini rawaandu nduu koo,  o hiiwtii o woyi.  Waɗti hankadi, kala nde ngoon miijo ari e makko, o hiiwtoo o woya ngam fergitere e bakkaat mo o waɗi oo, ngam omo anndi o tooñii rawaandu nduu, etee,  o yiɗaa tooñannge. Ko ngam heewde mo kiiwtaali e bojji addani mo wiyeede Nuuhu. Helmere  (naaha), firti e ɗemngal Arab ko “o hiiwtiima”, Nuuhu firti ko “kiiwtotooɗo”

Hono Wahaab ɓiy Man Mbahi wiyi : nde yahi haa Nuuhu heɓi duuɓi teemedde tati e capanɗe jeetati, ko ndeen Jibiril  (MJKM) ari e makko. Ndeen Nuuhu yiyii mo tan,  wiyi mo :  “holi aan gorko bayɗo no muumunteewel ?”  Jibiril wiyi mo : “ko miin nelaaɗo ummiiɗo e jom winndere, mbiɗo addan maa nelal, wonde a nelaama feewde e leñol maa.”

Fawaade e konngol Alla toowɗo oo :  “minen min nelii Nuuhu fayde e leñol mum, njeertin leñol maa ko adii nde arata e maɓɓe leeɓte muusɗe (1).” O wiyi : “eehey mon leñol am nganndee miin wonande on ko mi jeertinoowo peeñɗo (2), ndewee Alla kulon mo, ɗooftoɗon mi (3).  Alla yaafoo mon bakkatuuji mon, o dirtinana on mudda innaaɗo,  oon mudda innaaɗo so tawii arii neemnataa,  so tawii laatiima oɗon nganndi (4).”  O wiyi : “ joomi am,  mi noddii leñol am ngol jamma e ñalawma (5),  alaa ko ɓeydanii ɓe e noddaali am ɗii,  so wonaa dogdu (6),  miin kala nde noddu-mi ɓe ngam njaafoɗaa ɓe,  ɓe ƴetta peɗeeli maɓɓe e comci maɓɓe,  ɓe cukka e gudde noppi maɓɓe,  eɓe cayfita, ɓe mawnikinoo mawnikinaare mawnde (7), refti heen kadi mi noddii ɓe e peeñɗi (8), refti heen kadi mi eewniima ɓe, mi haalanii ɓe ɗo suuɗi e ɗo feeñi (9), mbiy-mi ɓe njaafno-ɗee joom mon, ko kanko tan woni jaafotooɗo (10) (simoore Nuuhu,  kaawise 1-10)

Jibriil Muusaa Joop

ina jokki