Caggal nde mut-ɗen e daartol goɗɗungol Misra, cuppito-ɗen hankadi ngam uddude ndee lowre yowitiinde e daartol Misra.
Caggal nde mut-ɗen e daartol goɗɗungol Misra, cuppito-ɗen hankadi ngam uddude ndee lowre yowitiinde e daartol Misra.
Gila leydi ndii heɓi jeytaare mum ko koninkooɓe hoyrameeɓe lomlomtondirta toon e laamu. Ko pilaambeñaaji e jamfaaji laamu e ñaawooje fenaande e woote mukñaaa e tooñanngeeji e jamfaaji ɗi ngasataa. E yonta Mubaarak, pelle jojjanɗe aadee keewɗe ngoytiima jaɓɓugol toon jojjanɗe aadee jaajngol. Ɗum ustinooma seeɗa caggal 2011, kono, caggal jamfa laamu sulyee 2013, leydi ndii artii ɗo wonnoo to bannge baasgol hormaade aadee.
Caggal nde mut-ɗen e daartol goɗɗungol Misra, cuppito-ɗen hankadi ngam uddude ndee lowre yowitiinde e daartol Misra. Maa en ngartu noon e haala Joolo Suees, kam e golwole hakkunde Aarabeeɓe e Israayiil.
Ɗum noon, gila leydi Misra heɓi jeytaare mum, ko koninkooɓe hoyrameeɓe lomlomtondirta toon e laamu. Ko pilaa-mbeñaaji e jamfaaji laamu e ñaawooje fenaande, e woote mukñaaa e tooñanngeeji, e jamfaaji ɗi ngasataa. E yonta Mubaarak, pelle jojjanɗe aadee keewɗe ngoytiima jaɓɓugol toon jojjanɗe aadee jaajngol. Ɗum ustinooma seeɗa caggal 2011, kono, caggal jamfa laamu sulyee 2013, leydi ndii artii ɗo wonnoo to bannge baasgol hormaade aadee.
Jogii mbaawka ciynoowa to Misra ko Hooreejo leydi. Gila 1981 haa 2011 ko Muhammed Hosni Mubaarak ardinoo leydi ndii. Jogii toon mbaawka carɗinoowa ko Suudu sarɗi ndu terɗe mum toɗɗetee duuɓi joy kala e woote. Suudu diisnordu ina woodi toon kadi, ndu wiyetee ko Shuraa. Ko murto ɓesngu riiwi toon Hosni Mubaarak e laamu ko e hitaande 2011.
Ɓeeɗoo arooɓe ngardiima Misra. Seneraal Muhammed Nagib (14 suwee 1953 haa 14 noowammbar 1954) ; Lietnaa kolonel Gamaal Abdel Naseer (14 noowammbar 1954 haa 28 settaambar 1970), Lietnaa kolonel Anuwaar el Saadaat (28 settaambar 1970 haa 6 oktoobar 1981) ; Muhammed Hosni Mubaarak (6 oktoobar 1981 haa 11 feebariyee 2011) ; Muhammed Huseyn Tantawi (11 feebariyee 2011 haa 30 suwee 2012) ; Muhammed Morsi (30 suwee 2012 – 3 sulyee 2013) ; Adli Mansuur (hooreejo Suudu sarɗi toowndu : 3 sulyee 2013 haa 8 suwee 2014) e Maresaal Abdel fattah al Sisi gila 8 suwee 2014.
Kono ko ɓuri teskeede e battinde e daartol Misra fof ko hooreejo leydi ɗiɗmo oo, hono Gamaal Abdel Naseer. Ko wonaa ɗuum, eɗen teskii yoga e maɓɓe ko koninkooɓe. Ko e 2012 tan woote keɓi yuɓɓineede toon, Muhammed Morsi toɗɗaa, woni hooreejo leydi gadiiɗo toɗɗoreede toon woote laaɓɗe. Kono, caggal hitaande wootere laamu, yoga e misranaaɓe tawi kaaɓii laamu makko, sabu mum en yooɓtoraade mo ngardiigu hoorameewu e laamanaade parti makko hono Fedde Juulɓe (Fereer Muslimaa). Caggal seppooji keewɗi, keewɗi yimɓe, konu leydi ndii, e gardagol Muhammed Morsi, nuɗɗininoongu ɗo woɗɗaani, itti mo e laamu, lomtini ɗoon Adli Mansuur, Hooreejo Ñaawirde toownde. Ñalnde 4 sulyee 2013, konu nanngi mo, kanko e ardiiɓe Fereer Muslimaa en. Ɓe pusi Suudu Sarɗi (Parlemaan) ñalnde 5 sulyee 2013. Ñalnde 26 sulyee ɓe kabri wonde Muhammed Morsi sokaama tee ko jogorɗo ñaaweede sabu mum maalondirde e dillere palestinnaare wiyeteende Hamas. Nii woni koninkooɓe, e gardagol maresaal Siisi mbaɗii kuudetaa, keɓtii laamu kadi. To bannge koninkaagu noon, leyɗe Afrik ɗee kala, konu Misra ɓuri heewde yimɓe, sibu ɓe ɓurii miliyoŋ soldaat.
Hannde, caggal iiñcuru politik jolnoondu toon e hitaande 2011, liɓnoongu Hosni Mubaarak e pilaa-mbeñaaji laamu kam e warngooji e jamfa konu haa heɓti laamu, faggudu leydi ndii ina wondi e caɗeele mawɗe. Kayri fof noon e jogaade ngaluuji tago, hono petroŋ e Gaas.
Ko ɓuri heewde e misranaaɓe ko juulɓe (hedde 95% yimɓe leydi ndii). Misra woni leydi tataɓiri e Afrik to bannge keeweendi yimɓe, sibu fotde 89 miliyoŋ fittaandu ina nguuri e mayri. Ko Niiseriyaa tan e Ecoppi ɓuri ndi heewde yimɓe. Laamorgo mayri ko al-Qâhira (Keer). Ɗemngal mayri ko Arab. Ɗemɗe goɗɗe ina kaalee toon hay so njaajaani, ko wayi no Tamasig (bebeer) walla ɗemngal kopte, ɗemngal kerecee en wuurɓe toon.
Bookara Aamadu Bah, Ƴoogirde : Wikipedia
