Ko adii hitaande 1979 ƴiiwoonde jam-yamre feŋiino e nder nganndi Muritani. Ɗamaawu heewi, yaakaare mawni. Tinaaka maataaka, haa kenal mbooy wutti nde ɗaminanooka, nde haanaani, duule carii. Ko e ngaan sahnga kadi ɓiraɗam fenndanoo, ɗaaniima ɗaanaaki haa mo yiɗaa ɓamtaare Leydi filtini kaggu. Ko ndee kadi tuuge ɓiɗanoo haa ciimtini nebam njalbojam. Ɗam siiwtaa, ɗam siiwtitaa haa ɗam weli yiyde. Eɗam ɗaminaa liyoyeede e hakkunde lahal ñiiri e bunaa ndiyamiri ndakmundi cuurkoori ndi ñaamoowo tinataa nguleeki mum sabu jogornoode arde e beetawe dabbunde nde fowru wiyatnoo « ko henndu woni jaangol ».
En tinaani en maataani haa ƴiiwonnde saaynaa, fedannde ɗeɓnoonde waggiɗde rufaa ene yahra e leele, ngaari kadi ferii faandu nebam, ngakmuɗam deelii. Ko ɗoon kadi yaakaare gasi, ɓerɗe taayi. Kono holi ndee ƴiiwoonde saaynde, holi ndee fedannde rufaande, holi ɗam nebam ɗam ngaari ferii faandu waɗnoondu ɗum ?
Sikke alaa ko tippude lelnanoondi ngam naatnude ɗemɗe ngenndiije fof e nder nehdi e jaŋde leydi Muritani. Sabu humpitooji puɗɗinooɗi dañeede heen kollirii tigi, wonde kala cukalel gadoringel janngude e ɗemngal mum neeniwal, alaa e gannde ko ronkata huɓindaade. Gila ndeen noon jooɗaaka, deƴƴaaka, saka ɗaanee. Wiɗtooɓe ene njokki golle, miijotooɓe ene njokki ɓulnaade.
Ɓee ene kooynii haa gite keewi loji, ɓeya gite mumene ene mbaɗi beeli Alla e lemaade e sooynaade, mbele won ɗo naange pinal e jaŋde fuɗata, tawa leñol fof ene yiytoo hoyre mum. Sabu fof rewrude e ɗemɗe men ngenndiiji, coomɗe gannde cuuɗiiɗe e peeñɗe, baawɗe tigi loowde gannde kese e kiiɗɗe fof.
Ene wiyee noon, ɗaminiiɗo maayata ko e damal suudu penoowo. Kono ɗuum ko so tawii ɗaminaaɗo oo ko neɗɗo no ɗaminiiɗo e mum oo nii. Sikke alaa kay, ɗaminaade e Alla kam, ko moƴinde njoorto. Te annduɓe kawrii, moƴƴinde njoorto ene juutna balɗe. Sabu kala ko ummii to Alla ko goonga wonata. Sahaaji noon e ka hiira, kono ka waalataa ladde dee. Ka heewi nii ko heɓtaade fenaande roƴnoonde walla mbiyen huudinoonde, ka ɗacca ɗum kadi caggal, e yolnde conngooji e taƴooɓe, haa ka fiya bawɗi ka leewoo, ka feewna, ka moƴƴina, ko junngo tagaaɗo waawaa bonnude. Mbele kaan goonga wonaani e fuɗɗaade feeñde no jamma njettiika ɗo hejjotonooɓe ndartinta ñaamde e yarde ngam fuɗɗaade Koorka?
Ko ɗuum walla wonaa ɗuum, en keɓii kabaaru kam e jaaynirde wiyateende Alakhbar, wonde Lannda dawrugol kuufka laamu Muritani hannde kaa, mbiyeteeka UPR wagginii yoo ɗemɗe ngenndiije ɗee naatne e tippudi nehdi e jaŋde leydi ndii.Ciftinen Doosgal Dowrowal leydi Muritani wiyi e kuulal mum 6 ko « ɗemɗe ngenndiiji Muritani ko Arab, Pulaar, Sooninke e Wolof, ɗemngal laamu ko Arab ». E wiyde jaaynirde ndee, ardiiɓe lannda kaa kaali ɗum ko nde payi e uddude ñalɗi gostondiral miijooji ɗi njuɓɓinnoo e laamorgo leydi ndii, woni Nuwaasooɗ. Naamne mbaaw ɗen werlaade noon ko ɗeeɗoo
- Mbele ɓe nelaaka yoo ɓe kaal ɗum ngam uurnaade kunuɗe
- mbele ardaaɓe gollinteeɓe ene mbaawi haalde haala mbayka nii heewde doole tawa mbaynaaki mawɗo mumene haa yamiri
- So tawii Gardiiɗo ɓe oo ko jamirɗo ɗum, holi ko waɗi haaldaani ɗemngal mum ?
Ko nganndu ɗen tan kam, ko pewjuɗo feññini waawnaaka, ruɗtii haali yeenaaka, mbaawten tan ko feertude gite cakken noppi haa nanen te kadi njiyen golle tabitɗe ɗe njilɓaani. Mi anndaa so e ɓe ciftora «konngol ko ndiyam, so rufii ɓoftotaako», kono ko woni e lahal fof kam, maa juuɗe njiytu.
Malal Sammba Gise
