Google e Wikipedia : Hol ko haɗi fulɓe winndude ?

Google jeyaa hannde ko kuutorɗe Enternet ɓurɗe mawnude. Leƴƴi keewɗi ina pooɗanoo yo ɗemɗe mum en naat e mum. Wikipedia (Wikipejaa) ne ko lowre ganndal ɓurnde lollude e hoolnaade hannde nder enternet, haa ko Google fellitii ɓeydude kaalis rokkatnoo ɗum hitaande kala. Kono binndanɗe Pulaar ina pamɗi e ndee lowre ganndal. Hol ko haɗi fulɓe winndude ? 

Wikimedia e Google ina nganniyii ɓeydude binndanɗe huunde e ɗemɗe inndo tokoose nder Wikipedia, ɓe naatna heen ɗemɗe sappo goɗɗe cuɓaaɗe e ɗemɗe Inndonoosi e Meksik e Niiseriyaa e Fuɗnaange ɓadiiɗo e Afrik rewo. E nder ɗuum, Google ɓeydii ballal rokkatnoo Wikipedia fotde miliyoŋaaji tati dolaar (miliyaar ugiyya pawɗo). Ɗum firti ko won nafoore Google yiyi e Wikipedia, wootere e lowre enternet ɓurɗe lollude e hoolnaade e winndere ndee. Heddii noon, ko ina sikkaa wonaa sabu Alla ɓolo tan Google waɗiri ɗum, sibu maa dañoy heen ngartam. No pelle karallaagal goɗɗe ɗee nii, baaɗe no Amazon, Apple, e Facebook, Google ina huutoroo Wikipedia nder huunde e gollorɗe mum. Yeru, Alexa mo Apple, walla Siri mo Amazon ina kuutoroo ganndal Wikipedia ngam jaabtaade naamne naamnetee (pelle ɗiɗi ɗee ndokkii Wikimedia balle)… Yeru goɗɗo : So a yiyliima « Nuwaasoot » e Google, « warwarde ganndal » ina yalta, hollitoore kabaruuji jowitiiɗi e Nuwaasoot ittaaɗi e Wikipedia ; ɗum firti Google huutoriima Wikipedia. Ko noon kadi « Google Translate », hono « Firo Google » maa naatne e Wikipedia ngam wallitde firo ɗemɗe 15 goɗɗe, yanta e ɗemɗe 106 goodnooɗe ɗee…

Kono kadi, winndooɓe e Wikipedia maa mbaaw naftoraade huunde e kuutorɗe Google ngam newnude golle mum en, yeru huutoraade yiylorde Google ngam yiytude iwdi kabaruuji (gannde, haala, ekn) dokketeeɗi e Wikipedia. Ko goonga kadi maa ɗee kuutorɗe mballit ganndal gonngal e Wikipedia ngal yettaade ɗemɗe ɗe caraaki no feewi e enternet.

Ballal Google ngal kadi maa ustu saɗeende mawnde wonnde hannde e geese ɗee : ko ɓuri heewde e capanɗe miliyoŋ winndannde gonɗe e Wikipedia ɗee, ngoni ko e Engele walla e ɗemɗe oropnaaje (Farayse, Almaa, Riisiire ekn). So feccere winndere nde alaa enternet ndee waɗtii seŋaade e enternet, ina himmi ɓe mbaawa heɓde kabaruuji ceniiɗi e nder ɗemɗe ɗe ɓe muuyni.

Kono enen kam, en ceerataa e noddude fulɓe yo tiiɗno mbinnda pulaar e nduu nimaadu ganndal huuɓtodinndu. Haa teeŋti noon e annduɓe fulɓe, winndooɓe e ɗemɗe goɗɗe ɗe ngonaa baayeeje, jogiiɗe darantooɓe ɗum en, ɗe joomum en ndaranii laŋ.

Wikipedia

Wikipedia ko nimaadu ganndal (encyclopédie) kuuɓtodinndu, heewɗemɗiiru, sosaandu e hitaande 2001, wonndu e enternet nder lowre wikipedia.org. Jeyi ndu ko Fedde ameriknaare nde yiylaaki dañal wiyeteende Wikimedia Foundation.
Wikipedia ko lowre wellitaande to bannge taro e binndol fof ; soodetaake, waynetaake. ɗum firti, kala jiɗɗo ina waawi ƴoogde heen ko welaa, e ɓeydude heen ko welaa, so yiɗii, ina waawi waylude binndanɗe gonɗe heen ɗee fof kadi. Nde jeyaa ko e lowe joy ɓurɗe waawde yilleede e nder enternet, ko ɓuri 500 miliyoŋ jillotooɗo lewru kala. Gila 2014 kayre woni, nder enternet, lowre tuugnorde ganndal ɓurnde mawnude e hoolnaade. A nde waɗi fotde 30 miliyoŋ winndannde e nder ko ina ɓura 280 ɗemngal.           

Bookara Aamadu Bah