Haa e 14 mee 2021, ko Dental Dowlaaji Amerik (DDA) tan heɓnoo juurnude laana ndogoowa dow tagofeere nde wonaa Leydi men ndii, woni dow tagofeere Mbaañ (Mars). Leydi Siin ɗimmitii ɓe he ɗuum jamma 14 ine jofi 15 mee 2021, sibu ko e oon jamma ɗanngal Siin biyeteengal Tianwen-1 ngal tellini dow Mbaañ deegowel inniraangel Zhurong. Yanti heen, ko ngol woni gadanol maɓɓe enndude ɗuum. Ciftinen tan deegowel ngel duñnoo ummoraade Leydi ko ñalnde 23 sulyee 2020, ine jolnaa nder ɓeeynirka ɗanngal Tianwen-1 ; ɗanngal jettingal saraaji Mbaañ ñalnde 10 feebariyee 2021. Gila ndeen ka wonnoo ko e taartaade Mbaañ, hade makka juurnude deegowel Zhurong ngel ñalnde 15 mee ndee.
Juurnude deegowel he dow Mars ko huunde saɗtunde no feewi. Ko ɗuum tagi en njiyii, hade deegowel DDA biyeteengel Perseverance ngel juuraade heen, tawi NASA soklii no feewi, haa ko hojomaaji 7 ko idii ngool juuragol inniraa « hojomaaji 7 giɗo » (les 7 minutes de la terreur).
Deegowel « Zhurong » ko mobel tafraaɗo loskude Mars (Mbaañ) : engel jogii biifi (koyɗe) 6. Dognata ngel ko semmbe naange. Ngel sifortee ko no « deftel-alla bulewel » nii sibu ɗalduɗe naange ɗee koftortoo ko no bibje nii. Ñisre majje ko 240 kg. Engel rimndi kaɓirɗe jeegom (6) nganndinal : ine heen kameraaji, radaar, kam e kaɓirɗe kaaƴweeje (instruments météorologiques), kono ngel jogaaki junngo hattanhooreewo (bras robotique) hono no Curiosity nii walla no Perseverance nii.
Hol ko ngel halfinaa ?
Faandaare deegowel ngel ko waɗde wiɗtooji ganndal : hay nokku ɗo ngel juurnaa ɗoo suɓiraa ko sabu sikkeede wonnoo ko e hawngo weendu walla maayo ɓooyngo gila e fuɗɗoode Mbaañ. Ine jeyaa e paandaale Zhurong loskude e yiytude dalillaaji goodaangal ɓooyngal, ɓennungal walla luttungal haa hannde, ndiyam e nokku hee. Kaɓirɗe jolnaaɗe ɗee maa nganddan laanel deegowel ngel loskude mbaañiri ndii kam e kaaƴe gonɗe toon ɗee ; ngel sunnoo kadi weeyo ngoo kam e ngonka mum. Zhurong ine foti kadi ɓetde cañuki ndernderdi Mbaañ (gila e ngesa sulɗeewa baa, peccitagol ñiso mum, haa e ngesa mum ɓaaƴeewa kaa).
Deegowel ngel ndottanaa golle mum ko e ɓalɗe 90 dow Mbaañ, woni lebbi mum tati (balɗe Mbaañ ɓuri balɗe Leydi juutde seeɗa). Jirlotoongel ɗanngal Tianwen-1 ngal toppitii kam ne waɗde jokkondiral hakkunde deegowel ngel e Leydi men gaa. Maa ɓeeynirka Mars Express ka Nokku weeyo orop kadi huutore heen.
Deegowel Siin ƴettii nate mum gadane Ñalnde 19 mee 2021ummoraade Mbaañ. He nate neldaaɗe ɗee, aɗa yiya ɓeeynirka Siin ngadana juuraade he « tagofeere woɗeere ndee » (Mbaañ) ine larti barware naangeeje, hine tiindini antenaaji mum feewde e wiiwaano Mbaañ, ngam jokkondirde e Leydi e neldude ɗum nate ƴetti ɗee. Deegowel Siin juuringel ngel, hono « Zhurong », woni ɓeeynirka ngadana leydi fuɗɗiindi enndude yahde toon gadanol mum, juuringel e weeyo Mbaañ ko aldaa e caɗeele wootere. Hay DDA dañaana waɗde ɗuum e laawol mum gadanol. Gollal ngal ko caɗtungal no feewi, e wiyde annduɓe Siin. Ine yaakoraa « Zhurong » maa waaw gollaade fotde lebbi tati, ine ƴetta nate, ine renndina kabaruuji paatuɗi he ngonka mbaañirdi Mbaañ : nduufdi mum, kaaƴe mum, weeyo mum ekn…
Siin ñonngii ɗoo yolnde juutnde ngam heɓtaade Riisi e Amerik ɓe weeyiyeeɓe mum lemmini humpito mawngo nder duuɓi e kitaale he nder ɓittugol weeyo.
Siin kadi werlinooma e lewru abril ɓennundu nduu, wulnde adannde Jipporde mum weeyo (station spatiale), tee ine ɗaminii maa nde hoɗo ɗoo e 2022, woni e duuɓi ɗiɗi so heewii.
Bookara Aamadu Bah
