Cemmbinen ndema, mbele kaɓen e heege e baasal

Annduɓe kawrii, « so teddeendi ɓanndu neɗɗo ɓetaama, teemedere kiloo fof, heen cappanɗe jeeɗiɗi ko ndiyam ». Ɗum ene hollira goongɗugol konngol biyngol  «Ko ndiyam woni nguurndam». Ko ɗum saabii, nde weeyo waylii tan toɓo usti, ilam waɗti wajjondirde. Waɗde beeli kori, ɓulli ɓeeɓi, huɗo majji jawdi eggi, heddii yimɓe ene tammoo ɗe looraani. So en mbiyaama «loren leɗɗe», tan mbiyen «ko bolle puuyɗe». Hannde noon, tabitii, addi ngoo yooro ko ŋakkere leɗɗe e laddeeji men. Sabu ɗo ɗe keewi fof, joom mum en keewaani yiyde hokkere.

Nde tawnoo noon hokkere ndee hawii hanndiima e diiwanuuji men hee, ko ɗum waɗi nguura saɗtii, hay jaŋde sukaaɓe nii lohii. Sabu jahɗo heen haa woɗɗoyi fof, so yiyii jinnaaɓe mum ene kooltoo cegeneeji, heewi ko ɓernde ɓama ɗum, yiɗa heɓɓitaade, woppa jaŋde wiya ene yiiloyoo liggey. Donkuɗo heen dañde ɗo tampi fof, huccana ɗanngal.

Ko ɗuum fedde wiyateende KARITAS faami, nde ummanii golle toŋtugol sukaaɓe mbele ndaña golle e nokkuuji mumen, njooɗoo. Sikke alaa noon, en mbaɗaani bayyino no yeeyooɓe mbaɗata nii walla no lannda dawrugol waɗata nii, alaa, ko ko jiy ɗen tan kaalaten mbele pelle ɗe ngonaa laamuyanokooje goɗɗe ɗee ñemmba. Fedde KARITAS naatii e diiwaan Barakna oo ko ɓooyi seeɗa. Eɓe ndilla e wallude pelle remooɓe no njeñtiniri golle mumen.

Ɓe peewnii kolaaɗe, ɓe mbaɗii heen giriyaasuuji, ɓe coodii kaɓirɗe gilnooje, ɓe ndokkii pelle rewɓe ngalu ngam mbaɗa booñ «res-restu» mo aldaa e pawnaari.  Ngam reende taariindi, ɓe kolli remiiɓe ɓee no peewnirta ko warata ñaamon tawa e ko alɗinta leydi tawa jillaani posone. Won e gure, ɓe ndenndin sukaaɓe mumen, ɓe mballi haa pelle mumen keɓtinaa e laamu. Ɓe nduttii ɓe ñaaganii ɗumen leydi, ndokkaa, Ɓe ngasani ɗumen fooraasuuji ngam keɓa ndiyam, haa mbaawa waɗde e leydi hee nguurnaandi tawa ɓe padaani e toɓo.

Sabu teskaade noon, mawɓe e sukaaɓe ene keewi luurondirde e ronkude haaldude, ɓe njuɓɓini kadi hirjinooji ngam mawɓe e sukaaɓe mbaawa haaldude, yeewtidde et wostondirde miijooji, kanum e fewjidde no nopoti gollododaade haa ɓamta nokku mimen. Ene jeyaa e payndaale hee, haɓde e yooro, haɓde e heege, e wallude sukaaɓe ɓe jaŋde daɗi e sukaaɓe woppuɓe jaŋde law haa ndaña ɗo nanngitii, nguura heen, mbaasa miijaade ɗannaade, haa teeŋti e ɗannoraade nguyka.

E der ɗuum, ɗo wuro mawngo woni fof, waɗanaa ko fedde nde sukaaɓe cappanɗe njeegomo, yahrooɓe e sappo e jeetati hitaande haa duuɓi cappanɗe tati. Yeru : Haayre Mbaara, Mbaañ e Baabaaɓe. Won e gure mawɗe kadi ɗe gure tokoose taarii. Ɗeen gire ne, mbaɗana fedde,  tawi hoolaaɓe gure tokoose taariiɗe ɗumen ɗee ene njeyaa heen. Yeru ; Daarel Barka e Bakaw.

Eɗen njaakorii tan maa pelle goɗɗe ɗe ngonaa laamuyankooje ɗee ñemmbu hono oo yeru moƴƴo. Sabu teskaade, tawde ndiyam, leuydi e naange ene ngoodi, so en njaɓii liggaade tan eɗen mbaawi waasde loritaade e ɗanle. Saka noon, ko ɓuri heewde e ɗannotooɓe ɓee, so njahii, ko hono ɗeen golle tan ngolloytoo toon. Yoo Alla rokku ene nande e faamde, holla en laawol moƴƴol, rewna en heen, sellina semmbina, mbele mbaawen haɓaade heege e baasal, rewrude e kesɗitingol ko tawruno ɗen taaniraaɓe men.

Malal Sammba GISE