Kaalden goonga : Gosoraaɗo seerataa e laawde

0
875
Kaalden Goonga
Kaalden Goonga. Winndannde Malal Sammba Gise

Gosoraaɗo seerataa e laawtude, tee, ko riddatnoo so dartaaki, ko riddetenoo fotaani hay ñekkude. Ko duuɓi teemedere mbiyatee teemedannde. Ko Annebi Iisaa jibinaa fayde hannde, ko duuɓi ujunnaaje ɗiɗi e noogaas e ɗiɗi (2022), hawri teemedanɗe noogaas pawɗe. Waɗde ngonɗen ko e nder teemedannde waɗtoore noogaas e gooɓiire ndee. Fergo Nulaaɗo (mo jam e kisal ngoni e mum oo), ene yahra hannde e duuɓi ujunere e teemedde nayi e capanɗe nay e nayi (1444). Hawri teemedanɗe 14, eɗen naatani teemedannde sappo e joyaɓiire. En paami, ɗum wonaa hanki, wonaa hecci hanki. Firti tan ko ɓooyii. Sikke alaa, gila ndeen haa jooni, waylo-waylooji keewɗi mbaɗii, gila e weeyo, sato, ngonka tagooje, haa teeŋti e ka yimɓe. Ɓe mbiyaten ɓiɓɓe Aadama, ɓe Alla teddini, subtii ɗumen e nder tagoore, rokki ɗumen hakkillaaji ko miijtorii, loowi e mumen pinal ko pewjiri moƴƴere, lonngini ɗumen miijooji moƴƴi ko ɗaɓɓiri gannde, kono kadi seŋi e mumen ɓerɗe ko njiɗiri banndum en.

Ko ɗoon woni ɗo Demmbele Aamadu Sammba wiyata « celle ƴellitiima haa safrooɓe ceeki deedi. Nde gannde potnooɗe rimɗinde en e caɗeele dunyaa ɓamtiima. Kono tan haa hannde, won wajiiɓe, ene ndartii, ene nguuri woondu ». Pulaar wiyatnoo ko « woondu ko waatoore debbo e kala ñaawoore ». Waɗnoo noon, ko Debbo anndireede ko kecce ɓernde, jurum-deere, mo yiɗaa yiyde aadee ene leeɓtee, nde tawnoo ene anndi caɗele yumma hawrata e jibinirgol. Ko teskaa noon, hannde, ellee ko worɓe ɓee ɓuri rewɓe ɓee waawde woyde. Sabu gila hitaande ujunere e teemedde jeenay e cappanɗe jeetati e jeenay, enen fof e ɗena ngoya, eɗen ndonkaa yoo ene ndeƴƴu. Te alaa e men pewjoowo ko deƴƴinta en, ko aamnotoo tawa kadi ene deeƴa e hakkille. Ɓuri heen haaɓnaade fof, ko feere fewjete, yaha haa ɗeɓa ɓenndude, wonta reedu leliindu.

Wayi tan no jimoowo oo heewi wiyde nii « Kosam rufa gila fenndaaki, walla ƴiiwoonde saaya gila duule ndentaani ». Woodat fewjuɓe, kaalda haa kawra, kaaldee kadi haa kawree, bayɗo no am waasa yiytaade heen hoyre mum tan waɗa heen ceenal haa herƴa. Wonta, ndiin lacciri njahnoondi haa suurti, ko maa rufee, pelemiri loowee kadi ngam sotteede. Wonta kadi maa paden haa ndi gasna sotteede, ni irfee, ndi sikitee, conndi e ceŋle ceernde. Ɗaaɗndi yerwee, reftinee e yulnde haa yettoo ɗo welata furɓodaade e keddam ɗoo. Mboɗo heewnoo nannde « fulɓe, alaa ɗo kawrata, so wonaa e woto kawren ».

Sikke alaa, mi yeddiino ɗum haa njooɗii mi e leydi, sabu am sikkunoode, caɗeele men wonaa dental, ko ngardiigu. Kono nde luggiɗin mi wiɗto ngoo, mi tawii kadi ɗaminaare ene jeyaa e ko haɗi en hawrude. Ɗaminaade, so ngal dental dariima, maa wood ko jibini to bannge ngartam. Keedɗo heen fof haɗtina e hoyre mum.

So mi anndii mi jogoraani dañde heen « maka yettee »  tan, mi yuppa e fayannde hee ndiyam haa salɓitoo, walla mi ulla e fadannde hee leydi « mbele woto jarɗo ». Jooni noon, holi feere? Mbele en njokkat e woyde, saɓɓitaade, haamtaade walla woytanoyaade jogiiɓe haa juuji ɓurɗi tiiɗde ɗumen, ɓeen ɓe tinaani mette men sabu mumen jogaade haajuuji ɓurɗi jolal waalo e jannje jeeri.

Waɗde kay, eɗen poti tiiɗnaade. Gooto e men fof yowa miin-miinaagal mum. Ɗeɗɗa ɗaminaare mum. Huutoroo hakkille, ɓitta ɓernde mum. Yiɗana banndum ko yiɗani hoyre mum.

Malal Sammba GISE

Woppu jaabawol

Winndu yowre maa
Winndu ɗoo innde maa

Ce site utilise Akismet pour réduire les indésirables. En savoir plus sur comment les données de vos commentaires sont utilisées.