Ngayde Ibraahiima Kayyu (NGIK) : “Mi fuɗɗoroo haalande on wonde, ñalnde 1/1/23 batu kuɓtodinngu GIE-DYNN jooɗiima ngam yettinde 18 koppe jeyaaɗe he Dental ɗee, ko dañaa, e no dañiraa e yimɓe caggal leydi. Hol ɗo rewaa haa jooni.
GIE-DYNN sosaa ko ñalnde 19/6/2018. O fuɗɗii gollaade tigi rigi he gese hee ko e feebariyee 2019, sabu leelde dañde mo gollodii. Laamu ndeen nguu salinooma DYNN liggodoo e mo nanondirnoo oo. Min puɗɗinoo haaldude ko e sosiyateeji tati, kono ko heen gooto tan min nanondiri hono INMA AGRO. Nde laamu nguu jaɓoynoo, min puɗɗodii e INMA AGRO e feebariyee 2019.
Min nanondiri e maɓɓe ko kamɓe ngaddata kaalis e kala ko ine waɗee he ngesa baa, ko GIE-DYNN jeyi leydi, so soñaama ɓe njaltina hoore kaalis maɓɓe, ngañaari ndii feccee. Ngesa baa noon liggey mum feewaani gila adan, ko ɗum tagi heewaani ko dañaa heen liggeede. Ko ɓurnoo heewde heen ko e kampaañ 2020, 1 000 ha gollaa, kono ɗo wattindii ɗoo heen 700 ha mbon. E nder duuɓi tati, kapañuuji mbaɗaama, won ko dañaa heen koo (42 miliyoŋ nana e kees DYNN), golle ndañaama heen, gollotooɓe njoɓaama heen (202 miliyoŋ), jawkal dañii heen jaaɓnde (gila e mbelweldi haa e huɗo (feccere ha fof ko 5 000 MRO yeeyetenoo)).
Hay so ngartam ɗam heewaani ne, (haɗi ɗum heewde ko mo liggoto-ɗen oo ine nuunɗi kono alaano oon kaalis fof ngam tambaade kampaañ no woorunoo tawa tardaani). Kono ɓuri ɗum bonnude fof ko nde cowid ari ndee, kaalis makko ummotonoo ko caggal leydi, dartii. Ko ɗum waɗi, nde yahi haa woɗɗoyi, hay yoɓde gollotooɓe ɓee wontiino caɗeele keewɗe, haa ɗum duñi gollotonooɓe heen ɓee waɗde gerew balɗe 15 : 1000 ha demetenooɗi ɗii, heen 700 ha mboni. Perte keewɗe njani heen, fotde 152 miliyoŋ MRO (aawdi, ndiyam, engere…). Nii woni o ronki ɓenninde golle makko, min ndartii.
Ko ɗuum addani min naatande haaldude e woɗɓe, gila e muritaninaaɓe (tawo), kono alaa e mum en joginooɗo mbaawka tammbaade golle ɗee. Caggal ɗuum maruknaaɓe ngari, njiyi ngesa baa, mbiyi ine njiɗi gollodaade e amen. Min kaaldi ko ine wona lebbi joy kono ko ɓe njiɗnoo waɗde heen koo ine famɗi, enen ko naamndino-ɗen koo, ɓee mbiyi ine heewri ɓe. Alla rokki en fartaŋŋe, e oon dumunna, yimɓe men (Aysata Laam e Aamadu Umar Bah), kawri e ameriknaaɓe to njahnoo misiyoŋ, kolliti ɗum en eɗen njiɗi mo mo ngollodi-ɗen… Ɓe ngari ɗoo, ɓe njahdaa to ngesa too, ɓe njiyi ɗum, ɓe mbiyi aɓe njiɗi gollaade ngesa baa. GIE-DYNN naatani haaldude e maɓɓe. Caggal ko ine wona lewru e feccere, ɓe nanondiraa. Hawri kadi mawɗo leydi ndii ine joginoo toon koyngal ndartoyde yiɗɓe gollaade e leydi hee, hawri haala men e maɓɓe ko e ɓenndude wonnoo, woni fartaŋŋe kisa siifoyde toon nanondiral ngal. Diiso Njuɓɓudi (CA) golliima heen ko heewi, gollodii kadi e haralleeɓe woɗɓe haa min ndañi waɗdude e maɓɓe nanondiral gadanal ɗo min kaalata kala ko faati e njeñtudi ndii. Heddii ko faati e laabi potɗi reweede, tawa janngo e jam so tawii ñaawoore ine heen, tawa en ngaanataa. Ɗuum kadi haralleeɓe men e haralleeɓe maɓɓe ngolliima heen, ɓooyataa siifee e weleede Alla.”
Hol ko nanondiral ngal wiyi ?
GIE-DYNN jiimi ko 2 033 ha. Ɗi peccitaa ko e pecce ɗiɗi :
– heen 1 600 ha pawɗe seeɗa ko African Agriculture inc. remata heen ñaamdu jawdi (huɗo ine wiyee luzerne), kadi ko huɗo moƴƴo he leydi. Ɗiin 1 600 ko luwaas mo ɓe njoɓata 120 000 MRO ketaar kala, hitaande kala. So ɓe ndemii, kala benifiis dañaaɗo heen, DYNN ine jogii heen 5% .
– 406 ha keddiiɗi ɗii, ko DYNN jeyi, kadi suɓotoo ko foti remeede heen, kono ko kamɓe ngollotoo fof : masiŋaaji, aawdi, engrere. Kamɓe njoɓata gollotooɓe ekn. kono kala ko soñaa heen ko DYNN jeyi.
5% kaalaaɗi dow ɗii potaani jaasde ko dañetenoo e luwaas 400 ha ɗii.
Fof so hiisaama, ko 653 miliyoŋ GYNN dañata heen.
. Nanondiral ngal dogata ko duuɓi 20, so tawii yiyaama ngartam ine heen. So won ne golle ɗee mbayata aɗa mbaawi dartineede.
. Ko jiidaa e ɗuum gollotooɓe he ngesa baa : ko idii fof ko jom en gese ɓee idotoo ƴetteede heen so tawii ine njogii hattan ɗaɓɓeteeɗo oo.
. 400 ha ko ngesa jaŋde kadi wonande DYNN. Ko jaasi fof 30 suka ine mbaawi liggaade heen e janngude heen hitaande fof.
. Ko jiidaa e ɗuum aɓe mbaɗa Ƴellitaare renndo : ekkolaaji mecce nder ndema kesa e ngaynaaka. Ekkol gonɗo Kayhayɗi oo ummitinee to bannge ndema.
Ɗowgu golle ɗee
Diiso njuɓɓudi potɗo jiimde golle ɗee, DYNN ine njogii heen yimɓe 2 ; tawi heen gooto ko cukko oo. Ko noon kadi wonande ardorde golle ɗee, Dynn ine jogii 2 (heen gooto ko cukko gadano). Ɗum noon DYNN alaa ko humpetee e golle ɗee.
Fartaŋŋe :
Yimɓe heewɓe kaalii he nder batu waɗanoongu. Ɗumɗoo ko fartaŋŋe mawɗo. Alaa e sago yimɓe tiiɗnoo, sibu to caggal too ine waɗi golle. En ndillinii sabaabu, kono eɗen keddoraa : njuɓɓudi men ndii ine lohi haa jooni.
FOOYRE ƁAMTAARE
