Kawgel fuku koyɗe Afrik

0
2055

CAF (Confédération africaine de football), hono Fedde Afrikeere fuku bal, sosaa ko e lewru suwee 1956. Nde  yuɓɓini kawgel gadanel to leydi Suudaan e feebariyee 1957. E oon sahaa ardinoo hilifaaɓe Suudaan ko gorko biyeteeɗo Sayed Ismaayiil El Ashari. O heɓli to laamorgo maɓɓe Kartuum dingiral nawowal fotde 30 000 neɗɗo ɗo kawgel gadanel ngel foti fetteede. Ndeen ɓe ngarii e lewru feebariyee 1957 ngam yuɓɓinde ɗoon kawgel gadanel, CAF waɗi kuraaje hakkunde kippuuji 4 : Suudaan, Ecopi, Misra e Afrik worgo. Suudaan hawri e Misra, Ecopi hawri e Afrik worgo. Tagi ɓe waɗde heen noon Afrik worgo ko ɗaminaade maa addu kippu mo ɓe mbiyi yo addu oo, so kippu baɗɗo fettooɓe ɓaleeɓe. Kono nde yahnoo haa heddii balɗe seeɗa e kawgel ngel ne fuɗɗoo, gorko garnooɗo e innde Afrik worgo oo wiyi ɓe “min tawii ko gootel e ɗee geɗe ɗiɗi min mbaɗata : maa min neldii on kippu ɓaleeɓe mehɓe, walla ko min neldii on kippu woɗeeɓe mehɓe, kono renndinnde ɓaleeɓe e woɗeeɓe e kippu gooto, min ngoonaa waɗooɓe ɗum.” Nii woni ɓe tawtoraaka kawgel ngel, Ecopi fotnoo hawrude e maɓɓe ɓe ngaraani, nii woni Ecopi yahi joofnirde (finaal), hawroyi e Misra kawnooɗo Sudaa (2-1). E ngaal pottital hakkunde Misra e Ecopi,  ko suudanaajo biyeteeɗo Yuusuf Muhammed Ibraahiim wonnoo ñaawoowo. Misra fooli Ecopi (4– 0),  tawi wallini 4 ɗii fof ko Muhammed Ad-diba, ko kanko kadi woni ɓurɗo markuude e kawgel ngel (laabi 5). Nii woni e ngel kawgel gadanel ko Misra nawi ray. Karaŋ  oo (Trophée) wiyetee ko Karaŋ Abdel Asiis Abdellah Saalem, sibu mum miijaade e sosde fedde CAF.

2017, woni hikaa, eɗen nganndi yuɓɓini kawgel 31ɓel ngel ko Gabon. Yahdunoo finaal ko Kamaruun e Misra. Ko Kamaruun fiyi ɓe (2-1). Woni tataɓo ko Burkinaa Faso caggal nde fiyi Ganaa (1-0).

2019, kawgel 32ɓel 2019 yuɓɓinoytee ko to leydi Kamaruun, kawgel 33ɓel 2021 yuɓɓinoyee to Koddiwaar.

To bannge doggol nawɓe ngel. Misra nawii ngel laabi 7 ;  Kamaruun laabi 5 ; Ganaa nawii ngel laabi 4  ; Niiseriyaa nawii raay laabi 3 ; Kodduwaar laabi 2 ;  RD Konngo laabi 2 ;  Sammbi laawol  gootol ; Tuunus laawol gootol, Suudaan, laawol gootol, Alaseri gootol, Maruk gootol, Afrik worgo gootol, Ecoppi gootol, Konngo gootol. Ko ɗee leyɗe meeɗi nawde kawgel ngel. To bannge njeenaari ndii kala nawɗo ngel ne heeɓa 750 miliyoŋ CFA, garɗo ɗiɗaɓo na heeɓa 500 miliyoŋ CFA, kono hay kippuuji goɗɗi ɗii won ko keɓata, sibu CAF yaltinta ko miliyaaruuji 5 CFA ngam rokkirde tawaaɓe kawgel ngel.

Hono mbiyruno-ɗen, CAF, hono fedde renndinnde pelle ngenndiije fuku koyɗe Afrik, sosaa ko e suwee 1956 to wuro wiyeteengo Lisbon, laamorgo leydi Portigaal, e mooɓondiral FIFA tataɓal baɗnongal toon. E oon sahaa Afrik alaa fedde fuku koyɗe. E ngaal mooɓondiral FIFA tataɓal yahnoo toon ko biyeteeɗo Abdel Asiis Abdellah Saalem jeyaaɗo to Misra e Muhammed Abdel Halim jeyaaɗo to Sudaan e Ydnekatchew Tessema jeyaaɗo to Ecopi, ngam anndinoyde tubakooɓe ɓee fuku koyɗe ne fettee e Afrik. Ndeen ɓe njettiima ɓe tawi toon tubaako gooto ne ari e innde Afrik Worgo, omo ari bannge makko, tee o ɓamdaani e leyɗe Afrik goɗɗe ɗee. Ndeen mooɓondiral ngal fuɗɗiima kamɓe tato ɓee ɓe ɗaɓɓi hokkeede konngol ngam ɓe mbaawa haalde ko addi ɓe koo, ɓe ndonki haa woni, walla hay so ɓe keɓii konngol ne, ɓe keɗaaka nii.  Nii woni ɓe njalti mooɓondiral ngal ɓe njoñii kamɓe tan e koye maɓɓe ngam ƴeewde hol no ɓe mbaɗata haa ɓe mbaawa yettinde FIFA haaju maɓɓe oo.

Kanko Abdel Asiis Abdellah Salem o wiyi ɓe : « so tawii ko nii, hay gooto ndaarataa en sibu miin kaalat-mi ko e innde Misra, aan Muhammed Abdel Halim kaalataa ko e innde Sudaan, Ydnekatchew Tessema haalata ko e innde Ecopi, tee FIFA yiɗi koko renti. Ɗum noon, so en njahii janngo, mbiyen ɓe en cosii fedde wiyeteende CAF (Confederation Africaine de Football) tawi ko kayre jogori tammboyaade kala ko faati e fuku-koyɗe e nder duunde Afrik. Mbiyen ko ɗum ngarno-ɗen hollitde ɓe. Ndeen noon maa ɓe keɗo en.” Kamɓe ɗiɗo ɓee ɓe mbiyi ko noon tan pot-ɗen waɗde. Nii woni janngo mum ɓe ngari ɓe njiɗi rokkeede konngol ɓe ndonki. Ɓe tappi juuɗe maɓɓe e tabal, nii woni joɗnde  ndee yeeƴii ɓe. E oon sahaa ardinoo FIFA ko gorko jeyaaɗo to leydi Angalteer ine wiyee Sannderoroos. Ɓe mbiyi sannderoroos « min ngarnoo hollidde on ko min cosii fedde amen wiyeteende CAF ». Kanko Sannderoroos o wiyi ɓe : « mi weltiima, ko nii tan pot-ɗon waɗde, sibu ko onon tan ngonnoo ɓe ngalaa fedde, kono won ko mbasiytoo-mi on. So tawii oɗon njuɓɓinoya kawgel Afrik, naworee heen Afrik Worgo, sibu ko e mon jeyaa”.

Kanko Abdel Asiis Abdellah Saalem o jabii, o wiyi : “min njaɓii, kono ko e dow geɗel : so tawii Afrik Worgo na ara, na adda kippu baɗɗo woɗeeɓe e ɓaleeɓe”. Kanko tuubaako garnooɗo e innde Afrik Worgo oo, o wiyi aɓe mbaawi arde kawgel Afrik, kono so ɓe ngara, ɓe ngaddata ko kippu woɗeeɓe mehɓe. E wiyde makko, ɓaleeɓe njillataa heen. Kanko Abdel Aziz Abdellah Saalem o wiyi, “tawde ko noon, hoto ɓe ngar, yo ɓe kaaɗ toon, kamɓe ɓeeɗoo tato maa ɓe njuɓɓin kawgel Afrik gadanel tawi jogori tawtoreede heen ko leyɗe 3 : Misra, Ecopi, Sudaan.” Ko nii CAF sosiraa.

CAF noon gila sosaa haa hannde joɗnde mum joɗii ko to wuro wiyeteengo Keer, laamorgo leydi Misra. CAF gila sosaa faade hannde ina yahra e hooreeɓe 6. Ardiinde hakkunde 1956 e 1958 ko Abdel Asiis Abdellah Saalem; 1958 haa 1968 misranaajo goɗɗo ina wiyee Muhammed Abdel Asiis Mustafaa ardii nde; 1968 haa 1972 ko Sudanaajo biyeteeɗo Muhammed Abdel Haliim ardii nde; 1972 haa 1987 ko Ecopinaajo biyeteeɗo Ydnekatchew Tessema ardii nde, 1987 haa 1988 ko Sudannaajo biyeteeɗo Muhammed Abdel Haliim ardii nde, 1988 haa hannde ko Kamaruunnaajo biyeteeɗo Iisaa Hayaatu ardii nde.

Aamadu Habiibu Joop

Woppu jaabawol

Winndu yowre maa
Winndu ɗoo innde maa

Ce site utilise Akismet pour réduire les indésirables. En savoir plus sur comment les données de vos commentaires sont utilisées.