Yanngodal am e Fulfulde

0
3220

Ko e hitaande 2010 woni ko mi fuɗɗii winnda wennga (yowa) ka internet e ngesa (fakkeere) am innitiraa-mba Fulani. E ndeer heen, hari miɗo yowa winndanɗe ka lowe Peeral.com e Yaakaare.com (mutiino), haa Geno On Newnani lam soodugol innde domain, mi fampii lowre am internet nden Misiide.com ka fuɗɗorde hitaande 2013, haa no mi egginiri nde non ka domain.net, nde hedii ka jowlol internet ndeer duuɓi jowi ; miɗo winnda ton fii diine, pinal, jannde, gannde e ɓamtaare Fulfulde e Pulaaku…

Ka 2018 naatata-ɗon, hari mi eɓɓii waylugol innde lowre nden, nde woŋta Teddungal.com, e hoore non innde Misiide nden bugitoraaka ɓaawo, sabu haa hannde, ko e dow Misiide Bamtaare eɓɓoore nden fawii…

Mansour Sek
Mansour Sek

Teddungal.com, ko innde lowre men hesere nden, ko innde nden waylaa, wanaa golle ɗen maa eɓɓooje ɗen. Teddungal, ko huunde mawnde e renndo fulɓe, hinde heewi ma’anaa, soomi firooji; wano ɗum tabiŋtiniraa ka caggitorɗe fulfulde… Hino jeyaa e ko helmere Teddungal nden ɓuri lollirde, yimre nde Léopold Sédar Senghor yuɓɓunoo hitaande 1954 ka ɗemngal faransee, o tiitorinde: “Teddungal”. Hikka ɗon koral (albon) ngal Mansour Seck yaltinnoo hitaande 2010, o jammi-ngal Teddungal, o yimidi e Baaba Maal gallol Teddungal ngol ka gallol : “Halaybe”.  Ko non helmere nden lolliri hakkunde fulɓe haa no woɗɓe innitiri non kawtite mun ɗen Teddungal, maa no Radio Tele Fulɓe suɓori non emisiyon tiitoraaɗo: “Teddungal Fulɓe“. Fow e mun, hino lolli hakkunde fulɓe, wonde: “Teddungal roondete, daasetaake!”. Ko tippude e kon ko fulɓe tawraa ɗon mi suɓorii ndee innde Teddungal.com fii ndee lowre men hesere.

Taariika daɓɓo:

Lebbi ɗiɗi ɓaawo nde mi fampinoo lowre Misiide nden, mi waɗiduno yeewtere e lowre mawnde hino wi’ee Global Voice fii Fulfulde e gannde kese, battane mawningol ñalaande ɗemɗe neeniije ɗen 21 Fabraa’iru. Kawral ngal ko ka Faransiire waɗi, kono mi ñogguno nde e Fulfulde ka selirde ɗoo. Kadi, kawral ngal firano e Engele, yowaa e sengo Engele ngon ka Global Voice, e ɗemngal Españoo ngal . Winndannde nden fillitaa e lowe heewuɗe, wondude e dinngire renndo. Ɓaawo ɗu’um, mi tintoduno e Rajooji fulɓe ɗuuɗuɗi; wano Radio Fouta Info, e Radio Renndo, e Rajoo Fulfulde immorde Keer (Misra), e Radio Ganndal, e Media d’Afrique, e nanndo maɓɓe… ngam yeewtugol fii eɓɓoore Misiide Bamtaare nden.

Winndugol e Fulfulde, ko huunde waalaŋtoode lam e ɓernde, hay si tawii non wanaa ko weli fii, kono miɗo etoo woowtinnde ɗemngal ngal e winndanɗe am, mi firta wiɗtooji am, mi fula winndanɗe hittuɗe e am ka Fulfulde…

E hitaande 2015 nden, Geno On newnanno lam yahugol leydi Misra, mi juuroyii haramji ɗin, mi jinndi ton seeɗa, mi yiidi e kawtal jaŋngooɓe Pulaar – Fulfulde e leyɗe Arab, catal Keer, men ɓeydondiri fii ɓamtal ɗemngal Fulfulde ngal.. Kono wanaa ɗum ɗon tun naɓunoo lam Misra, ko fii kadi bensondiral (conference) mawngal waɗnoogal toon to Jaŋngirde wiɗtooji Afrik nde Jaaɓi haaɗtirde Keer (Université du Caire), ñalnde 24/02/2015. Geno On Muuyani lam waɗugol yeewtere tiitoraande : « Fulfulde e gannde kese », eɓɓindiral gonal ɗemɗe Afrik ɗen ndeer gannde kese.

E ngoya senngo, ko mi tawaaɗo e firuɓe facebook ɓen ka Fulfulde, mi wallitorno fulugol seeɗa e ko Geno On newnani lam kon. Ko wano non mi wallitorii fulugol kelmeendi yoga e lowe udditaniiɗe ɗemngal Fulfulde ngal, wano : Pootle e Transifex ekn. Miɗo jokki kadi firugol loowdi wikipedia ndin ka Fulfulde. Wallifagol defte Fulfulde kadi ko himme am, miɗo wallifii deftoy seeɗa, mi firti kadi goɗɗe ɗen ka Fulfulde, teŋtinii defte diine, e jannde. Ko wano non kadi miɗo tafi caggitorɗe Arab, ekn. No feere e yaajeende heɓorii woo, ma mi yaltinɗe so Allah jaɓii.

Gollodiiɓe am

Miɗo gollida e ɓamtooɓe ɗemɗe Afrik, hittimɓe fii ɗemngal Fulfulde; ɗum ko wano ndee lowre IslamHouse.com, senngo Fulfulde ngon, maa Rising Voices e woɗɓe goo ɓe jaŋtii ka hello ɗoo :
http://www.teddungal.com/gollodii%C9%93e/ 

E hitaande 2015 nden fahin, ɓaawo nde artumi Misra, Rinsing Voices fampino oorngal (campagne) bubagol tweet ka haalaa mu’un, mi tawtoraa e ngon foolotiro, mi bugii dolle tweet ka pular – fulfulde haa ɗemngal Fulfulde ngal heɓi loowdi himmundi ka Twitter. Ko ɓaawo ɗu’um mi firti hello lowre oorngal ngal ka pular e ndee jokkorde ɗoo : https://fufmememl.wordpress.com 

Si fii loowdi Fulfulde ndin ka twiiter haalaama, en gasay ƴellitaade ndee lowre INDIGENOUS TWEETS on taway ko lowre am nden Teddungal.com woni ɗiɗaɓere e bugagol tweet ka Fulfulde ɓaawo lowre Pulaar.org nde Moodi Bokar Bah en kippi. Hikka ɗon miin Tafsir Balde, kippuɗo kadi fii lowre Teddungal.com nden.

Battane woote hooreejo leyɗi ɗen 2015 ndeer leydi Gine, mi etino haa Fulfulde naadaa e dunce Ablogui ɗen, ngal kawtital ngal mi halfinaa fii ɓamtugol ɗemɗe ngenndiije ɗen Gine Konaakiri. Men waɗti ñoggude kumpite woote ɗen ka Fulfulde e ka Mandiŋkoore.  Ɓaawo mu’un, Global Voices artuno e am fii lamndo (interview), mi holli ɓe wonde ndeer leydi Gine ndin, gannde kese ɗen ko kutu ɓamtirɗo ɗemɗe ngenndiije ɗen.  Mi yaltinii kadi wiɗtooji ɗuuɗuɗi ko faati e ɗemɗe Afrik ɗen teŋtinii ɗemngal Fulfulde ngal ; ɗum ko wano winndannde am yaltunde ka jaaynde aarabere « Qiraat African », yaltunde : Ottoombur / yarkoma 2015, tiitoraande : « Ɗemɗe Afrik ɗen ka teknoloji keso », e winndanɗe am yaltunde fahin e nden jaaynde, tiitoraande : « Wiɗtooji Jaaɓi-haaɗtirɗe ɗin ka ɗemɗe Afriknaaje », yaltunde e nder hitaande 2016 nden, e goɗɗe goo. Ko wano non mi wallitike ka goomu jaaynde Peeral Misra, mi wallitori saatugol (rewtagol) e winndugol. Hino jeyaa e winndaɗe am ɗen ka jaaynde Peeral Misra, tiitoraande nden : « Fulfulde ko ɗemngal wuurngal », yaltunde ka toŋngoode : 68_ɓere, lewru Sanwiye / Siilo 2017. Ñalnde 14 Fabraa’iru / Colite 2014, mi artuno e Rinsing Voices humpitugol faandaare am no Fulfulde nden heɓira loowdi ka internet. Haray non mi artii kadi e nga’al, mi artidi e lowre hesere, innde hesere, loowdi hesiri… fii no Fulfulde jalɓira e binndol, sabu min kadi mi ƴettii karambol. Ko Bismillah mo’on.

Tafsir Balde mo Teddungal.com

Woppu jaabawol

Winndu yowre maa
Winndu ɗoo innde maa

Ce site utilise Akismet pour réduire les indésirables. En savoir plus sur comment les données de vos commentaires sont utilisées.