Daartol Siise ɓii Aadama (2)

Caggal ɗuum geno itti annoore wonnoonde e makko waɗti ɗum e tiinde ɓiɗɗo oo. Nde yahi haa ɓiɗɗo oo mawni o jebbili ɗum geɗe maande laamɗo, o wasiyii ɗum yo teddin jaŋde defte e ñiiɓnude njuulu. O wiyi ɓiɗɗo oo, eehey maa ɓinngel am, mbiɗo anndin maa, miin ko mi ŋabboowo dow asamaan, mi anndaa so miɗo jogori artude walla alaa, kono tan waɗ ko njamir-maa-mi koo. Caggal ɗuum, annabi Idriisa naati nder mihraab mum, o naamndii Geno toowɗo oo yo hollu mo Aljanna gila omo wuuri, hono no O holliri mo jeynge nih. Geno lonngini Maleyka mbelemmaaji, deenoowo Aljannaaji oo, yo waɗ ko yaaccii, nawa Annabi Idriisa to Malayka toppitiiɗo coktirɗe Aljannaaji, yo oon udditan mo damuɗe Aljanna, o naatna toon annabi Idriisa. Nde ɓe njettii to oon ɗoon Maleyka, oon udditani ɓe damuɗe, ɓe naatni toon annabi Idriisa, kono o naataani nder aljanna oo mbunndi mbunndi mum, o addanaa tan ko gootal e leɗɗe aljannaaji, ngal yortinaa o ŋaylii heen, ko nih woni o safaa, o fayi dow asamaan omo wondi e Maleyka mbelemmaaji, o duusi annabi Idriisa haa naati nder aljanna. Ko ndeen o fuɗɗii yiyde denndaangal ɓure aljannaaji, o jooɗii toon ko juuti caggal ɗuum, Maleyka mbelemmaaji wiyi mo eeheymaa annabi Idriisa, o wiyi: ooy. O wiyi mo, yaltu hankadi a yiyii aljannaaji e ko woni e nder mum. Annabi Idriisa wiyi mo: miin kay hankadi mi wonaa jaltoowo. Maleyka mbelemmaaji wiyi mo : a yontaani tawo naatde aljanna. Njiɗno-ɗaa tan ko yiyde, a hollaama jooni kay a ruttoto e nokku maa keddo-ɗaa e hoddiro Geno. Ɗum woni Geno lonngini annabi Idriisa, wiyi ɗum: aan, a suwaa maay tawo, etee miin mi fodanii kala fittaandu ko ko maayata (ɗum woni ko to simoore Aali Iraan, kaawise : 185), ɗuum noon alaa e sago njaltaa. ko ndeen o njaɓi yaltude. Caggal ɗumɗoon annabi Idiriisa ruttii e joomum, ko ɗoon noon hankadi Geno waɗi kattanɗe mum, o safaa o nawaa dow asamaan, ko ndeen o ruttinaa to aljannaaji e no winndiyankooɓe diina kaaliri ɗum.

Hono Wahab bun Man mbahi wiyi: ko nii woni annabi Idriisa safaama nawaa dow asamaan ina yahraa e duuɓi teemedde tati e capanɗe joy. Hono winndiyanke goɗɗo ina wiyee Ibnu Jawsi wiyi: hono annabi Idriisa e annabi Iisaa ɓe ngoni to asamaan nayaɓo eɓe nguuri to dow asamaan too, eɓe njokki dewe maɓɓe feewde e geno toowɗo oo, won e waktuuji ɓe njuula won waktuuji ɓe njaha to aljannaaaji too ngam ƴeewde ɓure geno. Hono no geno wiyiri ɗum e nder Ɓuraana mum tedduɗo oo : « siftor e nder deftere Idriisa no kanko, laatiima ko o sehil, ko o annabi, min ɓamtii mo haa to nokku ɓurɗo toowde ». simoore Mariyam, kaawise: 56, 57. Hono Kisaawi wiyi : nde annabi Idriisa ɓamtaa feewde dow asamaan, Maleykaaji ɗii tinii, ɗi nganndii kadi o wonaa ummotooɗo toon, Maleykaaji ɗii mbiyi : eehey maa geno amen, koohowo amen, min cikkaano ina laatoo ooɗoo maccuɗo pergittooɗo ina waɗtinda wonde e nokku Maleykaaji ɓadtiiɗi. Geno lonngini ɗi, o wiyi ɗi : onon, on potaani hirde ɓiy Aadama ngam golle mum, so tawii ko heɓtotoo ko e ɗum heɓatnoo on to bannge dakamme, fittaandu ndeen ma mi hoddiratno e dow mon e pergitte ɗe ɓe mbaɗata ɗee fawaade e golle mon ɗee. Ko ndeen ɗi keɓɓitii ɗi mbiyi : senaare woodanii ma joomi amen, minen kay woodanaani min woofde ma. Caggal ɗuum, geno lonngini Maleykaaji ɗii yo cuɓo e majji Maleykaaji ɗiɗi, maa o jippin ɗi e leydi, o loowa e nder majji ngena hono no o waɗiri e ɓiy Aadama nih. Ɗi cuɓii maleykaaji ɗii, heen gooto wiyatee ko Haaruuta goɗɗo o wiyatee ko Maaruuta. Nde ɗi njippinaa e Leydi tan, geno naatni e majji ngena, o yamiri ɗi yo ɗi ñaaw hakkunde yimɓe e dow leydi hee goonga, o haɗi ɗi renndinde geno e goɗɗum e warde fittaandu ko aldaa e goonga, e reentaade jinaa, e yarde sanngara. Caggal ɗuum, ɗi ngoni e ñaawde yimɓe e nder kala ñalawma e mbaadi neɗɗaagu, so yahii haa hiirii ɗi nduttoo e inɗe geno ɓurɗe mawnude ɗee, ɗi ŋabbita, ɗi payta dow asamaan. Ko noon ɗi ngoniri haa timmi lewru timmundu. Waɗi sahaa gooto, debbo gooto ari e majji ɓurɗo yooɗde e rewɓe, e mbaadi ina ñaantii comci jooɗɗi basorɗi. Oon ɗoon debbo wiyetee ko Sahratu ina laati kadi oon debbo ummii ko e leñol perse en, e wiyde winndiyankooɓe : oon debbo ne yilliima gure keewɗe, haa o naati e nokku ɗo Haaruuta e Maaruuta ngoni ɗoo, omo wondi e ñaantungal makko e cuɗaari makko omo yurtini sukundu makko caggal haa tellii les, ko o muurninooɗo o ñoorti ɓurtungal ngal. Nde ɗi njiynoo mo tan, ɗi naati fitina ngam giɗli ɓurtuɗi naatii e majji, ɗum woni Haaruuta e Maaruuta. Ɗi njarlibaama no feewi e makko. Nde kanko debbo oo o tini ɗuum e majji tan, o firlitii o yalti, heddii eɗi naamnondira e koye majji, eɗi mbiya: oo kam ko holi oo ? Oo debbo koy ko jooɗɗo kaaɗdi njooɗndam, gooto heen fof ina haalana goɗɗo oo, gilli mum e jarabi mum no potiri e makko. Nde yAhi haa ñalawma ɗimmo o arti e majji ɗi naatani gerde mo, o salii, o wiyi ɗi aaɓnantaako on heɓde e am ko njiɗ-ɗon koo haa mbaɗon ko njiɗ-mi koo. Ɗum firti ko haa mbaɗton sujjande sanam e yarde sanngara. Ɗi ɓamdi ɗi mbiti: so tawii ko noon ndeke laawol alanaa min e ɗuum. Ngam geno toowɗo oo, ina haɗi min ɗuum. Ɗi calii yiɗde makko ndee kanko debbo oo, o salii ko ɓe njiɗi koo. Ko nii woni kanko debbo  oo o hootii galle makko ɓe ndonki yeedde caggal makko, ɗi pelliti tawoyde mo galle makko. Ɗi ngummii ɗi tiindii galle makko nde ɗi njettii ɗi puggi damal galle ngal, o udditi ɗi, ɗi naati, o bismii ɓe, refti heen o addani ɗi ñaamde ɗi ñaami heen seeɗa, caggal ɗuum ɗi ngoni kadi e gerde mo. O wiyi ɗi : ko mbiy-mi koo alaa e sago mbaɗon ɗum so waɗde ko njiɗ-mi koo. Ɗi keɓɓitii ɗi mbiyi: sirku kam ko hunnde mawnde bonnde sanne, warde hoore kadi ko noon, kono sanngara kam ko huunde hoyfunde, ɗum kay en njarat tan, so en ngaynii njaafno-ɗen, maa geno yaafo en. Ɗi ƴetti sanngara ɗi njari haa ɗi manndili, ɗi njani e debbo, ɗi ngonndi e mum haa ɗi mbeltii, ɗi ngayni tan, ɗi njiyi gorko gooto ina yaha, ɗi kuli hoto fenoyde, ɗi mbari ɗum. Debbo  oo noddi ɗi, o wiyi yo ɗi cujjan sanam mum, ɗi cujji, nii woni Haaruuta e Maaruuta ngofii joom mum en.

E wiyde Wahab bun man mbahi : ndeen Haaruuta e Maaruuta mbaɗii ɗeeɗoo golle coofɗe, so yande e nder bakkatuuji mawɗi ɗi geno haɗnoo ɗum en, ɗi njiɗi diwde ɗi payta dow asamaan, ɗi enndi ɗi ndonki yo bibje majji ngartu e majji, ɗii miijtii ɗi nganndi ɗi mbaɗii ko boni, ngam ɗi njɗnoo ruttaade dow asamaan bibje ngalaa, ko ɗoon ɗi ƴetti miijo yahde to annabi Idriisa ngam ñaaganoo ɗi geno, mbele yaafoo ɗi bakkatuuji majji. Annabi Idriisa, (JKM) tefani ɗi, geno jaabii wiyi : yo ɗi cuɓo hakkunde leeɓte aduna e leeɓte wattannde, ɗum woni laakira. Ɗi cuɓii leeɓte aduna. Ko nii woni ɗi nawaa to nokku ina wiyee Baabilon (Babilon) ko toon ɗi leeptoyaa. Caggal ɗuum, wiyaama gorko gooto mo diiwaan Baabilon ariino e majji ngam ɗi njanngina ɗum mbilewu, kono nde o yettii ɗo ɗi ngoni ɗoo, no o tawri ɗi nih feewaani, kanko gorko oo, nde o yiynoo ɗuum tan, o wiyi: mbiɗo seedoo deweteeɗo alaa so wonaa geno gooto mo alaa denndidiiɗo, mbiɗo seedoo hono Muhammadu ko nelaaɗo geno. Nde Maleykaaji ɗii nani innde Muhammadu ndee tan, ɗi naamndii mo hol mo woni Muhammadu. O wiyi ɗi : oon ko nelaaɗo geno toowɗo oo, ɗi mbiyi mo: oon amin nganndi maa ar, e kala nde o ari min nganndii min ɓiltiima ummoraade e caɗeele. Ko caggal ɗumɗoon wiyaa annabi Idriisa ruttii e joom mum ɓamtaa feewde dow asamaan, lomtii mo ko ɓiyiiko ina wiyee Mutawasillaka, kañum ne waɗti ñaawde hakkunde goonga e fenaande. Oon ne nde ruttii e joom mum, lomtii ɗum ko ɓiyum ina wiyee Laamaka. Laamakaka kañum ne ina yahatnoo tan haa yiyi debbo  gooto ina ayna ndammiri o wiyi ɗum: aan ko a ɗaɗa famɗi, ko a cukalel, ndeke ɗoo woni ɗo o jarlibaa e suka debbo  oo, o naamndii innde mum, debbo  oo wiyi mo wiyetee ko Faynuuku ɓii Ikliil. Oon ko e ɓiɓɓe Kaabila jeyaa, o wiyi ɗum aɗa jogii gorko ? Debbo  o wiyi mo alaa. O wiyi, miin noon njiɗnoo-mi ko so a mawnii, mi res maa. Suka debbo  oo wiyi mo, miin mbiɗo yahra e duuɓi teemedde ɗiɗi e noogaas. O wiyi ɗum hol mo humata dewgal ma ? Oon wiyi mo ko baabam humata dewgal am. Ko nii woni kanko Laamaka o yahi to baaba mum debbo  oo, o ƴami ɓiɗɗo oo, o hokkaa ɗum, ɓe ngonndi. Oon saawani mo ɓiɗɗo gorko caggal ɗuum, jibini. Kanko laamaka o inniri ɗum Yaskuru, oon woni Abdul Gaffaaru, kono o ɓuri anndireede ko Nuuhu (JKM).

Jibriil Muusaa Joop