Goomu Losko to Parlamaa, ngam holi ɗuum ?

0
945
Asiis yeeso Goomu losko Suudu Sarɗi
Asiis yeeso Goomu losko Suudu Sarɗi

Goomuuuji cosaaɗi to parlamaa ina limtini, fawaade e miijo yiɗde hoybinde golle suudu nduu. Ko he nder ɗuum eɓɓaande Goomu losko to parlamaa too fuɗɗaa gila he jolal mum oktoobaru 2019, tawi ko he miijo won he lanndaaji luulndo gonɗi toon, haa nii e won lanndaaji keewal laamu. Ɓaawo daaldaalnugol teskinngol, Suudu sarɗi (Jakkaa ngenndi, parlamaa), dañii kam sosde nguuɗoo goomu.

 Holi ko woni goomu losko to parlamaa

Goomuuji losko parlamaaji peeñii ko adii tippule demokaraasiije, kono ɗi ɓeydiima semmbe e huuñɗeede no feewi he sahaa nde yiɗaa tabitingol kam e pooɗanaagol laamuuji potal, laamuuji goonga.  Ɗi paggitiima kadi jimme no feewi e kuutoragol semmbeeji dewrooji he parlamaa (régime parlamentaire), mbele wonde njogitaari tiimoori cofte golle ɗowngu laamu. Goomu nguu renndini ko won depitiiji suudu nduu, hono no ɗiya goomuuji nii tan, so seertii e majji ko sabu tan ko woni fayndaare maggu koo.

Holi ko woni fayndaare mum

He kala sahaa ngenndiije ina ndaña caɗeele dowrowe, jotondirooje e yiylooɓe golle laamuuji. Ko yawti koo, ko wayi no leydi Farayse, haa teeŋti noon he lefol mum laamu Ndenndaandi Joyaɓiri (5e République), goomuuji losko to parlamaa ndañii darnde seedtinnde, haa ɗi nanngiraa no kaɓtorɗi kala borjingol he sifaa baawɗo wonde.

Hannde, goomuuji ngontii njogitaari moolanaandi moolee mbele loskirde, humpitde, fulñitde kala ko suuɗinoo ko laaɓaani, e jogaade hattan waawde ɓaññinde kettanɗe mum loskaaɗe ɗee, ɗe dañi, ummoraade e ɓe noddi ɓee; kono ko teeŋti noon, goomuuji ɗii ina njogii mbaawka horde golle yimɓe ɗowooɓe gollirɗe leydi e ɗo tooweendi majje waawi yettaade kala.

Mbaawka mum

He nder leydi Muritani, yamiroore 92.03, ñalnde 18 feebiriyee 1992, he no wiyiri Porofeseer Loh Gurmo Abdul, goomu nguu ina waawi noddude kala mo yiɗi, e nde yiɗi, mbele heɗaade ɗum.  Kono he wiyde makko haa jooni, yamiroore ndee alaa fof ko haali e ko goomu nguu waawi fawde e dow oon caliiɗo arde. Ndeke noon, hay gooto waawa waawnude Muhammed wul Abdel Asiis (hooreejo leydi jaltuɗo oo), tuma nde salii nootaade goomu nguu, ñalnde alkamisa09 Suliyee 2020, hay sinno kadi, eɗen nganndi ko kanko tigi tafani hoore makko ngaal labangal tookangal. Kono yo laaɓtu, ɗoo kam he leydi Muritani, goomu losko waawaa ñaawde, waawaa fawde hay kuugal gootal, waawi tan ko heɗtaade, loskude, humpitde renndo ko yowitii he jiilgol ngalu leydi, e ko nanndi heen.

He nder hitaande 2008, enen kala eɗen ciftora sahaa nde leydi Muritani naati ɗoo he fekkuru saɗtundu ndu hono mum, he oon sifaa, meeɗaa wuureede. Nde fedde folliyankooɓe yiɗi filtinde laamɗo leydi Siidi Wul Sheek Abdallaahi, ɗo yahanoo artanoo fof, Seneraal Asiis tuumi ɗum ko cukñaagu naange hoore kellaw, fenaande fiy-maa-jooɗoo.

Ɓe pawi joom-suudu mum Khattu mintu Bukhaari, wonde ina forli jawdi leydi he ballal jaagorɗe laamu ɗee he oon sahaa. Ina woodi walla alaa, Allah anndi, wonaa toon tiindi-ɗen. Ko waawi heen wonde fof kam, haaɗaani ɗoon, Seneraal Asiis waatii,  wiyi ko maa tan Khattu nootoo goomu losko suudu Senaa, he gardagogal Bah Mammadu lollirɗo Bah Mbaare, yo yurmeende Allah won he makko.

Ciftinen, hay kanko Bah Mbaare, hooreejo suudu Senaa he oon sahaa, ko Loh Gurmo Kadi e hoore mum, wonnoo diisneteeɗo makko, awokaa makko. Ɗuum fof dey yonaani, Gurmo urmi dow, urmi les, holliti mo kuule doosɗe leydi ndii mbaawnaani mo jaɓde, kono Pulaar wiyi “daaseteeɗo suɓotaako ɗo rewata”. Folliyankooɓe ɓee ɗuurnii ɗiin miijooji, mbiicii kala ko uurtata ɗi ladde, Senaa seŋanaa labangal, ndeke no cayaaɗi ladde, ɓe ɗuurtotonoo tan ko gannginorde laamu Siidi ndee.

Siidi wiidi, Mbaare horii he sahre, Aduna fof ina ndaara. Folliyankooɓe he gardagol Asiis sisi,  Khattu waawnaa ari, nootii goomu, awokaa makko (Loh Gurmo Abdul), wasiyii mo yo o fiy sappo e tati he hunuko makko, o wiya o haalaani haa butufal, kuulal waawnaani mo haalde. He nder yeewtere men e Meeteer Gurmo (to Golal.media), o hollitii en, ɗee golle fof ndaɗɗii ko he dow fenaande futtinnde gite, nde fawaaki hay dow doosgal leydi gootal. Kono ndeke, ko neɗɗo ina tunnga fof, yo won jam tan. Hannde noon, ko kanko tigi noddaa, o wiyi loppet o araani, kono ittataa omo jogii hakke salaade, heddii ko baɗte tooke mum.

Baɗte mum calogol Asiis nootaade

Ko wayi no Farayse, caliiɗo nootaade ina fawee alamaan 7 500 oroo kadi sokee ko famɗi fof duuɓi ɗiɗi kasoo.  Ɗoo he leydi Muritani noon, alaa fof kuulal nanndungal e ɗuum, kono salaade nootaade ndee ina jogii no yiyraa. So tawii a suuɗaani hay dara, ko haɗ maa nootaade ? Mbele wonaa aan wiynoo ko goonga tan leerɗo lañ, njiɗ-ɗaa ? Ɗuum kay waɗde aɗa waawnoo suɓaade waɗande ɗuum nii hoore maa ?

Jooni kam, goomu nguu jogii tan ko artirde golle, waɗa ciimti mum. Kono ahaa noon, hono no wiyiri fannuyankooɓe ñaawooje ɓee, ko fuɗɗaa naneede he jaagorɗe makko e gollodiiɓe ɓadinooɓe mo, haala kaa ina uurti janfa toowka feewde e ngenndi ndii. Ko wayi no dokkal hettere leydi (duunde to saraaji Banndargiin) e ko wonaa ɗuum tan nih. Ndeen duunde o rokki kanko tan e jubbol makko Emiir Khalif Assaanii, mo leydi Kataar. Ndeen noon, ciimti ɗii ina poti yettaade Ñaawirdu Toowndu (Haute Cour de Justice), ko adii ko ina ɓaaƴa Ñaawirdu Haaɗtirdu (Cour Supreme). So yettiima toon noon, noddaaɗo fof ko alaa-he-sago nootoo, so omo welaa, so omo mettaa. Etee, ko o tuumaa koo so laatiima, doosɗe ɗoftaama, en njiyaani ko haɗata mo hurtaade niɓɓuru.

Heddoo noon, Ñaawirdu Toowndu nduu fotnoo soseede ko ñalnde altine 13 suliyee 2020 he  joɗnde depiteeji toon to Jakkaa ngenndiijo oo, mbele timmitinde golle bayɗe hono nih. Kono ndeen joɗnde faɓɓitaama, ko yeeso nde foti tabitinde ɗuum. Ko waawii heen wonde fof, won he lanndaaji luulndo ɗii kadi conkii, kollitii ɗuum ko he ƴoƴe tan yiɗde fuuynude e ɗaaynude golle, mbele hakkillaaji puuyna ummannde feewnde e Asiis ndee. Suudu nduu dallinorii ko caɗeele karallaagal e keɓagol haɗi joɗnde ndee jooɗeede. Haa yeeso ko laawol.

Boobo-Loonde

Woppu jaabawol

Winndu yowre maa
Winndu ɗoo innde maa

Ce site utilise Akismet pour réduire les indésirables. En savoir plus sur comment les données de vos commentaires sont utilisées.