Fedde yimiyankaagal e haaliyankaagal ganni

0
976

« Jamma jamma, ɗaccaa ceeɗu ». Taw-mi ngol konngol ko e yimre Aamadu Sammba Demmbele, lollirɗo DAS. Won ko heewi ko waawi soomaade e maggol, kono miin kam, mboɗo waawi faamde heen tan «e oo aduna, alaa ko ñiiɓata e sifa ngoota. So ɓooy ɗaldaama tan, maa waylo». E nder ɗuum, ɗoo e leydi Muritanie, gila ko ɓooyi, ene woodi fedde wiyateende «Fedde Yimiyankooɓe e Winndooɓe». Kono tan, ko fedde yahrunde bannge. Sabu ko maa ngonaa binndoowo walla jimoowo e Arab luggo tan nde njeye ɗaa e mayre. Waɗde miin yimiyanke Pullo oo e banndu am debbo sooninke biyateeɗo Mancita oo e sehil am jolfo biyateeɗo Moodu oo, min ngalaa heen geɗal. Nde tawnoo noon Alla uddataa jooka, ndeke ene woodi waɗooɓe jime e safaroore, ɓe ngalaa heen kanum en ne. Ɓeen mbiyata koye mumen ko « yimiyankooɓe e haaliyankooɓe ganni ».

Ene rewaa ɗaccaaka, haa laamu felliti yamirde cosgol fedde woɗnde. Tawi wonata e mum ko yimiyankooɓe e haliyankooɓe ganni. Pulaar wiy «ko hooynantenoo, so saamii hoccete». Ɗum ene jeyaa e ko saabii cosgol ndee fedde inniraande « FEDDE YIMIYANKAAGAL E HAALIYANKAAGAL GANNI ». Ene tawee heen, Fulɓe, Sooninkooɓe, Jolfuɓe e Safalɓe waɗooɓe jime e safaroore, ɓe njahraani yimiyankaagal aarabaagal.

Caggal nde yiilirde ndee e terɗe Goomu yiilo toɗɗaa, fedde ndee yuɓɓinii e lewru Suwee, pottital gudditirgal golle to batirde fattamlamiire wonnde ɗoo e Nuwaasooɗ. Ñalnde heen, ymiyankooɓe Pulaar, Safalɓe, Sooninkooɓe e Wolofaaɓe mbaɗii toon soppoo joloo ngam feññinde mbaawkaaji mumen e oon fannu. E nder lewru Suliyee, ko jeewte mbaɗaa e ɗemɗe naye ɗee fof. Tawi tiitoonde ndee wonnoo ko «Daawe yimiyankaagal Ganni e nder leydi Muritani». Ellee leƴƴi nayi ɗii fof nanndi e oon fannu. Sabu Kaalɗo heen fof, sifotoo ko daawe tati teeŋtuɗe. Daawal hade Lislaam, daawal nde Lislaam ari e daawal kesal, kawrungal e won e ɗemɗe bayɗe no Pulaar, Sooninke e Wolof mbaɗtii wunndireede alkule latee. Sikke alaa, ko adii ɗum, huunde e mawɓe men wayɓe no Ceerno Alasan Njaay lollirɗo Ceerno Boy, mbinndiratnoo Pulaar oo ko alkule arab.

Njoofnirten ndee winndannde ko wasiya. Ñaagaade yimɓe ɓee nde naatata e ndee fedde, mbele kala ko ari mbaasa luuteede. Eɗen njogii mawɓe men wayɓe no Abuu Soko e Njaay Saydu Aamadu, ko e ardorde ndee njeyaa, ene moƴƴi njokkondiren e mumen, ngam ngannden holi no no ɗum newortoo. Mbaasen nanngitaade e helmere leeɓtunde en ndee, haɗnde en yoga e hujjaaji men ndee. Ndeen helmere woni «EH».

Mawɗo gooto wiy «so a wiyii eh, won henndu yaltata e hunuko maa. Nduun henndu ƴarotaako ñaande, kono ene ƴaroo golle». Ko helmere nde keew ɗen huutoraade, njejjiten ko Pulaar wiynoo : « no bannde en puuyiri fof, ɗaayir noon ». Walla «so mawɗo kellifaaɗo wirti-maa-ma ene doga haa wutte fiyi faandu, so alaa ko nanngu maa, dog ngabbo ɗaa heen. Sabu maa wonii ko bone o dogata, ndeen noon rew e makko woto bone ɗee tawde ma ɗoon, walla tawa ko jam o dognanta, waɗde abbo e makko woto a luuteede».

Malal Sammba GISE

Woppu jaabawol

Winndu yowre maa
Winndu ɗoo innde maa

Ce site utilise Akismet pour réduire les indésirables. En savoir plus sur comment les données de vos commentaires sont utilisées.