Daartel leydi Almaañ
Innde mayri tigi-rigi, e ɗemngal mayri ko «Bundesrepublik Deutschland». Ndi woni ko e diiwaan Orop hakkundeejo. Heedi ndi bannge rewo ko «mer du nord» (maayo rewo) e leydi Danemark e «mer baltique», bannge fuɗnaange mayri heedi toon ko Poloñ e Rippoobilik Cekoslowaki, heedi ndi bannge worgo ko Otris e Siwis, bannge hirnaange ko Farayse e Luksaambuur e Belsik e Pays-Bas. Yimɓe mayri tolnoyiima e 80 miliyoŋ aadee. Kayri woni leydi Dental Orop ɓurndi heewde yimɓe,
Jubbannde e daartol nokkuure Suwoyraat
Tiiris semuur (Tiris Zemour) ko diiwaan sappo e ɗiɗaɓo leydi Muritani (Mauritanie). Ko diiwaan ɓurɗo wonnde rewo leydi Muritani, etee o jeyaa ko e diiwanuuji ɓurɗi wulde, sabu makko wonnde e nder mbunndi-mbunndi ŋorol nguleeki (Tropique du cancer). O woni ko nder ɓernde saharaa, ɗo ŋakkeende ndiyam seedtini, sabu mawnugol jeereende saharaa ndee.
Sankaare Nadine Gordimer
Gooto e sagataaɓe rewɓe haɓatnooɓe e laamuyel paltoor Afrik worgo (Afrique du sud) sankiima ñalnde 4 sulyee 2014 ina yahra e duuɓi 90, to Johanesburg. Oo debbo jeyaa ko e yimɓe ɓe potaani yejjiteede e hare ndimaagu Afrik worgonaaɓe. O wiyetee ko Nadine Gordimer. Ko o binndoowo o wonnoo, binndoowo jom kuɗol tookangol, haa ko Apartaayd (Apartheid) salii huunde e binndanɗe makko caaktee e leydi hee. Ko ndeen darnde maantinde addani mo heɓde njeenaari Nobel e hitaande 1991.
Israayiil – Palestiin : hare nde siltataa…
So aɗa yiɗi faamde ɗum, maa ndutto-ɗaa ko ɓuri duuɓi 2 000 caggal. Ko e oon sahaa Roomnaaɓe (Romains en) keɓti Palestiin e wuro Jerisaalem ngoo. Ɓe ndiiwi yahuud en wuurnooɓe ɗoon ɓee. Yahuud en carii, caakii e jookli winndere ɗii kala. Ko laaɓi heen tan, nokku oo, ko nokku keewnooɗo kareeli gila daawaa-dawi.
So korsa maayɗo waɗtii jibinde tanaaji
Aadee woni sellaa yiɗee, ñawa sannjanee, maaya woyee, sunanee, duusee haa hoɗorde mum sakkitere. Duusnooɓe ngartida e miijooji, tawta yunnginiiɓe no dute ena momta gite. Fotde balɗe, caaleeje ndarnee, kolce e ndammiri kirsee, maaro e nebam cumee ngam jaɓɓaade duwotooɓe e muññitooɓe jeyaaɓe e wuro walla ummoriiɓe e gure goɗɗe goɗɗuɗe maa ɓadtiiɓe.
Magaama yaniraama Jaale 2 mawɗe
Ko Kapiteen Kebe ɓurɗo anndireede Bah Kebbel caŋkiiɗo to Farayse ñalnde aset 24-05-2014, o wiirnoyaa Magaama; ko o kooninke ngenndi o wonnoo, jaambaaro mo meeɗaa ɗeŋƴaade fiyannde hay gootol, ɗum seedtinii e wolde Sahara e Muritani : o waɗii heen golle jooɗɗe belɗe siimtude, kadi ko o neɗɗo caliiɗo yawaare, mbo jaɓataa banndum ɗawee hakke mum. Yoo Alla yuurmo mo, yaafoo mo, haarna mbo Aljanna. Aamiin.
Kawgel fuku 2014, teddungal rewɓe
Hikka ko haawnii waɗii e kawgel fuku ngel : ardii leyɗe kippuuji jaggondirɗi e kommbaa cakkitto oo, hono Almaañ e Arsaatiin, ko rewɓe. Ardii leydi njuɓɓinndi kawgel ngel, hono Beresiil, ko debbo.
Kawgel fuku winndere : Almaañ nawii raay, 4ɓol
Almaañ, leydi nawndi raay hikka ndii, ko leydi nganndaandi no feewi e winndere hee. A ndi anndiraa waawde fuku bal, sibu ko ngol woni nayaɓol ko ndi nawa raay, a ndi anndiraa golwole winndereeje ɗiɗi ɗee : wolde adannde (14-18) e, haa teeŋti noon e wolde ɗiɗmere (39-45); e ndi anndiraa kadi wonde leydi ɗo ɓurnooɓe ƴellitaade to bannge gannde miijiyankaagal e siyaas njeyaa.
Annduɓe, alɗuɓe, ɓe ngalaa dipoloom gooto
Ina hawraa wonde ƴellitaare karallagal kesal kumpital ina jeyaa e geɗe ɓurɗe tammbaade ɓamtaare winndere ndee e ɗii duuɓi 30 cakkitiiɗi. Ina jeyaa mbiy-ɗen, sibu fannuuji goɗɗi ganndal kadi ƴellitiima no feewi. Kaawis nana ɗoo noon, sibu ɓurɓe maantinde e ndeen ƴellitaare karallaagal kesal, yoga e mum en ngalaa hay morso seedantaagal toowngal (ko wiyetee dipoloom toowɗo koo).
Cellingol binndi : Pelle inɗe
Pelle inɗe ko nay :
- Pelle aadee
- Teelal Keewal
- Neɗɗo oo Yimɓe ɓee
- Suka oo Sukaaɓe ɓee
- Debbo oo Rewɓe ɓee
- Gorko oo Rewɓe ɓee
‘’Oo’’ e ‘’ɓee’’ ko pelle inɗe. Ina woodi inɗe tawi fedde mum en ko ‘oo’, etee ngonaa aadee. Ɗeen inɗe ina gasa tawa ko jiggaaɗe maa walla tawa ko ɗe dottaaɗe.
Funeeɓe heccondirɓe balɗe 24
Kaawis goɗɗo kadi. Ma a taw hikka ko hitaande funeeɓe. Ɓeya ko jaggondirnooɓe juuɗe, ɓeeɗoo ko heccondirɓe. Ɓeeɗoo funeeɓe sakkitiiɓe, mbiyetee ko Alexandre e Ronaldo. Heen gooto ina hecci goɗɗo oo balɗe 24. Ɓe njibinaa ko to Boston (Amerik).
Yummiraaɗo oo wiyetee ko Lindalva DaSilva (duuɓi 35) ; baabiraaɗo oo wiyetee ko Ronaldo Antunes (duuɓi 40).
Limoore : rogere adannde, 0 haa 999
Rogere wellelde walla rogere go’wuuji walla rogere adannde (nde alaa innde). E winndannde men yawtunde (tonngoode 114 Fooyre Ɓamtaare), e njiyii no lime bellelle (walla goowuuji), woni lime sappo kuutorteeɗe ngam winndude : woni : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
‘Hay dara’, winndirtee ko : 0. Won wiyooɓe ɓolum, won wiyooɓe ndiga.
Eɗen mbaawi suɓaade wiyde ɗum ‘haydara’.