Laam Tooro Sidiki Sal e Baydi Kacce Paam e Abel Sander … (1)
Laam Tooro Sidiki Sal laamiima Diiwaan Tooro duuɓi joy, tuggi hitaande 1882 haa hitaande 1887. Koloñaal en mbari mo ko Ñalnde 10 settaamburu 1890, e nder wuro Podoor, caggal nde Baydi Kacce Paam felli kumaandaŋ Serkal Podoor, hono AbelSanndee. Aguyaaji ndillii ! Aguyaaji ndillii ! Aguyaaji ndillii, sagataaɓe ngummee !
Nguurndam haa cay ?
Ko goonga wonande juulɓe, walla nii ko ɓuri heewde e diineeji, nguurndam ina woodi, kono huunde fof ina jogii ɗo haaɗi, ko ko maayata. Guurɗo fof ko maayoowo, hay so tawii maa yimɓe ummitoyo. Ko kaalaten ɗoo ko, ko taawilaaji annduɓe e geɗe ɗe miijotoo.
Huunde e geɗe Tuunus
Leydi Tuunus ɓuri leyɗeele Magreb fof famɗude wertallo. Ndi heedi ko hirnaange Afrik, heedi ndi e Orop tan ko 140 kiloomeeteer, tolnde kanaal Sisil. Heedi ndi bannge hirnaange ko Alaseri (ɗe ndenndi keerol ngol njuuteendi mum tolnii e 965 km), bannge fuɗnaange worgo ko Libi (ɗe ndenndi keerol ngol njuuteendi mum tolnii e 459 km), bannge rewo e fuɗnaange ko geec Mediteraane (njuuteendi tufnde mayri ko 1 298 km). Tataɓal leydi ndi, bannge worgo ko moraande Saharaa; bannge rewo ko kaaƴe mawɗe, no annama geejol nii. Hirnaange maggol ko weeyo mediteraane (hono kilimaa Orop), bannge rewo maggol ko kilimaa joorɗo, kilimaa Saharaa.
Laamu Ben Aali : kiiɗal e piggal
Ben Ali jibinaa ko e hitaande 1936. Jinnaaɓe makko ngonaano alɗuɓe. Nafi mo, ko ko nafnoo ɓeen sukaaɓe Aarabeeɓe waasnooɓe, suɓinooɓe naatde larme, kuutorii petelaaji ngam heɓtude laamu, gila noon e Naseer, Hosni Mubaarak, Bumejeen, Haafed el Asad, Saddaam Huseyn, Kaddaafi, kam e koninkooɓe Muritani. Nde Tuunus heɓi hoore mum o neldaa Saint Cyr janngoyde ganndal konu. Caggal nde o ƴaaŋi Janngirde Toownde Kabaruuji to Dental Dowlaaji Amerik, o fektaa to nokku kalfinaaɗo Kisal Konu.
Udditirka “Le Calame” : Ɓataake Ben Aali feewde e Wul Abdel Asiis
“Musiɗɗo jahdiiɗo njogitaari, kaaldirtu-mi e maa ko no neɗɗo haaldirta e mo woowi nii, nde tawnoo ko miin heccu maa, miin kadi idi maa e garaad seneraal oo, kam e golle hooreyaagal leydi. Laabi ndew-ɗen ɗi ina nanndi no feewi, yanti heen, ko aan woni hooreejo leydi cakkitiiɗo yillaade mi. Balɗe tati tan, caggal nde ummi-ɗaa Tuunus, bone njofi e am.
Tuunus haa Misra, henndu ndimaagu wuttii
To Keer, leydi Misra, ñalawma aljumaa 28 saawiyee 2011 oo, ko gulɗo no feewi : ko ɗum addani persidaa Hosni Mubaarak yamirde ndeenka konu wonande jammaaji ɗi. Ina wiyee, walla nii yimɓe aduna oo kala mbaawii seedaade ɗum e tele Jasiira, soldateeɓe ɓe e seppooɓe ɓe ina kollita cehilaagal hakkunde mum en. Mbele jogoraani ɓurde ɗoon ?
Catal FƁPM Nuwaadibu : Hiirde mbayniigu Aamadu Saydu Kan
Catal F.B.P.M to Nuwaadibu yuɓɓinii hiirde pinal ñalnde 23 saawiyee to galle Pulaar to leegal tufnde 1ɓere. Saabii hiirde nde ko waɗande musiɗɗo Kan Aaamadu Saydu, hooreejo catal ngal, hiirde mbayniigu, caggal nde heɓi fooftere mum (retraite).
Muhammed Buwasiisi naatii daartol
Taarek Buwasiisi, lollirɗo Muhammed Buwasiisi jibinaa ko ñalnde 29 marse 1984. O saŋkii ko ñalnde 4 saawiyee 2011. Kanko woni Tunisinaajo, jeeyoowo jirlotooɗo duppunooɗo hoore mum ñalnde 17 desammbar 2010, ngam wartaade, sabu mette heewtude ɗum. Ko ɗeen golle njibini waklitere Tunisi addannde persidaa Ben Aali woppude laamu, dogi mooloyii to Sawuud.
Hol Nelson Manndelaa
Nelson Manndelaa
Dartagol naatgol jiimooɓe
Jibinannde Afrik, Asii, Amerik latin, nde imperiyaal feeñi, naatani jiimde aduna oo kala, dartiima, haɓaa, haɓtii haa nde poolgu añɓe darni koloñaal e ɗeen leyɗeele. Jibinannde Muritani wonaani sara e ɗiin kareeli. Kono ndeen, nde tawnoo leydi men wonaa leydi ndentundi, ndi laamu ngootu, njiimaandi ngootiri, Muritaninaaɓe kaɓtorii ko ina ceerti, moni fof bannge mum e diiwaan mo wonnoo oo, no wonirnoo oon dumunna.
Al Hajji Mahmuud BAH
Ciftoren, eɗen poti siftorde ko hikka waɗti duuɓi 36 ko lampa diine mawka, annoore ganndal seedtinnde, timmoode waliyaaɓe laaɓtunde hono Alhajji Mahmuudu Bah Jowol (yo yurmeende Alla won e makko) ruttinoo e joom mum, ñalnde alarba 04 lewru saawiye (siilo) 1978.
Njaay Saydu Aamadu
“SEA” wallitii F.Ɓ.P.M. kaɓirɗe
Ñalnde alkamiisa 20 saawiyee 2011, Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani heɓii ballal ummoraade e Fedde wiyeteende «Solidarité et Education en Afrique». Ardii ndeen Fedde ko gooto e ɓiɗɓe yummiraaɓe taccinanooɗo, gonɗo hannde to leydi Farayse, ine wiyee Ibraahiima Jaawanndo Njiim. Ko kanko kadi jeyi sabaabu ballal ngal. Ballal ngal ko ordinateeruuji ɗiɗi e ko yahdata e mum en.
