Sikke alaa, Manndelaa ine haandi e manooje keewɗe manetee ɗee. Kono ɗuum fotaani fuuntude en haa cikken wonde yimɓe fof ina korsinnoo mo, walla ko tuubakon leñamleñamon ceɓɓitiikon ngonkon to Afrik worgo kon tan, leptunoo mo. E nder leyɗe hirnaange ɗee kala, Manndelaa jaggiranoo toon ko no neɗɗo bonɗo nii. Leyɗe hirnaange mballitii laamuyel paltoor ko juuti, capanɗe hitaande. Ko maa sukaaɓe pellaa to Soweto ñalnde 16 suwee 1976 nde woodi fuɗɗiiɓe ustude ballal mum en e apartaayd. 

Ina heewi e nder renndo juulɓe, neɗɗo mo Alla rokki kattanɗe yiyde mbirniindi, tijjaade ko arata, fewjande renndo ɓure mum, heewi siforeede ko waliyyu. So tawii Manndelaa  wonaa waliyyu Alla kam, eɗen mbaawi wiyde ko o waliyyu to bannge politigi.

Manndelaa  walla Madibaa (wonande koreeji makko) jeyaa ko e leñol xhossa en, galle laamotooɗo, kono baaba makko sankiima law (1927), amo yahra e duuɓi jeenay, mawɗo galle Thembus en (ko e oon galle o limtetenoo) nehi mo, sabu ina jooɗtoranoo ko so sahaa mum yontii, amo fotnoo jooɗaade e jappere ndee, no yoga e ɓiɓɓe garmeeji keewi wattinde. Sabu tijjaade ɗuum, koreeji makko toɗɗanii mo debbo mo o foti resoyde, ɗum fof ina gasa ko e peeje no hebliraa mbele omo roondoo lefol ngol o jooɗoo.

Ɗoo e duuɓi 20, mbayliigu mawngu ina tijjaa to bannge safaara e cellal. Annduɓe ɓee ina miijii waɗtude faddaade ñawbuuli. Ɗum firti ko ɗoo e ndeen, ma ɓe mbaaw tinde so ñawu ina ara e neɗɗo, ɓe paddoo ɗum, ɓe kaɗa joomum ñawde. Hol no aaɓnortoo ? Aaɓnortoo ko nii : maa kaɓirkon tokoson mbaɗtu feewneede tawa ko ndeenowon ngonka ɓalndu neɗɗo, ɓetowon warñeende walla dille ɓernde, walla ngonka terɗe neɗɗo kam e kette ɓalndu fof. So woodii ko waylii e kaan ngonka ɗe tintina cafroowo oo.

En nanii Ɓoggee e Demet njaɓɓinooma Baaba Maal kaaɗtudi jaɓɓugal. Bagodinnaaɓe teddiniino mo kaaɗtudi teddungal. Kono Ñaabina ɗo tawtora-ɗen ɗoo ena metti ɓurde.
Baaba Maal jaɓɓaama e Ñaabina Sammba e tule oole ñalnde 23 oktoobar 2013 jaɓɓungal baɗngal faayiida. Mbolonaaɓe, Maalmaalɓe, Dabbenaaɓe e Jaanankooɓe, cuuɗi nay Ñaabina ɗii fof ndentii, teddinii mo kaaɗtudi teddungal. 

Hoodere mawnde ñifii to Afrik worgo : Manndelaa wayniima

Nde hoodere mawnde siirtii e asamaan fof, mawɓe ina keewnoo wiyde « won ɗo neɗɗo mawɗo wirnii hee ». Hoodere laaci ISON ma a taw arnoo ko habrude maayde Nelson Mandelaa.
« Gorko tedduɗo, jaambaaro, tiiɗɗo fiɓnde mo hono mum woodaani. » Hay so innde maa sowtaaka, yimɓe fof ina nganndi ko Nelson Manndelaa haalaa. 

Hoodere laaci Halley I Hoodere laaci Halley ɓuri koode-laaci ɗee kala darjude e anndeede. Feccere hakkundeewol bolol mayre ina ɓeta miliyaaruuji 2 e 700 miliyoŋ kiloomeeteer. 

Kalasnikof (Kalachnikov) ko innde fetel darjunde no feewi. Koninkooɓe ina mbiya mo kadi AK-47. Hitaande kala, miliyoŋaaji miliyoŋaaji kalasnikof ina njeeyee e aduna hee. Kanko oo fetel woni njogitaari ɓurndi saraade e winndere ndee. Winndannde no woorunoo ngam haalde tan fetel? Waɗi noon, ko pentunooɗo fetel oo,

Kaɗegol hoorde ñalnde Aljumaa kañum tan :

Aljumaa ne woɗɗaani juulde, ngam ɗum ko ñalngu fooftere denndaangal juulɓe. Kono so hawrii neɗɗo ko takkunooɗo ina hoora ñalnde heen, omo waawi hoorde ñalnde heen, walla ko o ñamlinooɗo, omo yoɓa, ɗuum kadi alaa baasi. Kono hoto o miijo tan haadi Aljumaa ko ñalngu moƴƴu tan omo foti hoorde heen, ɗuum ina haɗaa so wonaa tawa o hooriino 

Yimɓe cikkatnoo ko ina nganndidi terɗe neɗɗo fof, gila e ƴiye mum, haa e kette ɓalndu, haa e ɗaɗi mum fof. Ndeke en nganndidaano. Waɗi noon ko won doktoreeɓe seekooɓe ɗiɗo beljiknaaɓe njiyti ɓoggel raɗo nder hofru neɗɗo. Ɗum haawii yimɓe no feewi, hay so tawii noon won doktoor gooto tuubaako, faraysenaajo, biyeteeɗo Paul Segond, haaliino ko wayi noon e hitaande 1879. 

Ñalnde 21 desaambar woote mbaɗtaama e nokkuuji ɗo partiiji gootondirooji ɗii ndonkondirnoo. Haa heddii to Kayhayɗi (woote meer), Attaar e Shingiti (woote depitee), caggal “ko nii, wonaa nii”, mo gasataa. Ɗe potnoo waɗteede ko ñalnde 7 desaambar 2013 kono, sabu jiñagol e jiikagol CENI e limooje mum, e bayle keewɗe, yimɓe njooɗiima balɗe 10

Ina waɗa sahaa, ndoogu feññina koode ɗe laaceeje juutɗe. Ko ɗe poti wonde ?

Ko ardii fof, ngesa maaro wayi kono yontaaji ɗiɗi : Laamu yamirii yoo golle puɗɗo ñande 15/06/2013, jooɗtiima haa ñande 16 ut, masiŋaaji ngaddaama ndemii gese ɗee fof, kala mawɗo sekteer hokkaama kaalis ngam remde  parselaaji remooɓe. Gooto fof saakii maaro fuɗii, hannde ina yahra e lewru e balɗe 15. Jooni noon, yontii waɗeede enngere, komitee wiyi ngesa (parsel) fof  heɓata ko   saak e feccere.