Hol ko woni paawngal tuƴƴam ngal mboros (wirus) Ebola ?

Ko ñawu wiriseejo (mo wiris addata). Ngu inniraa ko weendu wonndu sara Yambuku, to Konngo. Ko ɗoon fof o fuɗɗii waɗde bone e yiyteede e hitaande 1976. Gila ndeen, sahaa e sahaa fof, won ɗo o wulletee, haa teeŋti noon e nder leyɗe Afrik. Nde ngu feeñi fof, ngu warat yimɓe haa heewa. 

ADESKOO (ADESCO) Fedde daraniinde Ɓamtaare faggudu, renndo e pinal Oolo-oolooga yuɓɓinii balɗe tati pinal e nder wuro Oolo-oolooga, tuggude 24 haa 26 lewru saawiyee (siilo) hitaande 2014.

Ñalnde 04 lewru duujal hitaande 2014, koɗungu Laamɗo miskineeɓe e miskineeɓe artiranooɓe ummoraade Senegaal teskinii to Karefuur Madriid e nder Nuwaasot, laamorgo leydi Muritani, no feewi. Koɗungu nguu ɓooyat daarteede. Laamɓe miskineeɓe jaɓɓorii hoɗɓe mum ko garnatuuji, bede (matarakuuji) e kasooji. 

Tanaa barwaro waɗii ñalnde 04 lewru duujal hitaande 2014, heedde waktuuji 2 subaka e Laawol Njoorto, hakkunde Nuwaasot e Butelmiina, yooɓorii fittaandu giɗo, musiɗɗo denndanooɗo nguurndam hono Ibraahiima Aali Mbaay lollirɗo Yero Kajjata mo Sorimalee, tawi yeeƴaaki alyatimeeɓe.

Maayde mantaani oo gorko, mo nganndu-ɗaa, wonnoo e nguurndam fof ko juulɗo teskinɗo, sabbundu ɓesngu, kuutorgal banndiraaɓe, jokkoowo leñol e enɗam.

Hanki kikiiɗe, « seppooɓe Ɓoggee » njaɓɓaama jaɓɓungal jooɗngal. Ɗum ko jaɓɓungal Nuwaasootnaaɓe njaɓɓii ɓe ngal. Maa mbiyaa alaa mo araani bismaade ɓe e hollitde wonde ko e maɓɓe wondi ngam heɓtugol hakkeeji maɓɓe.
Laamu nguu noon, laamu Abdel Asiis e senerooji noon, no jaɓɓorii ɓee seppooɓe nii, alaa fof ko ɓuri ɗum soofde e haawnaade. 

Seppo ngoo loowii laawol ñalnde aljumaa 25 abriil 2014, ummoraade karafuur Ɓoggee. Ñalnde aljumaa kikiiɗe, ɓe mbaali ko Boyngel Cile, 40km rewo Ɓoggee. Aɓe njooɓii leppi binndaaɗi ngoƴaaji maɓɓe gaddanɗi ɓe yuɓɓinde seppo ngoo : «Lomtinanee denndaangal loraaɓe e kewkewe 1989-1991, hono aynaaɓe, remooɓe, awooɓe e foksineeruuji» ; «Tottitee min leyɗeele amen e jawdi amen» ; «Persidaa waasɓe : Baasɗo ɓurataa min» ; «Ndokkee min golle, mbinndito-ɗee min!»

Caɗeele duumiiɗe, baasal e mette jokkondirɗe, tumarankaagal e nder ngenndi mum en ɗo muuɗnoo leydi, daasi mbootu, fuunti e ɗaaynugol ngol taƴondiraani kono alaa goytanteeɗo nuunɗuɗo. 

1 - Ina anndaa, neɗɗo so ina juula, alaa e sago o habbira : 2 - ɓamtude juuɗe mum so ina juula : ina yiɗaa nde juuloowo ɓamtata juuɗe mum kala nde ina turoo ngam naŋngude e koppi walla so o ƴuŋtiima, ngam fooƴtaade. E so o fayii e tukkaade kadi o waɗa hono noon. Hono Ibnu El munjiru, wi’i : “annduɓe diina ɓe fof luurondiraani e ɗuum”. o wiyi kadi “hono nelaaɗo Alla (MJKM)

Jaraale. Ɗoo, ɗo mbayni-ɗen duɗal njanngu Alhajji Muktaar Sammba lollirɗo Kaaw Hajji, ngoomi-ɗen galle Jiyaaɗo Alla, telli-ɗen les, bannge funnaange-rewo wuro ngoo, les Tulde Njabaldi, njooɗi-ɗen ko e dow ɗaɗi, eɗen ɓaarii e fooɓre Jammi Jakel, eɗen kucciti e Weendu Jakel. Rewo Weendu Jakel nduu ko maayo Senegaal woni toon. So gite njawtii bannge rewo maayo ngoo, ko sahre tawoyta toon. 

Tuggi altine 21 abriil 2014 haa aset 26 abriil 2014, Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani woni ko e heblo jannginooɓe. Ɓeen jannginooɓe fotɓe jogaade duɗe sappo, tawi ko rewɓe tan njanngata heen, to leegal Daar Nayiim (leegal Nuwaasoot).

Juulɗo, Abdul Ama, holi aan ? ko deftere luutiire nde jinnaaɗo men, Doktoor Umaar Bah mo Dabbe winndunoo, sankaare yani tawi nde joofaani. Ko ɗuum jeyi sabaabu ɓamtu-ɗen ndeeɗoo tiitoonde ngam suɗirde winndannde mem faytunde e nguurndam makko.

Eɗen njaafnoo banndiraaɓe noon sabu ngolɗoo ciimtol ena fotnoo yaltude gila e lewru feebariyee maayndu nduu, kono ko caɗeele caabinoo ɗum.

Simme moƴƴaani ! Yimɓe ina nganndi ɗuum. Kono yimɓe cikkatnoo simme ɓuri bonde tan ko e jofe. Iwee heen ! Alaa tergal ɓalndu aadee daɗngal e bone simme. Ɗum woni ko ciimtol golle annduɓe caakti to Amerik.

Waɗii duuɓi 50 ko ciimtol maɓɓe goɗngol hollitnoo jokkondiral gonngal hakkunde simme e nguɗu jofe. Ko ngoolɗoon ciimtol woni gadanol caaktungol tanaaji simme.