Ñalnde 3 settaambar 2015, leydi Siin mawninii duuɓi 70 jebbilaare Japon. Ko kewu mawngu no feewi, sibu ko 12 000 soldaat e 500 mobel e 200 ndiwoowa ceppi ñalnde heen, ngam seedtinde doole leydi Siin e nder winndere ndee hannde.

Go’o ekkolaaji laamu wuro New York ina “njuula taaske” ! Ɗumɗoo, eɗen mbaawi wiyde kadi ko Amerik tan waawi fuɗɗude ɗum e leyɗe hirnaange. Tee haaɗaani ɗoo tan, sibu, tuggi 2016 hay juulde koorka ko ko waɗtata hurjeede toon. Juulɓe wuro ngoo ndañii hankadi no njuuldi, njuulda e sukaaɓe mum en.

Ɗum ɓuri toɗɗaade ko yimɓe ummoriiɓe Siiri, rewi heen Eriterenaaɓe, soomaalinaaɓe, Afganistaannaaɓe, nde worgo saharaanaaɓe (ɓaleeɓe) ndewa heen. Siirinaaɓe keewi rewrude ko Turki, ndewa e laawol Balkaan, ɓe mbirtoo leyɗe aarabeeɓe keewɗe.

Hajju hikka oo ina farwi no feewi, sibu ko famɗi fof 878 kajjoowo maayii toon. Ñalnde alkamiisa 24 settaambar 2015 to Mina, ɗo ɓe mberlotoo ibliis kaaƴe ɗoo. Ɗum jiidaa e 107 maayɗo ñalnde 11 settaambar nde lennge yani toon e yimɓe ndee. 

Paawle muusɗe no feewi ina naati leydi ndii, haa teeŋti noon e Nuwaasoot, ko ina wona duuɓi. Ɗe puɗɗii nanngude ko Teyaaretnaaɓe (Hamme Teyaaret) gila rawane walla nii rawane ndeya. Jooni, yimɓe fof ko ñawɓe, tee ronkaama tigi rigi anndeede ko oo musiiba woni, laamu kadi alaa ko haali heen ko laaɓti. Doktoor Al Huseyni Sal, won ko winndi heen ngam sifaneede yimɓe ɓee ñawu nguu.

Macce Kereku, gooto e meeɗnooɓe ardaade leydi Benin, sankiima ñalnde alarba 14 oktoobar 2015, ina yahra e duuɓi 72.

Macee Kereku jibinanoo ko ñalnde 2 settaambar 1933 to Kuwarfa. O janngii e duɗal konu to Kati (Mali), to Ndar (Senegaal), to Duɗal konu Fréjus (Farayse), e to Ekkol Taamasoor Paris. Caggal ɗuum o wonii edkaa (Aide de camp) hooreejo gadano leydi Dahomee, hono Hubert Maga tuggi 1960 haa 1963. 

Ñalnde talaata 8 settaambar 2015 mawɗo hilifaaɓe hono Yahyaa wul Hademiin yeewtidii e yonaaɓe Daarel Barka ko faati e 3 200 hektaar ɗi AAAID wiyaa hasii ɗii. O habrii ɓe wonde « AAAID winndii mo ngam habrude mo woppii eɓɓaande ndema leyɗe ɗee”. O habri ɓe kadi goppitgol yimɓe ɗiɗo nannganooɓe, cokoyaa to Eeleega ñalnde 25 ut 2015.

Ko kiɗiiɗe alkamiisa 17 settaambar 2015 seneraal Jenndere, gardiiɗo RSP, heɓti laamu to Burkinaa, sosi Diiso Ngenndiiwo Demokaraasi (CND). Jenndere jeyaa e yimɓe ɓurnooɓe ɓallaade Beles Kompaawore. Hujja makko : « deeƴnude leydi ndii ». O hunii yuɓɓinde woote caggal nde o diisnondiri e hoohooɓe politik leydi ndii.

 “Fannuuji am e ɗemɗiyankaagal ko fannu caggirtorɗe (leksikografi), ganndal caltuɗe (jalektolosi), fiyaakuuji fonnugol/wootiɗingol pulaar-fulfulde. Ɗemɗe ɗe waaw-mi ko: pulaar-fulfulde, faransi, enngele, almankoore, seeɗa italiyen, seeɗa aarab. Mi janngii celluka suwahiliire e bammbarankoore kono mi waawaa haalde ɗee ɗemɗe.”

Laamateeri Wagadu  maa Gana (Empire du Ghana) ko hedde teemedannde 7aɓere fuɗɗii. Ndi tabiti haa e hitaande 1 240. Ko kayri woni araniri ndin e laamateeriiji mawɗi nantuɗi innde feeñunooɗi Afrik Hiirnaange feewndo ka Yonta Hakkundeejo (Moyen-Âge).

Caggal nde laamu arti ɗo wonnoo, batu hilifaaɓe Burkinaa jooɗiima  ñalnde aljumaa 25 settaambar 2015. Eɗen mbaawi wiyde « cabbi gorle mbeñtitiima », sibu batu nguu ƴettii kuulal maantinngal, so fusde RSP, (woni BASEP mo Burkinaa) hono koyngal konu cosanoongal e laamu Belees Kompaawore, ngal alaa ko woni golle mum so wonaa reende mo, e... waɗde kuudetaaji...

Tesko-ɗen e ɗiin dummunnaaji, fulɓe ɓurnoo waawde huutoraade ko fetelaaji ɗi eddaaji ceertuɗi, fawaade e ko waañetee : ina e ɗiin fetelaaji ɗi ɓe innirnoo : bulannde buuta, ko fetel  ñiibi, lonka goro, fetel Gabi, lonka dewo, fetel koobi e jawi, loosi goro, fetel tewdi, loosi dewo, fetel bille, garde ko mo jaawle, hawli mo pooli, ekn. Walla so tawii ko o daddoyoowo, o huutoroo laañal, mbaangu, maa dawaaɗi raddo.

Eɗen nganndunoo lewru yowitii ko e leydi, ɗum firti ndu rewi ko e leydi, e ndu taaroo ɗum. Kono ko bannge gooto tan wonɓe e leydi men ndii njiyata e lewru : finnde mum, ko gooto e men kala won natal yiyata e lewru, ngal waylotaako.