Banndiraaɓe, haalde ko fayti e Professeur Usmaan Muusaa Jagana wonaa huunde weeɓnde saɗne. Nde tawnoo, o wonaa maayel coorowel demminaare, juuwnowel ceeɗu. O wonaa kadi caanngel ilowel ndunngu, ɓeeɓowel kawle. Usmaan ko geec mawɗo, jaajɗo, luggiɗɗo, mo taarotaako, juuwotaako, lummbotaako. Kala garɗo, wiɗtata e makko tan ko hakke hattan mum, ɗacca ɓure ena keddii, ndillaani.

En ndardoraaki ɗoo hannde e yeeso nguuɗoo jamaanu sabu ɓurde anndude ooɗoo gorko. Alaa ! ena woodi ɗoo e ngalɗoo dental, ɓe o fijdunoo, o mawnidnoo e nder mbeddaaji e dingire leegal Gataaga e nder Kayhayɗi, kay timmbee-jooroo, kay sammee-naayoo.

Damien Glez, ko natoowo, natanoowo jaayɗe. Iwdi makko ko Burkinaa, kono o jeyaa ko Farayse. Ko kanko nati natal njiyaton ɗoo ngal. Natal ngal hollitaa ko junngo maayɗo ina yalti e aññeere, ina waɗa amwoloŋ e kees woote, ɗum woni ina woota. Kono o faccirii winndannde makko. O idii ko hokkude Biraago Joop goonga. Ko Biraago Joop haalnoo koo, ko goonga, wonde :

«Maayɓe ɓee maayaani
Aɓe na nder lekki coññoowi
Aɓe na nder cukkel uumowel».

Hoto paayee, ndii leydi diraani ɓosaani ɗo wonnoo. Ko toon naange waɗtintonoo mutirde. Tawi noon nge idotoo fuɗirde fof ko e leyɗe ɓe cawndondiri ɗee, hono Ostaraali, Nuwel Seanndaa, Siin ekn … woni waktuuji 20 haa 23 ina ɓilii hakkunde ɗii nokkuuji keerondirɗi!!! Haawnaaki ? Ina haawnii kay, so en tuugiima e faamamuya men, hol ɓurɗo ɓallaade walla woɗɗude fuɗnaange. 

Sifaa no binnditagol yimɓe ngam keɓgol kaayitaaji keɓtinirɗi tuugiiɗi e ɓetonguurki (biométrie) waɗirtee nii, ina faayni mi. Ina saɗi e men jogorɗo daɗde e tame sarɗiiji lelnaaɗi ngam seerndude Muritaninaaɓe e lasli e ndoomndoomki leƴƴi tumarankooji.

Halfinaaɓe etaa siwil, e gardagol Juɓɓinoowo Gardiiɗo Kuftodinɗo hono Mrabih ciftinii ɗum yontere ɓennunde ndee e tele, wondude e pellital ŋeerngal : sahaa raddo arani en yontii, tee maa ƴiiƴam siiwoo ! So tawii gooto e jiknaaɓe maa ko arani walla so tawii yeeso maa welaani terɗe goomuuji binndittooɗi ɗii, so tawii a anndaa Bah Siley walla Maggat, e yeru, alaa fof ɗo ndewataa haa mbinndito-ɗaa.

Konngi kaŋŋe keɓaaɗi e Abdullaay Al Hajji Umar Deh, yo yurmeende Alla won e mum, wona e maayɓe juulɓe kala, konngi ɗi o ronti e jinnaaɓe makko. Al Hajji Umar Deh oo ne yo yurmeende Alla won e mum. 

Sifaa hanki pinal hannde, ko fedde nde wonaa laamuyankoore hirjinoore, siftinoore, tintinoore, rewrude e tinndinooje, daraniinde siftinnde leňol e famminnde ngol caɗeele dookɗe renndo, e reentinnde ɗum en, e weytinnde, e yejjitinnde ɗum en mette walla siftinnde ɗum  en nguurndam haŋki. Ko yimɓe fof ndenndi, njeydi Sifaa.

• 1. Introduction.

Depuis quelques semaines, on assiste à une campagne médiatique sans précédent qui a fait et fait encore couler beaucoup d’encre et de salive au sujet du statut des langues dans notre pays. Tous les vecteurs ont été utilisés au service de cette ‘question nationale’ (articles de journaux ou sur le web, émissions à la radio et à la télé, conférences, communiqués, etc.)

Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani yuɓɓinii ñalɗi miijagol ko fayti e kuccam mum, ñalnde aljumaa 15 e aset 16 e aljumaa 22 e aset 23 sulyee 2011 e aljumaa 29 sulyee 2011. Faandaare majji ko ferande Fedde ndee laabi kesi jahduɗi e yonta hannde oo.

Ina wayi no daawal gadanal ñalɗi miijagol ɗii njoofii hannde, aljumaa 29/07/11. Ɗi njoofirii coftal mawngal sibu, e ɗee balɗe joy, yimɓe ɓee njokkii arde heen e keewal.

Muumaa njegenaawe. Ko konngol cifotoongol huunde yooɗirde dow, kono tawa so a humpitiima ko woni nder mum koo, a añtat. Waɗi noon, alaa fof ko loowetaake e njegenaawe, gila e tekke, laaɓɗe e tunwuɗe, haa e cetetine leɗɗe, walla, ko wattindii ko, epoos. Eɗen paama tan, hay so boowal njegenaawe siŋkete, suɗee, to nder too, ñoŋkoto fof ina waawi toon hoɗde.

Hay so tawii eɗen nganndi ko kesi men kaɗi kiiɗɗi men haaleede; mballitoro-ɗen muñal; njubben he kiiɗɗi ɗii seeɗa. He binnditaagol ganndiraangol ranvec; he hitaande 1998; njeyanoo-mi ko he winndittonooɓe to Nuwaadibu. Ina jeyaa e ko ɓur-mi teskaade he ko haalaa nde min kebletee:

Aduna ko ñalɗi e ñalaaɗe, saanga e saangaaji e nder Afrik bannge hirnaange, suka gorko jontuɗo waɗde hoɗannde, waɗi sahaa gooto a ari e baaba makko o wiyi : «Mi yiyii debbo mo njiɗ-mi resde no feewi».  Baaba makko wiyi mo «ɓiyngel am, reento, so aɗa resa debbo dey yo a taw aɗa anndi jikku mum» ! Biyɗo oo wiyi mo «kanko dey jikku makko ko gooto tan ko o ñaaɗɗo kaɓeteeɗo».

E kɗl Ɗahiiru Sih, yo Alla yurmo mo, yaafoo mo

Pinal noddi ko neɗɗaagu, neɗɗaagal. Sabu jawdi haalantaake haala pinal. So Pinal haalaama tan noddi ko innama aadee. Yimɓe noon ɗo ndenndi fof; ɗo nganndondiri fof pinal feeñat ɗoon. 

Pinal wayi kono yertere mawnde nii, so a feƴƴii maa wood ko taw-ɗaa to nder to. Ko taw-ɗaa to nder ko, ɗum woni mbaydi, ko ɗum woni faayiida leñol. Fof ko heen jeyaa, fof ko heen yaltata, tammbii pinal ngal. So jeyaaɓe e ɓamtaare pulaar kaalii haala pinal, ko ɗum fotde ...