Mammadu Demmba Sih, Harbiyanke yanii wolde joofaani

1
7158

Mammadu Demmba Sih, harbiyanke e nder jaayndiyankooɓe Rajo Muritani, hooreejo Fedde Jaayre Pulaar yanii ñalnde dewo 4 lewru bowte 2016 (alet 4 desaambar 2016), ena yahra e duuɓi 38. Leƴƴi Muritani fof, ɓaleeɓe e woɗeeɓe, nduusii mo haa hoɗorde makko sakkitere wondude e sunaare e ciimti jurmitiiɗi haa o wirnaa to baamuule km 7 Nuwaasot. Mammadu Demmba Sih yanii tawi wolde ndimaagu joofaani, kono golliima golle pattamlame, ɗaccii geɗe tiiɗɗe, ɗe njuuteendi aduna gasnidtaa momtude.

Ko ina tolnoo e 2 000 neɗɗo tawtoraama wirwirnde Mammadu Demmba Sih, hakkunde ɓaleejo e boɗeejo, ganndo e humambinne, mawɗo e suka. Juuli mo ko Ceerno Haamiidu Baal, almaami raatib jumaa leegal joyaɓal. Alla e jamaanu nguu heewde, gori ndonkaa ko darneede. Ena teskaa wonde nde juulgol gasi, gardiiɗo Rajo Muritani ena jeyaa e sajjitinooɓe gooski kii ngam nawde ɗum to ngaska ngasanooka kaa. Nde wirwirnde ndee gasi, Ceerno Baal waajii jamaanu nguu ko juuti, ɗaɓɓiri e almuɓɓe tawtoranooɓe ɓee nde kawritoyde kikiiɗe altine janngo to galle Mammadu Demmba Sih ngam jippinande mo deftere Geno teddunde ndee.

Ñalnde aaɓnde, kikiiɗe oo rokkaama fotde makko haa timmi. Seernaaɓe heewɓe e almuɓɓe wonnooɓe e Nuwaasot, hay gooto heddaaki, ko jiidaa e sehilaaɓe, ɓe kanko Mammadu Demmba, renndunoo nguurndam, banndiraaɓe ɓadtiiɓe, hoɗdiiɓe wuurdanooɓe haa e woɗɓe ɓe ganndal walla jotondiral laaɓtungal alaano hakkunde maɓɓe, kono tawi ko rewindinooɓe geɗe makko. Deftere Geno ndee feccaa, daraaki, silki joofi gila naange mutaani, kono jamaanu nguu yaltoyi galle oo ko caggal geeƴe.

Hol gonɗo Mammadu Demmba Sih?

En ndañii fartaŋŋe jokkondirde e sukaaɓe ɗiɗo, wiyeteeɓe Aamadu Jeŋ e Aadama Miikaa Faal. Gadano oo ko Abdallanaajo, ko kanko e Mammadu Demmba Sih pijdi, mawnidi, naatdi jaŋde. Dimmo oo ko Foondenaajo, ko ɓe enɗam to dewol e to gorol. Ɓe mbiyi : “ɓiyi Kummba Muusaa Faal lollirɗo Kummba Mbonno e Demmba Cillo, Mammadu Demmba Sih, noddirtenooɗo e cukaaku mum Mamma Sihyel, o jibinaa ko e hitaande 1974 to Foonde Elimaan Demmba e nder galle mo sukaaɓe nayo worɓe e ɗiɗo rewɓe, jiiduɓe yumma e baaba.

Mammadu Demmba ko Sammbaajo. Nde o entaa, taaniiko debbo, jibinɗo yumma makko, ena wiyee Mbonno Wan nawi mo Abdalla, nehoyi mo. E wiyde Kanaal Kamara mo Abdalla (mbir nayeejo), Mammadu Demmba Sih arii e Abdalla ko ena yahra e duuɓi 4. Ɓe ngondii ɗoon e nder galle hee gooto fotde duuɓi jeenay.

Jaŋde Mammadu Demmba Sih

Mammadu Demmba naati jaŋde ko heedde hitaande 1986 e wuro Abdalla. O janngii duuɓi ɗiɗi e duɗal arab (mersaa) ko adii nde o faytata e duɗal laamu. Nde kawgel heedi ngam yawtude e rogere ɗiɗaɓere, nde wonnoo nde o naatata jaŋde tawi ko o fuɗɗiima ƴaaknude, duuɓi ɗii ngustaa, ngartiraa haa e 1978 mbele omo daña waɗde kawgel. Ko ɗuum waɗaa e kaayitaaji makko laaɓɗuɗi, ko ɗuum kadi jeyi sabaabu, haa hannde, wiyeede o yahri ko duuɓi 38. O waɗi kawgel ko e hitaande 1992.

Mammadu Demmba Sih waɗi kolees mum ko e Baabaaɓe Looti, hakkunde kitaale 1992 fayde 1995. O yawti e liisee Ɓoggee e 1995. Ko ɗoon o heɓi bakkaa makko.

O ari e Nuwaasot, o woni e ɗaɓɓitde kawgelaaji ngam waɗtude gollaade. O Ɗuum leeldi mo, o waɗti yeeyde jaaynde wiyeteende Kalaam (Le Calame). Ardinoo nde ko biyetenooɗo Habiib wul Mahfuud (yo Geno waɗ toon fooftorde makko) e ballondiral Hinndu Mintu Ayniin, (gonnooɗo jaagorɗo pinal e fitiram-gollaagu), Wul Umeer, Accee Alasan, Caam Mammadu, Koytaa Mullaay Ismaa’iila….

Jaayndiyankaagal Mammadu Demmba Sih

Nde Mammadu Demmba duumii e jeeygol jaaynde ndee, waɗti yaltinde heen binndanɗe. Ko ɗoo o naatiri e jaayndiyankaagal. Caggal ɗuum, o ummii to kalaam, o fayti to jaaynde wiyeteende Tiribiin (La Tribune) e hitaande 2005, e wiyde Mohammed Faal wul Umeer gardiiɗo ndeen jaaynde. Ko oon kadi wonoyta mawɗo tele Saahel TV, caaboytooɗo gargol makko e oon tele e baɗtugol makko yettinde heen kabaruuji e  ɗemngal Farayse.

Heedde kitaale 2004-2005, tawi ko adii ɗum, Mammadu Demmba Sih anndondirii e biyeteeɗo Muktaar Yedaali, jaayndiyanke coftal ɓalli, waɗti waɗdude e mum ciimti coftal ɓalli e Rajo Muritani. Ko Muktaar Yedaali waggini mo Jallo Saydu caggal nde hollondiri ɓe. Ko ɗum waɗi nde Rajo Cukaaku uddi (Rajo Jeunesse), o waɗti waɗde heen jeewte jirwuɗe e ballal Jallo Saydu Mammadu, jiiloowo tuugnorgal jeewte catal Pulaar e nder Rajo Muritani. Nde yahi kadi haa Rajo Ngenndi sosaa heedde maayirɗe hitaande 2005, Jallo Saydu rokkiti mo yeewtere woɗnde wiyeteende “kaalden goonga, kaalden ko nafata”. Ndeen yeewtere wuuri ko lebbi 19, hawri e Rajo Ngenndi uddii. Mammadu fayti to Rajo Muritanid FM, ngoon ko jaambureewo (chaîne privée), nawori toon yeewtere “kaalden goonga, kaalden ko nafata” ndee. O waɗti waɗdude nde e Ami Saydu Baaraan Bah.

E hitaande 2009, yeewtere Tufnde Ganndal sosaa, Mammadu Demmba halfinaa nde. Ɗo adan ɗoo, o waɗdatnoo nde ko e Mayram Muusaa Jallo. Nde yahi haa ɓooyi Umaar Mboyna Bah soɗii heen e cakkital Halaqa Jimmeera. Nde Umaar Mboyna Bah sankii ñalnde alkamisa 8 lewru mbooy hitaande 2012, Demmba Aamadu Bari lomtii ɗoon. Yeewtere Tufnde Ganndal ndee ena wuuri haa ɗo Mammadu Demmba Sih ruttii e joom mum ndee.

Tesko-ɗen, e wiyde Dooro Gey, Boobo Loonde, Mammadu Demmba Sih waylii ko heewi, kadi addii ko heewi e dokkirgol kabaruuji e ɗemngal Pulaar. Won no woowiranoo adan, ko Mammadu Demmba itti ɗuum. Rokkirde tiitooɗe kabaruuji walla waɗde jaɓ-jaɓti e nder jaaynde jangtaande e ɗemngal Pulaar ko e maɓɓe, kamɓe jaaynooɓe sukaaɓe ɓee fuɗɗii kamɓe Mammadu Demmba Sih, Dooro Gey Boobo Loonde e Abuu Aamadu Abuu Jallo.

Ɓesngu Mammadu Demmba Sih

Mammadu Demmba Sih naati hoɗannde ko ñalnde 19 lewru juko (ut) hitaande 2005. O resi ko ɓiyi kaaw makko ena wiyee Hawo Sammba Biraama Faal lollirɗo Hawo Faal. Ɗo o sankii ɗoo, o woppi ko ɓiɓɓe njoyo, worɓe tato e rewɓe ɗiɗo.

Huunde e jikkuuji Mammadu Demmba Sih

Maayde mantaani Mammadu Demmba Sih. Nde maayde ndee yani ko hilifaaɓe diine mawɗe ngadii seedtaade e makko geɗe moƴƴe. Mammadu Demmba Sih ko neɗɗo baawɗo yiɗde. Kala nde ngar-ɗaa e nokku mo o meeɗnoo wonde walla arde, hay so ko hojom gooto, cikkataa ko ɗoon o jeyaa. Mammadu ko moƴƴo, muñɗo, muññitoowo, nehiiɗo, newiiɗo, diiniyanke. Mammadu ko aadiyanke, joom fiɓnde, mo meeɗaani luutnude jikke. Ko oon jikku labaaɗo yiyanoo e makko haa o ardinaa Fedde Jaayre Pulaar, catal Muritani, tuggude e hitaande 2012 fayde ɗo o sankii ɗoo. Mammadu jogii ko yeeso wooto, ɓernde wootere, hakkille gooto so wonde pellitɗo. Mammadu ko ngenndiyanke tiiɗɗo, tiiɗaaɗo leñol, tiiɗaaɗo harbiyankooɓe leñol. E pille mum, o waɗanii Mammadu Sammba Joop lollirɗo Murtuɗo golle ɗe majjataa, njuuteendi nguurndam momtataa. O waɗii film nguurndam mum fof haa laaɓi. Jaranii mo yahde haa Mbaañ e jokkondirde e denndaangal anndunooɓe e Murtuɗo huunde. O waɗi heen jawdi makko, semmbe makko e ganndal makko haa golle timmi. O sarɗi ñalɗi kollirgol oon filmu, ñalnde hoore-biir, 3 lewru bowte (aset 3 desaambar) ko e Nuwaasot, to Galle Sukaaɓe Kiiɗɗo. Ñalnde 10 lewru bowte filmu oo jogornoo holliroyeede ko to ngenndi Mammadu Sammba Joop, hono Mbaañ, kono hoddiraaka.

Ƴeew Mammadu Demmba Mammadu Sih tampunooɗo haa lefol ngol feewi, dañaani hay tawtoreede kewu mbaɗnoongu ñalnde 3 ndee to Galle Sukaaɓe Kiiɗɗo tawi rafi oo ena heɓindii mo. Ko sehilaaɓe makko e gollodiiɓe makko jaaynooɓe wayɓe no Jeŋ Mammadu Farba, Mbooc Abuu Maariyeta, Hammaat Joop, Jallo Saydu Mammadu, ekn tammbitii golle ɗee haa njoofi. Hay ñaantal Bookar Aamadu Bah, gardiiɗo jaaynde wiyeteende Fooyre Ɓamtaare, waɗaani e yeeso makko. Kanko fof e yiɗnoode ñaantude Bookar Aamadu Bah sabu ngenndiyankaagal mum e aadiyankaagal mum, nuunɗal e neɗɗaagal mum, o dañaani, sabu rafi nawtuɗo mo oo newnanaani mo oon fartaŋŋe, ko janngo mum o ruttii e joom makko.

En njejjitaani golle ɗe o gollaninoo Umaar Bah Mboyna tuggude e ñalnde sankii, ñalnde 8 lewru mbooy hitaande 2012, haa ɗo o abbii ɗum ɗoo, o dartinaani mawninde ñalawma mo ɓe ceernoo oo. Ko noon ne kadi, hakkunde makko e jinnaaɗo men Baal Aamadu Tijjaani to Dingiral Cehilaagal e nder Nuwaasot, laamorgo Muritani, ñalnde 14 lewru jolal 2015.

“No Doktoor Umaar Bah mawɗo, Aamadu Maalik Gay, Tijjaani Aan, Yero Dooro Jallo, Mustafa Booli Kan, Mammadu Sammba Joop, Umaar Bah Mboyna, Ceerno Ibraahiima Soh, Jibi Hammee Lih e Ceerno Yaayaa Ɓaas, maayde Mammadu Demmba Sih ko baasal mawngal wonande leñol ngol. Nde tawnoo hono maɓɓe mbeeɓaani en, en ngoyii ɓe haa saɗti. Kono paamen noon, aduna oo dartotaako e ɗeeɗoo maayɗeele, ko o jokkoowo. Nguurndam leñol ngol ne kay ne dartotaako, ko ko jokkata. Ɗum firti ko leñol ngol ena hatojini e sagataaɓe yarlitiiɓe. Engol sokla ngenndiyankooɓe saasɓe e kala sahaa e kala nokku. Haade noon ngenndiyankaagal ko huunde tiiɗnde, nde weɓaani, etee wonaa mo woni kala rokketee ɗum, so en ndañii ngenndiyanke, tiiɗno-ɗen e mum gila e nguurndam mum. Woto ɗalen haa maayde jola, heddoo eɗen ngoya ɗum, eɗen cunoo e maayde mum, eɗen kolla wonde eɗen njiɗnoo ɗum walla eɗen njotondirnoo e mum jotondiral tiiɗngal.

Enen hannde, foti wonde woondu men e Mammadu Demmba Sih ko daranaade ko o daraninoo koo. Woondu men e makko, ko haɗde miijo makko ngoo maayde. Woondu men e makko ko salaade anniyaaji ɗi o joginoo ɗii mbaasa joofde.

Wuurde e woodde ko geɗe ɗiɗi ceertuɗe. neɗɗo ena wuura tawa woodaani. Neɗɗo ena wooda kadi tawa wuuraani. Wuurde noon kadi wooda, weeɓaani.

So tawii goodal ko ñaam-golluuje tiiɗɗe ɗe leñol sokli ngam suɗirde Daartol mum, mbiyen golle Mamma Sihyel ɗee ko pattamlame, ko dowrowe e nder cuɗaaje ɗe leñol foti suɗirde Taariik mum. Yo Geno waɗ toon fooftorde makko, kanko e denndaangal maayɓe juulɓe”.

Gelongal Fuuta lollirɗo, Njaay Saydu Aamadu

YOWRE 1

Woppu jaabawol

Winndu yowre maa
Winndu ɗoo innde maa

Ce site utilise Akismet pour réduire les indésirables. En savoir plus sur comment les données de vos commentaires sont utilisées.