Ceerno Sileymaani Raasin Baal (I)

0
3472

Ndeen Suleymaani Baal jibinaama, haa dañii duuɓi jeeɗiɗi, taaniiko Sammba Bukarinaatni mo jaŋde. Ndeen o dañii duuɓi sappo, taaniiko Sammba Bukari hawri e lajal.Suleymaani Baal faati Haayre Laaw, to Ceerno Basmoor Lamin (Saako) mawɗo (inawoodi Ceerno Basmoor Lamin tokooso : ko oon njannginoyta Sayko Umaar Saydu Taal).

Ndeen Ceerno Basmoor Lamin njannginii Suleymaani Baal haa heɓii “suura“, Suleymaani Baal felliti ummaade Haayre Laaw, o fayi to Duɗal Piir Sañukuur. O tawi toon, e oon sahaa, ko Ceerno biyeteeɗo Siriñ “Ƴaari” Amar. O janngidi ɗoon ko e Elimaan Buubakar to MBummba, e Saydu Aljumaa to Halwaar, e Abdarahmaani Soggo Jalte, e Maamuudu Hammaat to Kanel, e Baylaa Pereejo Soh to Haayre, e Alfaa Umaar Saydu Nuuru to Hoore Foonde, e Abdul “Qaadiri” Kan (mo o jogori wasiyaade yo won Almaami gadano e Fuuta Tooro ; ma en ngartoy heen yeeso) e Abdul Kariim Jaawanndo to Seeno Paalel, e woɗɓe keewɓe sanne.

Ndeen ɓe njanngii haa ɓe ngayni, kamɓe fof ɓe ndokkaa. Ceerno o noddi ɓe, wiyi ɓe :

-“Ngaree mi haalana on sirru”… (sirru o, ko o haalan mo woni kala e maɓɓe ɓure mum, e caɗeele mum, e mbaawka mum jogori waɗoyde ɗum).

Caggal nde ɓe ndokkaa, kamɓe fof ɓe koot Fuuta haa heddii Suleymaani Baal. O wiyaa yo o artu Fuuta, o wiyi : “alaa, mi yonaaka, mi jokkat ɗanngal, mi tiindoo Fuuta Jaloŋ, to nokku ganndiraaɗo Jañnja Wari.” Suleymaani Baal waɗi ko wiynoo, o feewi Jannja Wari. O tawi toon gorko biyeteeɗo Ceerno Moodi Muhammed Abdallaahi.  Hol ko o janngi toon ? O janngi toon ko “Lasraare“. O woni toon hitaande. Moodi  Muhammad Abdallaahi wiyi mo :

“Sheex Suleymaani Baal“! O wiyi mo : “Naam, ceerno am !” O wiyi mo : “Miin,  Moodi Muhammad Abdallaahi, kala ko nganndunoo-mi, mi waɗii ɗum e hoore maa. Mbeɗe jogii noon ceerno am, ina wiyee Sheex Muhammad Wul Faadel. O woni ko Rewo, sara wuro ina wiyee Maal. Ar, mi nel maa toon. So a yahii toon, mbiyaa ko finnde nanngam. Finnde nanngam, ko miin rokku ma. Oon ko ceerno am. Miin, ko kaal-mi ko, ma o ƴeftu ɗoon, kanko ne, o ruttitoo, o innitoo …”.

Suleymaani Baal ummii Jañnja Wari, o rewi Ɓunndu, o fayi Maal. Nde o ari Maal, o yiyi ko muusi mo. O yiyi kala sahaa, jawɗeele Fuutankooɓe ina ngaddee toon, etee omo anndi ɗum rewaani laawol. O yiyi kala sahaa, sagataaɓe worɓe ina ngitteeFuuta, ngaddee, mbaɗee jiyaaɓe. O yiyi ɓiyɓe soknaaɓe ina ciŋkaa haa njooɗi, ina ngaddee, mbaɗee horɓe. Ɗuum noon welaani mo.

Subaka fof mo o fini, o aynoyta ko gelooɗi, o nawora alluwal makko. O artataa wuro so wonaa naange debdebina. Ndeke dokke ɗe ina njogori arde ! Waɗi sahaa gooto, laamɗo gooto ina wiyee “Sheex Nasru Leyyaat“, ina yiɗi kañum ne laamaade leñol mum en ; e oon sahaa, laamu maɓɓe ko laamu Horma (Horma ko lefol tan). O waɗi capanɗe nay (40) ngelooba, o hokki ɗum “Sheex Muhammad Wul Faadel, o wiyi yo o waɗan mo ñaagunde Alla. Ñaagunde nde winndaa ko e balɗe capanɗe tati (woni lewru), ñalnde fof, puɗal haa mutal.

Nasru Leyyaat waɗaa nelaaɗo, yo o aran ñaagunde mum, nde gasii feewneede.

Ñalnde o ari, “Sheex” Muhammad Faadel hirsani mo dammuwol, ina teddinira mo. Ɓe keɓi tillisaaji maɓɓe, eɓe njuɗa teewu, hankadi eɓe mbeltii.

Ɗoon tan, Sheex Suleymaani Baal arti, addori gelooɗi haa caggal wuro, ina artidi e tampere, ina tuuta, ina heyɗi, ina ɗomɗi. O tawi lehel ina waɗi ndiyam, o ƴefti lehel ngel, o yari. Dokke ɗe njettiima !

Sheex” Muhammad Faadel laawii, ari haa yettii e lehel ngel, o tawaani heen hay dara, etee ene anndi ko aaye wonnoo heen, etee o winndaa ko e balɗe capanɗe tati. O wiyi : “Onon kam, ngel ɗo lehel gonnongel ɗo, hol dufɗo ndiyam ngonno-ɗam heen?”

Suleymaani Baal wiyi mo : “Ceerno, njaafo-ɗaa mi dey, mi tawii jooni ndiyam ina woni heen ; tilliisa fof mi yahii, mi ronkii dañde heen ndiyam. Taw-mi ndiyam tan ko e lehel ngel. Taw-mi heen ndiyam, mbiyatnoo-mi dey ma a taw ko ɗam… mi anndaa ko ɗum firti, mi tawii ɗoon, mi yarii !”

Ma won hojomaaji ɗiɗi “Sheex” Muhammad Faadel ina darii tan, o foofaani nii, omo ƴeewa “Sheex” Suleymaani Baal, omo futtina ɗum gite. Caggal ɗum, o wiyi mo :

Tawii ɗo enndu yumma, e duhol baaba, a janngii ɗoon haa a dañii “suura“, a yehii  to Seriñ “Ƴaal” Amar, a janngoyii toon “nahwu” (celluka), a ruttiima to Jañnja Wari, a janngii toon “Lasraari”, a arii ɗoyenne e Maal, a timminii ! Kala ko mbiy-ɗaa hannde rewete ! Kala hannde ko mbiy-ɗaa, so a ŋaaɓtii hunuko maa, a haalii tan, rewete ! So a yiɗii kootaa, ko heddii ko, alaa ko mbaaw-maa-mi tottude !”

Ina jokki