Ko Dooro Kudiyel o nodirtee, kono innde makko timmunde ko Maamuudu Demmba Bah.

Ko gooto e naalankooɓe heewɓe ɓe Muritani moofti tawi ko ñeeñɗuɓe e fannu naalankaagal. Dooro ko koɗoowo, jimoowo e binndoowo jime e jimɗi naatna ɗum en e nder gaaci. O feeñnini naalankaagal makko ko  e pelle ɓamtaare pulaar. To wuro makko liksayba Gorgol, ko kaŋko nii woni hannde kalfinaaɗo jaŋde catal ngal, ko idii ɗum o wonii e K.J.P to leydi Koddiwaar catal Segelaa.

Aminetu Haydaar foolii, sibu artii Saharaa Hirnaange ñalnde aljumaa 18 desammbar 2009, feccere jamma (00h15h)  e nder ndiwoowa, ummoraade Espaañ (kanndaa lasaret) caggal nde naati opitaal ñalawma gooto. Waɗde o wiyi, nde o yettii nde «ɗum ko poolgu jojjanɗe winndereyankooje, poolgu jojjanɗe aadee, poolgu Saharaa». 

Aminata Haydaar, debbo Saharaanaajo kaɓantooɗo ndimaagu leydi mum, yaltinaa Maruk feewde Espaañ ko ñalnde 14 noowammbar ɓennuɗo o, sabu mum yooɓtoreede yedditaade «jeyegol mum e Maruk», e wiyde ardiiɓe ndiin leydi. Maruk ɗaɓɓiino e Aminetu nde yaafnotoo.

 Caggal nde Siidi felliti artirde taccinaaɓe e mumtude macungaagu, cehilaagal makko e senerooji fuɗɗii bonde. Ngal boni noon ko nde Siidi felliti waylude guwarnama, caggal ɗum itti Seyn wul Seydaan e yimɓe mum, joɓranooɗo ballal mum Siidi, wonde hooreejo hilifaaɓe.

Laamɗo keso o hokki mo tuugnorgal golle makko. Ɗo o woni mawɗo hilifaaɓe ɗo, omo faami wonde hakkunde Siidi e militeeruuji nattii welde,

Udditgol waɗi ko duuɓi 20 caggal diidngo

Njeenaari wonande UMMAH

Jumaa «Alhajji Umar Taal» mo Ndakaaru udditaa ko ñalnde Aljumaa 24 Sawiyee hitaande 2008. Waliyaaɓe e seernaaɓe, hooreeɓe lesɗe, jagge laamu… heewɓe tawtoraama uddigol ngol. Ɓee heen ummii ko e diiwaan he, woɗɓe ummii ko lesɗe Aarabeeɓe, e ɗe Orop e Amerik. Ko ndeen Kalifu Ceerno Madaane Taal wiyi «oo jumaa ko njeenaari wonande Ummaah fof no woorunoo»,

So wiyaama haddinde ina soomi haddaade. Haddotoo noon, e aadaaji men, ko debbo. Ina waɗi wiyooɓe ɗum kadi juulnugol, sibu e hakkillaaji maɓɓe, so tawii debbo haddinaaka, ko soɓe wondi, juulataa. Wonande gorko wiyatee ko duhaade, ina soomi ɓoornaade tuuba; ina wiyee kadi naattineede.

Winndannde men hannde abbittoo tan ko e kaddingol debbo, sibu haalaluuji keewɗi, kam e miijooji keewɗi ina peeñi tawi ko luurondirɗi ko fayti e ɗuum.

E nder nduu lewru Saawiyee 2009, ñalɗi 6 e 7, Fedde « Action Delta Sevaré » yuɓɓinii ñalɗi Jolol Burgu to wuro Konsa, leydi Uuruɓe-Duuɗe. Yahani toon Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani ko musiɗɓe Abdullaay Sal, e Alhajji Ifira Boli, e Aamadu Malal Gey.

Ngol ciimtol maa hollit no golle ɗe njahri, gila e ngonka Uurɓe-Duuɗe e firo « Jolol Burgu » haa heɓi yuɓɓo dillere nder e ñamiri keɓaandi heen.

Fulɓe mbiyi “Aadee ko nelel, mo woni fof e nelal mum e no rokkiraa”. Abuu Caam ina waawnoo suɓaade golle ɗe o tawiri jibnaaɓe makko : ɗato, tafngo maa cañu. Omo waawnoo kadi yahrude liggey tuubaako, omo dawa omo jofta, walla o ƴefta kaadam o janngina gannde tuubakiri, hono no heewɓe e ɓe o janngidi mbaɗi nii. Kono Abuu labii ko yahrude senngo naalankaagal.

Caamel jibinaa ko wuro Maadina Njaacɓe, ko ɗoon o naati jaŋde. O mawni ko hakkunde Pete e Nguyi. Yoga e wondiiɓe makko nder diɗɗal “Ngaari Laaw” ko ñeeñɗanɓe naalaŋkaagal.

Daartol iiñcuru ndu : So on njiɗii mbiyon ɗum «dillere ooñtugol» walla kuudetaa, geɗe gootel ina laaɓti : jandingol laamu Siidi wul Sheek Abdallaahi oo subaka 6 ut 2008, jibinii luural ɓeydongaal, ñalnde kala, yaajde e mettude mettude ñawndude.

 Darnde gollooɓe politik waylaaki ko maantini, Siidi fof e woppiteede, «jeewte kuftodinɗe demokaraasi» (JKD) fof e yuɓɓineede (ɗe won e tooñooɓe inniri «Jeewte Demokaraasi Senerooji»),

Waktuuji seeɗa caggal kabrugol sankaare Laasana Konte (talaata 23 desammbar 2008), kapiteen biyeteeɗo Muusaa Dadis Kamara haali e rajo Gine holliti wonde « tuggude hannde, Doosɗe leydi ndi njowaama, kam e denndaangal golle politik e senndikaa ». « Guwarnamaa o e denndaangal juɓɓule ndenndaandiyankooje pusaama ». O wiyi wonde « Goomu diisnondiral » ndenndinngu kooninkooɓe e siwil en maa sose ko neeɓaani. Nii woni, ngolɗoo kadi, larme Gine fadi ko haa persidaa saŋkii, nde waɗi kuudetaa.

John Atta-Mills, toɗɗaaɗo hooreejo leydi Ganaa ñalnde 3 saawiyee 2009, ƴettii golle ñalnde alarba 7 saawiyee. O woondii e tawtoreede ujunnaaji keewɗi Ganaanaaɓe kam e hooreeɓe leyɗe Afrik keewɗe. O lomtii ko John Kuofor. Ko ngolɗoo woni ɗiɗmol, e nder duuɓi sappo jawtuɗi ɗi, ko luulndo ina heɓta laamu rewrude e woote.

Ko ina tolnoo jooni e e ko ɓadii jonte tati hakkilaaji fof kucci ko to  diwaan fuɗnaange hakkundeejo sabu wolde feeñnde hakkunde Israyiil e fedde wiyeteende Hamaas, wonnde to leydi Palestiin, walla noon mbiyen ko boomaare nde Israyiil en kuccini e leñol Palestiin.  Waɗi en siforaade ndee hare no boomaare leñol nii, sabu so tawii woytoraandu Israyiil ko wiyde wonde «fedde Hamaas ina weddoo misilaaji e nder leydi mum, ina owna hakkilaaji ɓesngu mum», hakkile nanngaani wonde njoftiigu mum foti wonde ko waɗde abiyonaaji ina berloo bommbooji e koɗorɗe, gollirɗe (duɗal ONU) haa ko ina booma siwil en (rewɓe e sukaaɓe) ɓe nganndu-ɗaa alaa ko jotondiri ɗum en e konuyankaagal.

Mbeɗe yiɗi mi yimat ngenndi am

Hoore am teddaani balabe am

Mi wuurtinat pinal am

Muritani mi yiɗii ma mi añtataa

Ko e maa nokki jayngol ngenndiyankaagal

Nde yaynii jaambareeɓe ndimaagu leydi am.